Valmiki Ramayana, Balakanda, Sarga 76. Rama bends the bow of Visnu, Parasurama returns to Mahendra mountain.

 

[Rama bends the bow of Visnu--Parasurama returns to Mahendra mountain.]

श्रुत्वा तज्जामदग्न्यस्य वाक्यं दाशरथिस्तदा।
गौरवाद्यंन्त्रितकथ: पितू राममथाब्रवीत्।।1.76.1।।

श्रुतवानस्मि यत्कर्म कृतवानसि भार्गव।
अनुरुंध्यामहे ब्रह्मन् पितुरानृण्यमास्थितम्।।1.76.2।।

वीर्यहीनमिवाशक्तं क्षत्रधर्मेण भार्गव।
अवजानासि मे तेज: पश्य मेऽद्य पराक्रमम्।।1.76.3।।

इत्युक्त्वा राघव: क्रुद्धो भार्गवस्य शरासनम्।
शरं च प्रतिजग्राह हस्ताल्लघुपराक्रम:।।1.76.4।।

आरोप्य स धनू राम श्शरं सज्यं चकार ह।
जामदग्न्यं ततो रामं राम: क्रुद्धोऽब्रवीद्वच:।।1.76.5।।

ब्राह्मणोऽसीति पूज्यो मे विश्वामित्रकृतेन च।
तस्माच्छक्तो न ते राम मोक्तुं प्राणहरं शरम्।।1.76.6।।

इमां पादगतिं राम तपोबलसमार्जिताम्।
लोकानप्रतिमान्वा ते हनिष्यामि यदिच्छसि ।।1.76.7।।

न ह्ययं वैष्णवो दिव्य श्शर: परपुरञ्जय:।
मोघ: पतति वीर्येण बलदर्पविनाशनः।।1.76.8।।

वरायुधधरं रामं द्रष्टुं सर्षिगणा स्सुरा:।
पितामहं पुरस्कृत्य समेतास्तत्र सङ्घश:।।1.76.9।।

गन्धर्वाप्सरसश्चैव सिद्धचारणकिन्नरा:।
यक्षराक्षसनागाश्च तद्द्रष्टुं महदद्भुतम्।।1.76.10।।

जडीकृते तदाऽलोके रामे वरधनुर्धरे।
निर्वीर्यो जामदग्न्योऽसौ रामो राममुदैक्षत।।।1.76.11।।

तेजोभिहतवीर्यत्वाज्जामदग्न्यो जडीकृत:।
रामं कमलपत्राक्षं मन्दं मन्दमुवाच ह।।1.76.12।।

काश्यपाय मया दत्ता यदा पूर्वं वसुन्धरा।
विषये मे न वस्तव्यमिति मां काश्यपोऽब्रवीत्।।1.76.13।।

सोऽहं गुरुवच: कुर्वन् पृथिव्यां न वसे निशाम्।
कृता प्रतिज्ञा काकुत्स्थ कृता भू: काश्यपस्य हि।।1.76.14।।

तदिमां त्वं गतिं वीर हन्तुं नार्हसि राघव।
मनोजवं गमिष्यामि महेन्द्रं पर्वतोत्तमम्।।1.76.15।।

लोकास्त्वप्रतिमा राम निर्जितास्तपसा मया ।
जहि तान् शरमुख्येन मा भूत्कालस्य पर्यय:।।1.76.16।।

अक्षय्यं मधुहन्तारं जानामि त्वां सुरेश्वरम्।
धनुषोऽस्य परामर्शात् स्वस्ति तेऽस्तु परंतप।।1.76.17।।

एते सुरगणास्सर्वे निरीक्षन्ते समागता:।
त्वामप्रतिमकर्माणमप्रतिद्वन्द्वमाहवे।।1.76.18।।

न चेयं मम काकुत्स्थ व्रीडा भवितुमर्हति।
त्वया त्रैलोक्यनाथेन यदहं विमुखीकृत:।।1.76.19।।

शरमप्रतिमं राम मोक्तुमर्हसि सुव्रत।
शरमोक्षे गमिष्यामि महेन्द्रं पर्वतोत्तमम्।।1.76.20।।

तथा ब्रुवति रामे तु जामदग्नये प्रतापवान्।
रामो दाशरथि श्श्रीमान् चिक्षेप शरमुत्तमम्।।1.76.21।।

स हतान् दृश्य रामेण स्वांल्लोकांस्तपसार्जितान्।
जामदग्न्यो जगामाशु महेन्द्रं पर्वतोत्तमम्।।1.76.22।।

ततो वितिमिरास्सर्वा दिशश्चोपदिशस्तथा।
सुरा स्सर्षिगणा रामं प्रशशंसुरुदायुधम्।।1.76.23।।

रामं दाशरथिं रामो जामदग्न्य: प्रशस्य च।
तत: प्रदक्षिणी कृत्य जगामात्मगतिं प्रभु:।।1.76.24।।

इत्यार्षे श्रीमद्रामायणे वाल्मीकीय आदिकाव्ये बालकाण्डे षट्सप्ततितमस्सर्ग:।।

[Rama bends the bow of Visnu--Parasurama returns to Mahendra mountain.]

