Valmiki Ramayana, Balakanda, Sarga 75. Ignoring Dasaratha, Parasurama tells Rama to string the bow of Visnu

 

[Ignoring Dasaratha, Parasurama tells Rama to string the bow of Visnu.]

राम दाशरथे राम वीर्यं ते श्रूयतेऽद्भुतम्।
धनुषो भेदनं चैव निखिलेन मया श्रुतम्।।1.75.1।।

तदद्भुतमचिन्त्यं च भेदनं धनुषस्त्वया।
तच्छ्रुत्वाऽहमनुप्राप्तो धनुर्गृह्यापरं शुभम्।।1.75.2।।

तदिदं घोरसङ्काशं जामदग्न्यं महद्धनु:।
पूरयस्व शरेणैव स्वबलं दर्शयस्व च।।1.75.3।।

तदहं ते बलं दृष्ट्वा धनुषोऽस्य प्रपूरणे।
द्वन्द्वयुद्धं प्रदास्यामि वीर्यश्लाघ्यस्य राघव।।1.75.4।।

तस्य तद्वचनं श्रुत्वा राजा दशरथस्तदा।
विषण्णवदनो दीन: प्राञ्जलिर्वाक्यमब्रवीत्।।1.75.5।।

क्षत्ररोषात्प्रशान्तस्त्वं ब्राह्मणश्च महायशा:।
बालानां मम पुत्राणामभयं दातुमर्हसि।।1.75.6।।

भार्गवाणां कुले जात: स्वाध्यायव्रतशालिनाम्।
सहास्राक्षे प्रतिज्ञाय शस्त्रं निक्षिप्तवानसि।।1.75.7।।

स त्वं धर्मपरो भूत्वा काश्यपाय वसुन्धराम् ।
दत्त्वा वनमुपागम्य महेन्द्रकृतकेतन:।।1.75.8।।

मम सर्वविनाशाय सम्प्राप्तस्त्वं महामुने।
न चैकस्मिन् हते रामे सर्वे जीवामहे वयम् ।।1.75.9।।

ब्रुवत्येवं दशरथे जामदग्न्य: प्रतापवान्।
अनादृत्यैव तद्वाक्यं राममेवाभ्यभाषत।।1.75.10।।

इमे द्वे धनुषी श्रेष्ठे दिव्ये लोकाभिविश्रुते।
दृढे बलवती मुख्ये सुकृते विश्वकर्मणा।।1.75.11।।

अतिसृष्टं सुरैरेकं त्र्यम्बकाय युयुत्सवे।
त्रिपुरघ्नं नरश्रेष्ठ भग्नं काकुत्स्थ यत्त्वया।।1.75.12।।

इदं द्वितीयं दुर्धर्षं विष्णोर्दत्तं सुरोत्तमै:।

तदिदं वैष्णवं राम धनु: परमभास्वरम्।
समानसारं काकुत्स्थ रौद्रेण धनुषा त्विदम्।।1.75.13।।

तदा तु देवतास्सर्वा: पृच्छन्ति स्म पितामहम्।
शितिकण्ठस्य विष्णोश्च बलाबलनिरीक्षया।।1.75.14।।

अभिप्रायं तु विज्ञाय देवतानां पितामह:।
विरोधं जनयामास तयो स्सत्यवतां वर:।।1.75.15।।

विरोधे च महद्युद्धमभवद्रोमहर्षणम् ।
शितिकण्ठस्य विष्णोश्च परस्परजिगीषुणो:।।1.75.16।।

तदा तु जृम्भितं शैवं धनुर्भीमपराक्रमम्।
हुङ्कारेण महादेव स्तम्भितोऽथ त्रिलोचन:।।1.75.17।।

देवैस्तदा समागम्य सर्षिसघै स्सचारणै:।
याचितौ प्रशमं तत्र जग्मतुस्तौ सुरोत्तमौ।।1.75.18।।

जृम्भितं तद्धनुर्द्रृष्ट्वा शैवं विष्णुपराक्रमै:।
अधिकं मेनिरे विष्णुं देवा स्सर्षिगणास्तदा ।।1.75.19।।

