Valmiki Ramayana, Balakanda, Sarga 77. Dasaratha enters the city of Ayodhya with his sons and their wives.
गते रामे प्रशान्तात्मा रामो दाशरथिर्धनु:।
जामदग्न्यो गतो राम: प्रयातु चतुरङ्गिणी।
अयोध्याभिमुखी सेना त्वया नाथेन पालिता।।1.77.3।।
शासनं काङ्क्षते सेना चातकालिर्जलं यथा।।1.77.4।।
रामस्य वचनं श्रुत्वा राजा दशरथ स्सुतम्।
बाहुभ्यां सम्परिष्वज्य मूर्ध्नि चाघ्राय राघवम्।।1.77.5।।
गतो राम इति श्रुत्वा हृष्ट: प्रमुदितो नृप:।
चोदयामास तां सेनां जगामाशु तत: पुरीम्।
पताकाध्वजिनीं रम्यां तूर्योद्घुष्टनिनादिताम्।।1.77.7।।
सिक्तराज पथां रम्यां प्रकीर्णकुसुमोत्कराम् ।
राजप्रवेशसुमुखै: पौरैर्मङ्गलवादिभि:।।1.77.8।।
सम्पूर्णां प्राविशद्राजा जनौघैस्समलङ्कृताम्।
पौरै: प्रत्युद्गतो दूरं द्विजैश्च पुरवासिभि:।पुत्रैरनुगत श्श्रीमान् श्रीमद्भिश्च महायशा: ।।1.77.9।।
कौसल्या च सुमित्रा च कैकेयी च सुमध्यमा।
वधूप्रतिग्रहे युक्ता याश्चान्या राजयोषित:।।1.77.11।।
ततस्सीतां महाभागामूर्मिलां च यशस्विनीम्।
कुशध्वजसुते चोभे जगृहुर्नृपपत्नय:।।1.77.12।।
मङ्गलालम्भनैश्चापि शोभिता: क्षौमवासस:।
अभिवाद्याभिवाद्यांश्च सर्वा राजसुतास्तदा।
स्वं स्वं गृहमथासाद्य कुबेरभवनोपमम्।।1.77.14।।
गोभिर्धनैश्च धान्यैश्च तर्पयित्वा द्विजोत्तमान्।
कुमाराश्च महात्मानो वीर्येणाप्रतिमा भुवि ।
कृतदारा: कृतास्त्राश्च सधना: ससुहृज्जना:।।1.77.16।।
शुश्रूषमाणा: पितरं वर्तयन्ति नरर्षभा:।
कस्यचित्त्वथ कालस्य राजा दशरथ: सुतम्।1.77.17।।
भरतं कैकयीपुत्र मब्रवीद्रघुनन्दन:।
अयं केकयराजस्य पुत्रो वसति पुत्रक।।1.77.18।।
त्वां नेतुमागतो वीर युधाजिन्मातुलस्तव।
प्रार्थितस्तेन धर्मज्ञ मिधिलायामहं तथा।।1.77.19।।
ऋषिमध्ये तु तस्य त्वं प्रीतिं कर्तुमिहार्हसि।
अभिवाद्य गुरुं रामं परिष्वज्य च लक्ष्मणम्।
गमनायाभिचक्राम शत्रुघ्नसहितस्तदा।।1.77.21।।
आपृच्छ्य पितरं शूरो रामं चाक्लिष्टकारिणम्।
मातृश्चापि नरश्रेष्ठ श्शत्रुघ्नसहितो ययौ।।1.77.22।।
गते तु भरते रामो लक्ष्मणश्च महाबल:।
पितुराज्ञां पुरस्कृत्य पौरकार्याणि सर्वश:।
मातृभ्यो मातृकार्याणि कृत्वा परमयन्त्रित:।
एवं दशरथ: प्रीतो ब्राह्मणा नैगमास्तथा।
तेषामतियशा लोके राम स्सत्यपराक्रमः।
रामस्तु सीतया सार्धं विजहार बहूनृतून् ।
प्रिया तु सीता रामस्य दारा: पितृकृता इति।
गुणाद्रूपगुणाच्चापि प्रीतिर्भूयोऽभ्यवर्धत।।1.77.29।।
तस्याश्च भर्ता द्विगुणं हृदये परिवर्तते।
तस्य भूयो विशेषेण मैथिली जनकात्मजा।
देवताभि स्समा रूपे सीता श्रीरिव रूपिणी।।1.77.31।।
तया स राजर्षिसुतोऽभिरामया
समेयिवानुत्तमराजकन्यया।
अतीव राम श्शुशुभेऽभिरामया।
इत्यार्षे श्रीमद्रामायणे वाल्मीकीय आदिकाव्ये चतुर्विंशत्सहस्रिकायां संहितायां बालकाण्डे सप्तसप्ततितमस्सर्ग:।।
[Dasaratha enters the city of Ayodhya with his sons and their wives--Bharata and Satrughna depart with their maternal uncle--Rama's virtues described.]