ശ്രുത്വാ തജ്ജാമദഗ്ന്യസ്യ വാക്യം ദാശരഥിസ്തദാ.
ഗൌരവാദ്യംന്ത്രിതകഥ: പിതൂ രാമമഥാബ്രവീത്৷৷1.76.1৷৷

Hearing the words of the son of Jamadagni (Parasurama), Rama, the son of Dasaratha, avoiding further conversation out of respect for his father intercepted Parasurama saying:

ശ്രുതവാനസ്മി യത്കര്മ കൃതവാനസി ഭാര്ഗവ!.
അനുരുംധ്യാമഹേ ബ്രഹ്മന് പിതുരാനൃണ്യമാസ്ഥിതമ്৷৷1.76.2৷৷

"O Descendant of Bhrigu! I have listened to the (marvellous) acts you have performed. O Brahman! I commend you for discharging your duty in repaying the debt to your father.

വീര്യഹീനമിവാശക്തം ക്ഷത്രധര്മേണ ഭാര്ഗവ!.
അവജാനാസി മേ തേജ: പശ്യ മേദ്യ പരാക്രമമ്৷৷1.76.3৷৷

You underrate me O Bhargava! as though I am devoid of valour and incompetent to perform the duties of a Kshatriya. Now witness my energy and valour.

ഇത്യുക്ത്വാ രാഘവ: ക്രുദ്ധോ ഭാര്ഗവസ്യ ശരാസനമ്.
ശരം ച പ്രതിജഗ്രാഹ ഹസ്താല്ലഘുപരാക്രമ:৷৷1.76.4৷৷

Having spoken thus, the enraged Rama, gifted with quick vigour, seized the bow and arrow from Parasurama's hands.

ആരോപ്യ സ ധനൂ രാമ ശ്ശരം സജ്യം ചകാര ഹ.
ജാമദഗ്ന്യം തതോ രാമം രാമ: ക്രുദ്ധോബ്രവീദ്വച:৷৷1.76.5৷৷

Infuriated Rama bent the bow stretched it, fixed the arrow and addressed Parasurama, the son of Jamadagni:

ബ്രാഹ്മണോസീതി പൂജ്യോ മേ വിശ്വാമിത്രകൃതേന ച.
തസ്മാച്ഛക്തോ ന തേ രാമ മോക്തും പ്രാണഹരം ശരമ്৷৷1.76.6৷৷

"You are a brahmin, O Parasurama. You are also related to Viswamitra. Hence you are worthy of homage. I cannot, therefore, release this against you to take your life.

ഇമാം പാദഗതിം രാമ! തപോബലസമാര്ജിതാമ്.
ലോകാനപ്രതിമാന്വാ തേ ഹനിഷ്യാമി യദിച്ഛസി ৷৷1.76.7৷৷

I shall destroy your mobility, O Parasurama! or the higher worlds earned through your matchless asceteic energy. Tell me which one you choose.

ന ഹ്യയം വൈഷ്ണവോ ദിവ്യ ശ്ശര: പരപുരഞ്ജയ:.
മോഘ: പതതി വീര്യേണ ബലദര്പവിനാശനഃ৷৷1.76.8৷৷

On conquering the hostile cities and destroying the pride and strength of the enemy
by its prowess, this celestial arrow of Visnu shall not go in vain".

വരായുധധരം രാമം ദ്രഷ്ടും സര്ഷിഗണാ സ്സുരാ:.
പിതാമഹം പുരസ്കൃത്യ സമേതാസ്തത്ര സങ്ഘശ:৷৷1.76.9৷৷

ഗന്ധര്വാപ്സരസശ്ചൈവ സിദ്ധചാരണകിന്നരാ:.
യക്ഷരാക്ഷസനാഗാശ്ച തദ്ദ്രഷ്ടും മഹദദ്ഭുതമ്৷৷1.76.10৷৷

The gods with the Grandsire, Brahma in the forefront, accompanied by sages in groups assembled there to see Rama holding that mighty bow. Gandharvas, apsaras, siddhas, charanas, kinnaras, yakshas, rakshsas and nagas also came there to witness that great wonder.

ജഡീകൃതേ തദാലോകേ രാമേ വരധനുര്ധരേ.
നിര്വീര്യോ ജാമദഗ്ന്യോസൌ രാമോ രാമമുദൈക്ഷത৷৷.1.76.11৷৷

Then when Rama stretched the great bow, the world became motionless. The son of Jamadagni, Parasurama, bereft of prowess gazed at him with astonishment.

തേജോഭിഹതവീര്യത്വാജ്ജാമദഗ്ന്യോ ജഡീകൃത:.
രാമം കമലപത്രാക്ഷം മന്ദം മന്ദമുവാച ഹ৷৷1.76.12৷৷

His energy subdued by Rama's prowess, the paralysed, Parasurama, son of Jamadagni spoke in gentle words to him whose eyes resembled the lotus petals:

കാശ്യപായ മയാ ദത്താ യദാ പൂര്വം വസുന്ധരാ.
വിഷയേ മേ ന വസ്തവ്യമിതി മാം കാശ്യപോബ്രവീത്৷৷1.76.13৷৷

"When I gave this entire earth to Kasyapa, he said to me, 'you shall not live in my country'.