धनू रुद्रस्तु सङ्कृद्धो विदेहेषु महायशा:।
देवरातस्य राजर्षेर्ददौ हस्ते ससायकम्।।1.75.20।।

इदं च वैष्णवं राम धनु: परपुरञ्जयम्।
ऋचीके भार्गवे प्रादाद्विष्णु: स न्यासमुत्तमम्।।1.75.21।।

ऋचीकस्तु महातेजा: पुत्रस्याप्रतिकर्मण:।
पितुर्मम ददौ दिव्यं जमदग्नेर्महात्मन:।।1.75.22।।

न्यस्तशस्त्रे पितरि मे तपोबलसमन्विते।
अर्जुनो विदधे मृत्युं प्राकृतां बुद्धिमास्थित:।।1.75.23।।

वधमप्रतिरूपं तु पितु श्शृत्वा सुदारुणम्।
क्षत्रमुत्सादयन्रोषाज्जातं जातमनेकश:।।1.75.24।।

पृथिवीं चाखिलां प्राप्य काश्यपाय महात्मने ।

यज्ञस्यान्ते तदा राम दक्षिणां पुण्यकर्मणे ।
दत्त्वा महेन्द्रनिलयस्तपोबलसमन्वित:।।1.75.25।।

अद्यतूत्तमवीर्येण त्वया राम महाबल।
श्रुतवान् धनुषो भेदं ततोऽहं द्रुतमागत:।।1.75.26।।

तदिदं वैष्णवं राम पितृपैतामहं महत्।
क्षत्रधर्मं पुरस्कृत्य गृह्णीष्व धनुरुत्तमम्।।1.75.27।।

योजयस्व धनुश्श्रेष्ठे शरं परपुरञ्जयम्।
यदि शक्नोषि काकुत्स्थ द्वन्द्वं दास्यामि ते तत:।।1.75.28।।

इत्यार्षे श्रीमद्रामायणे वाल्मीकीय आदिकाव्ये बालकाण्डे पञ्चसप्ततितमस्सर्ग: ।।

[Ignoring Dasaratha, Parasurama tells Rama to string the bow of Visnu.]

രാമ! ദാശരഥേ! രാമ! വീര്യം തേ ശ്രൂയതേദ്ഭുതമ്.
ധനുഷോ ഭേദനം ചൈവ നിഖിലേന മയാ ശ്രുതമ്৷৷1.75.1৷৷

"O Rama, Rama, son of Dasaratha! I have heard in full of your marvellous prowess and your feat in breaking the bow of Siva.

തദദ്ഭുതമചിന്ത്യം ച ഭേദനം ധനുഷസ്ത്വയാ.
തച്ഛ്രുത്വാഹമനുപ്രാപ്തോ ധനുര്ഗൃഹ്യാപരം ശുഭമ്৷৷1.75.2৷৷

The fact that you have broken Siva's bow is an astonishing act. It is beyond imagination. Having heard it I have come here with another auspicious bow.

തദിദം ഘോരസങ്കാശം ജാമദഗ്ന്യം മഹദ്ധനു:.
പൂരയസ്വ ശരേണൈവ സ്വബലം ദര്ശയസ്വ ച৷৷1.75.3৷৷

This mighty, dreadful bow was obtained through Jamadagni. You may display your prowess by fixing on it an arrow.

തദഹം തേ ബലം ദൃഷ്ട്വാ ധനുഷോസ്യ പ്രപൂരണേ.
ദ്വന്ദ്വയുദ്ധം പ്രദാസ്യാമി വീര്യശ്ലാഘ്യസ്യ രാഘവ৷৷1.75.4৷৷

O Rama! after witnessing your strength in stretching and stringing this bow, I shall engage you in a duel acclaiming your prowess".