ഗതേ രാമേ പ്രശാന്താത്മാ രാമോ ദാശരഥിര്ധനു:.
വരുണായാപ്രമേയായ ദദൌ ഹസ്തേ സസായകമ്৷৷1.77.1৷৷
When Parasurama departed, Rama, son of Dasaratha with a serene mind gave the bow along with the arrow to Varuna of immeasurable strength.
അഭിവാദ്യ തതോ രാമോ വസിഷ്ഠപ്രമുഖാനൃഷീന്.
പിതരം വിഹ്വലം ദൃഷ്ട്വാ പ്രോവാച രഘുനന്ദന:৷৷1.77.2৷৷
Thereafter Rama the descendant of the Raghus, paid obeisance to Vasishta and other rishis, and looked at his father who appeared agitated said:
ജാമദഗ്ന്യോ ഗതോ രാമ: പ്രയാതു ചതുരങ്ഗിണീ.
അയോധ്യാഭിമുഖീ സേനാ ത്വയാ നാഥേന പാലിതാ৷৷1.77.3৷৷
"Parasurama, son of Jamadagni, has gone. Let the four divisions of the army of which you are the commander proceed towards Ayodhya.
സന്ദിശസ്വ മഹാരാജ സേനാം ത്വച്ഛാസനേ സ്ഥിതാമ്.
ശാസനം കാങ്ക്ഷതേ സേനാ ചാതകാലിര്ജലം യഥാ৷৷1.77.4৷৷
The army which is under your command O King! is awaiting your orders like the chatakas awaiting water. Direct them (to proceed).
രാമസ്യ വചനം ശ്രുത്വാ രാജാ ദശരഥ സ്സുതമ്.
ബാഹുഭ്യാം സമ്പരിഷ്വജ്യ മൂര്ധ്നി ചാഘ്രായ രാഘവമ്৷৷1.77.5৷৷
ഗതോ രാമ ഇതി ശ്രുത്വാ ഹൃഷ്ട: പ്രമുദിതോ നൃപ:.
പുനര്ജാതം തദാ മേനേ പുത്രമാത്മാനമേവ ച৷৷1.77.6৷৷
On hearing the words 'Parasurama has departed' from Rama, king Dasaratha embraced him and kissed his forehead. The king, immensely happy, felt he and his son were reborn.
ചോദയാമാസ താം സേനാം ജഗാമാശു തത: പുരീമ്.
പതാകാധ്വജിനീം രമ്യാം തൂര്യോദ്ഘുഷ്ടനിനാദിതാമ്৷৷1.77.7৷৷
സിക്തരാജ പഥാം രമ്യാം പ്രകീര്ണകുസുമോത്കരാമ് .
രാജപ്രവേശസുമുഖൈ: പൌരൈര്മങ്ഗലവാദിഭി:৷৷1.77.8৷৷
സമ്പൂര്ണാം പ്രാവിശദ്രാജാ ജനൌഘൈസ്സമലങ്കൃതാമ്.
Thereafter, king Dasaratha directed his army to proceed speedily in advance. When he reached the city of Ayodhya it looked well-decorated with flags and banners. It resounded with trumpets. The royal highways were sprinkiled with water and strewn with flowers. It was filled with groups of people. Awaiting with delight the arrival of the king the citizens produced merry sounds with musical instruments.
പൌരൈ: പ്രത്യുദ്ഗതോ ദൂരം ദ്വിജൈശ്ച പുരവാസിഭി:.
പുത്രൈരനുഗത ശ്ശ്രീമാന് ശ്രീമദ്ഭിശ്ച മഹായശാ: ৷৷1.77.9৷৷
പ്രവിവേശ ഗൃഹം രാജാ ഹിമവത്സദൃശം പുനഃ.
Prosperous king Dasaratha of great fame followed by his elegant sons entered the city of Ayodhya while the citizens and brahmins came forward from a long distance to welcome him who re-entered his palace looking like the Himalayan moutain.