സോഹം ഗുരുവച: കുര്വന് പൃഥിവ്യാം ന വസേ നിശാമ്.
കൃതാ പ്രതിജ്ഞാ കാകുത്സ്ഥ! കൃതാ ഭൂ: കാശ്യപസ്യ ഹി৷৷1.76.14৷৷

O Descendant of Kakustha! having gifted this earth to Kasyapa, I promised him that I would not live here, during night time. For the earth belongs to him.

തദിമാം ത്വം ഗതിം വീര ഹന്തും നാര്ഹസി രാഘവ.
മനോജവം ഗമിഷ്യാമി മഹേന്ദ്രം പര്വതോത്തമമ്৷৷1.76.15৷৷

For this, you should not destroy my mobility, O valiant son of the Raghus!. I shall go to Mahendra, the best of mountains, with the speed of mind.

ലോകാസ്ത്വപ്രതിമാ രാമ നിര്ജിതാസ്തപസാ മയാ .
ജഹി താന് ശരമുഖ്യേന മാ ഭൂത്കാലസ്യ പര്യയ:৷৷1.76.16৷৷

Strike with the, principal arrow the unrivalled worlds conquered by my asceticism. Do not delay, O Rama!

അക്ഷയ്യം മധുഹന്താരം ജാനാമി ത്വാം സുരേശ്വരമ്.
ധനുഷോസ്യ പരാമര്ശാത് സ്വസ്തി തേസ്തു പരംതപ!৷৷1.76.17৷৷

By the fact that you have stretched this bow, I have come to know that you are Visnu, Lord of the gods, slayer of Madhu, O Imperishable one! O Tormentor of enemies! Fare well.

ഏതേ സുരഗണാസ്സര്വേ നിരീക്ഷന്തേ സമാഗതാ:.
ത്വാമപ്രതിമകര്മാണമപ്രതിദ്വന്ദ്വമാഹവേ৷৷1.76.18৷৷

All your deeds are incomparable. You are unassailable in combat. All these hosts of gods have assembled here and are looking at you.

ന ചേയം മമ കാകുത്സ്ഥ! വ്രീഡാ ഭവിതുമര്ഹതി.
ത്വയാ ത്രൈലോക്യനാഥേന യദഹം വിമുഖീകൃത:৷৷1.76.19৷৷

I have been defeated by you, O Descendant of Kakustha! lord of the three worlds. Therefore, it is not right for me to feel ashamed.

ശരമപ്രതിമം രാമ! മോക്തുമര്ഹസി സുവ്രത!.
ശരമോക്ഷേ ഗമിഷ്യാമി മഹേന്ദ്രം പര്വതോത്തമമ്৷৷1.76.20৷৷

You are faithful to vows O Rama! This arrow has no equal in prowess. It behoves of you to release it against me. After its release I shall go to the excellent Mahendra mountain".

തഥാ ബ്രുവതി രാമേ തു ജാമദഗ്നയേ പ്രതാപവാന്.
രാമോ ദാശരഥി ശ്ശ്രീമാന് ചിക്ഷേപ ശരമുത്തമമ്৷৷1.76.21৷৷

Thus spoke Parasurama, son of Jamadagni to Rama, the valiant son of Dasaratha who (then) discharged the principal arrow.

സ ഹതാന് ദൃശ്യ രാമേണ സ്വാംല്ലോകാംസ്തപസാര്ജിതാന്.
ജാമദഗ്ന്യോ ജഗാമാശു മഹേന്ദ്രം പര്വതോത്തമമ്৷৷1.76.22৷৷

Having witnessed the destruction of those regions earned by him through asceticism, the son of Jamadagni left for the best of mountains Mahendra.

തതോ വിതിമിരാസ്സര്വാ ദിശശ്ചോപദിശസ്തഥാ.
സുരാ സ്സര്ഷിഗണാ രാമം പ്രശശംസുരുദായുധമ്৷৷1.76.23৷৷

Thereafter all the quarters including the intermediaries were cleared of darkness. Hosts of sages and gods extolled Rama when he wielded the bow.

രാമം ദാശരഥിം രാമോ ജാമദഗ്ന്യ: പ്രശസ്യ ച.
തത: പ്രദക്ഷിണീ കൃത്യ ജഗാമാത്മഗതിം പ്രഭു:৷৷1.76.24৷৷

Parasurama, the competent son of Jamadagni, having praised Rama, the son of
Dasaratha circumbulated him and left for his abode.

ഇത്യാര്ഷേ ശ്രീമദ്രാമായണേ വാല്മീകീയ ആദികാവ്യേ ബാലകാണ്ഡേ ഷട്സപ്തതിതമസ്സര്ഗ:৷৷

Thus ends the seventysixth sarga of Balakanda of the holy Ramayana the first epic composed by sage Valmiki.