തസ്യ തദ്വചനം ശ്രുത്വാ രാജാ ദശരഥസ്തദാ.
വിഷണ്ണവദനോ ദീന: പ്രാഞ്ജലിര്വാക്യമബ്രവീത്৷৷1.75.5৷৷

When king Dasaratha heard these words, his face fell. He humbly pleaded with him his hands folded:

ക്ഷത്രരോഷാത്പ്രശാന്തസ്ത്വം ബ്രാഹ്മണശ്ച മഹായശാ:.
ബാലാനാം മമ പുത്രാണാമഭയം ദാതുമര്ഹസി৷৷1.75.6৷৷

"You are a brahmana, highly renowned and withdrawn from anger against kshatriyas. It behoves of you to give assurance of security to my sons who are young.

ഭാര്ഗവാണാം കുലേ ജാത: സ്വാധ്യായവ്രതശാലിനാമ്.
സഹാസ്രാക്ഷേ പ്രതിജ്ഞായ ശസ്ത്രം നിക്ഷിപ്തവാനസി৷৷1.75.7৷৷

Born in the family of (saint) Bhrigu versed in the study of the Vedas and observance of vows. You have promised in the name of the thousand-eyed Indra to renounce the arms.

സ ത്വം ധര്മപരോ ഭൂത്വാ കാശ്യപായ വസുന്ധരാമ് .
ദത്ത്വാ വനമുപാഗമ്യ മഹേന്ദ്രകൃതകേതന:৷৷1.75.8৷৷

By adhering to righteousness in life and having conferred the earth upon Kasyapa, you retired to the forest and made your residence on the Mahendra mountain.

മമ സര്വവിനാശായ സമ്പ്രാപ്തസ്ത്വം മഹാമുനേ.
ന ചൈകസ്മിന് ഹതേ രാമേ സര്വേ ജീവാമഹേ വയമ് ৷৷1.75.9৷৷

O Great ascetic! today you have arrived evidently for the total destruction of our family.
If Rama is killed none of us will survive".

ബ്രുവത്യേവം ദശരഥേ ജാമദഗ്ന്യ: പ്രതാപവാന്.
അനാദൃത്യൈവ തദ്വാക്യം രാമമേവാഭ്യഭാഷത৷৷1.75.10৷৷

Disregarding these words of Dasaratha, the valiant son of Jamadagni said to Rama.

ഇമേ ദ്വേ ധനുഷീ ശ്രേഷ്ഠേ ദിവ്യേ ലോകാഭിവിശ്രുതേ.
ദൃഢേ ബലവതീ മുഖ്യേ സുകൃതേ വിശ്വകര്മണാ৷৷1.75.11৷৷

"These two excellent celestial bows are well-known throughout the worlds. They are stout and strong. They are the best of all, well-made by Visvakarma.

അതിസൃഷ്ടം സുരൈരേകം ത്ര്യമ്ബകായ യുയുത്സവേ.
ത്രിപുരഘ്നം നരശ്രേഷ്ഠ! ഭഗ്നം കാകുത്സ്ഥ! യത്ത്വയാ৷৷1.75.12৷৷

O Best among men! O Descendant of Kakustha! one of these broken by you, was given by the gods to the three-eyed Siva, who, wishing to fight the demon Tripura with this bow, destroyed him.

ഇദം ദ്വിതീയം ദുര്ധര്ഷം വിഷ്ണോര്ദത്തം സുരോത്തമൈ:.

തദിദം വൈഷ്ണവം രാമ! ധനു: പരമഭാസ്വരമ്.
സമാനസാരം കാകുത്സ്ഥ! രൌദ്രേണ ധനുഷാ ത്വിദമ്৷৷1.75.13৷৷

This second bow which is unassailable was given by chief of the celestials to Visnu. O Rama! born in the race of Kakutstha! this highly radiant bow of Visnu is as strong as the bow of Siva.

തദാ തു ദേവതാസ്സര്വാ: പൃച്ഛന്തി സ്മ പിതാമഹമ്.
ശിതികണ്ഠസ്യ വിഷ്ണോശ്ച ബലാബലനിരീക്ഷയാ৷৷1.75.14৷৷

Then all the gods in order to ascertain the strength and weakness of Siva and Visnu enquired of the Grandsire, Brahma:

അഭിപ്രായം തു വിജ്ഞായ ദേവതാനാം പിതാമഹ:.
വിരോധം ജനയാമാസ തയോ സ്സത്യവതാം വര:৷৷1.75.15৷৷

Foremost among the truthful, Grandsire Brahma come to know the intention of the
gods and triggered a conflict between the gods.