നനന്ദ സജനോ രാജാ ഗൃഹേ കാമൈ സ്സുപൂജിത:৷৷1.77.10৷৷
കൌസല്യാ ച സുമിത്രാ ച കൈകേയീ ച സുമധ്യമാ.
വധൂപ്രതിഗ്രഹേ യുക്താ യാശ്ചാന്യാ രാജയോഷിത:৷৷1.77.11৷৷
The king and his kith and kin were received with honour in a pleasing manner. Kausalya, Sumitra and Kaikeyi of slender waist and other women attending on the king were busy in receiving the new brides.
തതസ്സീതാം മഹാഭാഗാമൂര്മിലാം ച യശസ്വിനീമ്.
കുശധ്വജസുതേ ചോഭേ ജഗൃഹുര്നൃപപത്നയ:৷৷1.77.12৷৷
Thereafter the queens received the highly fortunate Sita, Urmila of high fame and both the daughters of Kusadhwaja, Mandavi and Srutaki
മങ്ഗലാലമ്ഭനൈശ്ചാപി ശോഭിതാ: ക്ഷൌമവാസസ:.
ദേവതായതനാന്യാശു സര്വാസ്താ: പ്രത്യപൂജയന്৷৷1.77.13৷৷
With auspicious aricles in their hands, all the new brides who shone in silken apparels
immediately went to temples and worshipped the family deities.
അഭിവാദ്യാഭിവാദ്യാംശ്ച സര്വാ രാജസുതാസ്തദാ.
സ്വം സ്വം ഗൃഹമഥാസാദ്യ കുബേരഭവനോപമമ്৷৷1.77.14৷৷
ഗോഭിര്ധനൈശ്ച ധാന്യൈശ്ച തര്പയിത്വാ ദ്വിജോത്തമാന്.
രേമിരേ മുദിതാ: സര്വാ ഭര്തൃഭി: സഹിതാ രഹ:৷৷1.77.15৷৷
Then all the princesses paid obeisance to those worthy of worship and entered their residence that resembled the palace of Kubera.Thereafter pleased with gifting cows, riches and corn to brahmins and satisfying them they joined their husbands and enjoyed themselves in privacy
കുമാരാശ്ച മഹാത്മാനോ വീര്യേണാപ്രതിമാ ഭുവി .
കൃതദാരാ: കൃതാസ്ത്രാശ്ച സധനാ: സസുഹൃജ്ജനാ:৷৷1.77.16৷৷
ശുശ്രൂഷമാണാ: പിതരം വര്തയന്തി നരര്ഷഭാ:.
All the princes who were best of men, great souls, incomparable in prowess on earth, capable of the use of weapons and endowed with wealth moved about with friends, serving their father and following his commands.
കസ്യചിത്ത്വഥ കാലസ്യ രാജാ ദശരഥ: സുതമ്.1.77.17৷৷
ഭരതം കൈകയീപുത്ര മബ്രവീദ്രഘുനന്ദന:.
After some time king Dasaratha the delight of the Raghu race addressed his son Bharata:
അയം കേകയരാജസ്യ പുത്രോ വസതി പുത്രക৷৷1.77.18৷৷
ത്വാം നേതുമാഗതോ വീര യുധാജിന്മാതുലസ്തവ.
"The heroic Yudhajit son of the king of Kekaya, your maternal uncle, has come here and wishes to take you with him, O Child!
പ്രാര്ഥിതസ്തേന ധര്മജ്ഞ മിധിലായാമഹം തഥാ৷৷1.77.19৷৷
ഋഷിമധ്യേ തു തസ്യ ത്വം പ്രീതിം കര്തുമിഹാര്ഹസി.
O Knower of dharma this was his request to me in Mithila in the midst of sages. You should bring him delight (by obliging him).
ശ്രുത്വാ ദശരഥസ്യൈതദ്ഭരത: കൈകയീസുത:৷৷1.77.20৷৷
അഭിവാദ്യ ഗുരും രാമം പരിഷ്വജ്യ ച ലക്ഷ്മണമ്.
ഗമനായാഭിചക്രാമ ശത്രുഘ്നസഹിതസ്തദാ৷৷1.77.21৷৷
Having heard the words of Dasaratha, Bharata, son of Kaikeyi paid obeisance to his father and Rama, embraced Lakshmana and prepared for the journey with Satrughna.
ആപൃച്ഛ്യ പിതരം ശൂരോ രാമം ചാക്ലിഷ്ടകാരിണമ്.
മാതൃശ്ചാപി നരശ്രേഷ്ഠ ശ്ശത്രുഘ്നസഹിതോ യയൌ৷৷1.77.22৷৷
Valiant Bharata, the best of men took leave of his father Dasaratha, a tireless brother Rama and mothers and departed with Satrughna.
ഗതേ തു ഭരതേ രാമോ ലക്ഷ്മണശ്ച മഹാബല:.
പിതരം ദേവസംങ്കാശം പൂജയാമാസതുസ്തദാ৷৷1.77.23৷৷
After the departure of Bharata, mighty Rama and Lakshmana continued to serve their god-like father.
പിതുരാജ്ഞാം പുരസ്കൃത്യ പൌരകാര്യാണി സര്വശ:.
ചകാര രാമോ ധര്മാത്മാ പ്രിയാണി ച ഹിതാനി ച৷৷1.77.24৷৷
Righteous Rama discharged his duties towards the citizens for their all-round comfort and welfare giving top psriority to (the execution of) the command of his father.
മാതൃഭ്യോ മാതൃകാര്യാണി കൃത്വാ പരമയന്ത്രിത:.
ഗുരൂണാം ഗുരുകാര്യാണി കാലേ കാലേന്വവൈക്ഷത৷৷1.77.25৷৷
With unfailing regularity Rama carried out his duties towards his mothers, and his elders, looking into them from time to time.
ഏവം ദശരഥ: പ്രീതോ ബ്രാഹ്മണാ നൈഗമാസ്തഥാ.
രാമസ്യ ശീലവൃത്തേന സര്വേ വിഷയവാസിന:৷৷1.77.26৷৷
Dasaratha was pleased with the good conduct and character of Rama. Brahmanas as also the inhabitants of the city and the people of the country at large were happy with him.
തേഷാമതിയശാ ലോകേ രാമ സ്സത്യപരാക്രമഃ.
സ്വയമ്ഭൂരിവ ഭൂതാനാം ബഭൂവ ഗുണവത്തര:৷৷1.77.27৷৷
In world the glorious and virtuous Rama armed with the power of truthfulness became the protector of the people like Brahma (to living beings).
രാമസ്തു സീതയാ സാര്ധം വിജഹാര ബഹൂനൃതൂന് .
മനസ്സ്വീ തദ്ഗതസ്തസ്യാഃ നിത്യം ഹൃദി സമര്പിത:৷৷1.77.28৷৷
With his heart fixed on Sita to whom he was always devoted, Rama, the wise went about enjoying with her (the beauty of) all the seasons.
പ്രിയാ തു സീതാ രാമസ്യ ദാരാ: പിതൃകൃതാ ഇതി.
ഗുണാദ്രൂപഗുണാച്ചാപി പ്രീതിര്ഭൂയോഭ്യവര്ധത৷৷1.77.29৷৷
Chosen by his father Sita became Rama's beloved wife with her virtue and beauty his affection for her grew further.
തസ്യാശ്ച ഭര്താ ദ്വിഗുണം ഹൃദയേ പരിവര്തതേ.
അന്തര്ജാതമപി വ്യക്തമാഖ്യാതി ഹൃദയം ഹൃദാ৷৷1.77.30৷৷
For sita her husband was doubly dear. They were clearly communicating through each other's heart every thought generated in the mind.
തസ്യ ഭൂയോ വിശേഷേണ മൈഥിലീ ജനകാത്മജാ.
ദേവതാഭി സ്സമാ രൂപേ സീതാ ശ്രീരിവ രൂപിണീ৷৷1.77.31৷৷
Sita was an embodiment of Lakshmi (goddess of wealth). In beauty she was like a goddess. Born in the city of Mithila as daughter to Janaka, she was always especially dear to him.
തയാ സ രാജര്ഷിസുതോഭിരാമയാ
സമേയിവാനുത്തമരാജകന്യയാ.
അതീവ രാമ ശ്ശുശുഭേഭിരാമയാ.
വിഭു ശ്ശ്രിയാ വിഷ്ണുരിവാമരേശ്വര:৷৷1.77.32৷৷
Rama, son of Rajarshi Dasaratha, united with the most charming princess, shone like Visnu, Lord of the gods in the company of Lakshmi.
ഇത്യാര്ഷേ ശ്രീമദ്രാമായണേ വാല്മീകീയ ആദികാവ്യേ ചതുര്വിംശത്സഹസ്രികായാം സംഹിതായാം ബാലകാണ്ഡേ സപ്തസപ്തതിതമസ്സര്ഗ:৷৷
Thus ends the seventyseventh sarga of Balakanda of the holy Ramayana the first epic composed by sage Valmiki.
Comments
Post a Comment