വിരോധേ ച മഹദ്യുദ്ധമഭവദ്രോമഹര്ഷണമ് .
ശിതികണ്ഠസ്യ വിഷ്ണോശ്ച പരസ്പരജിഗീഷുണോ:৷৷1.75.16৷৷

In that thrilling fight between Siva and Visnu, each desirous of victory over the other, a ferocious battle took place causing one's hair to stand on end.

തദാ തു ജൃമ്ഭിതം ശൈവം ധനുര്ഭീമപരാക്രമമ്.
ഹുങ്കാരേണ മഹാദേവ സ്തമ്ഭിതോഥ ത്രിലോചന:৷৷1.75.17৷৷

Then, with the 'Humkara' produced by Visnu, Siva's bow of dreadful prowess was stretched, which struck the three-eyed Mahadeva motionless.

ദേവൈസ്തദാ സമാഗമ്യ സര്ഷിസഘൈ സ്സചാരണൈ:.
യാചിതൌ പ്രശമം തത്ര ജഗ്മതുസ്തൌ സുരോത്തമൌ৷৷1.75.18৷৷

Then hosts of sages, charanas and the gods assembled there and beseeched both of them, the pre-eminent among the gods to keep peace.

ജൃമ്ഭിതം തദ്ധനുര്ദ്രൃഷ്ട്വാ ശൈവം വിഷ്ണുപരാക്രമൈ:.
അധികം മേനിരേ വിഷ്ണും ദേവാ സ്സര്ഷിഗണാസ്തദാ ৷৷1.75.19৷৷

Now that the bow of Siva was made inert by Visnu's prowess, hosts of sages and gods acknowlged Visnu as superior.

ധനൂ രുദ്രസ്തു സങ്കൃദ്ധോ വിദേഹേഷു മഹായശാ:.
ദേവരാതസ്യ രാജര്ഷേര്ദദൌ ഹസ്തേ സസായകമ്৷৷1.75.20৷৷

Glorious Siva, enraged at this, placed the bow together with the arrow in the hands of Rajarshi Devarata in the country of Videha.

ഇദം ച വൈഷ്ണവം രാമ! ധനു: പരപുരഞ്ജയമ്.
ഋചീകേ ഭാര്ഗവേ പ്രാദാദ്വിഷ്ണു: സ ന്യാസമുത്തമമ്৷৷1.75.21৷৷

This bow of Visnu, O Rama! capable of conquering hostile cities, was given in trust to Richika belonging to the race of Bhrigu.

ഋചീകസ്തു മഹാതേജാ: പുത്രസ്യാപ്രതികര്മണ:.
പിതുര്മമ ദദൌ ദിവ്യം ജമദഗ്നേര്മഹാത്മന:৷৷1.75.22৷৷

Brilliant Ruchika gave this bow to his son, the great Jamadagni, my father, a man of unrivalled valour.

ന്യസ്തശസ്ത്രേ പിതരി മേ തപോബലസമന്വിതേ.
അര്ജുനോ വിദധേ മൃത്യും പ്രാകൃതാം ബുദ്ധിമാസ്ഥിത:৷৷1.75.23৷৷

My father equipped with ascetic energy renounced the weapon and was killed by Kartaveeryarjuna in a vulgar manner.

വധമപ്രതിരൂപം തു പിതു ശ്ശൃത്വാ സുദാരുണമ്.
ക്ഷത്രമുത്സാദയന്രോഷാജ്ജാതം ജാതമനേകശ:৷৷1.75.24৷৷

പൃഥിവീം ചാഖിലാം പ്രാപ്യ കാശ്യപായ മഹാത്മനേ .

യജ്ഞസ്യാന്തേ തദാ രാമ ദക്ഷിണാം പുണ്യകര്മണേ .
ദത്ത്വാ മഹേന്ദ്രനിലയസ്തപോബലസമന്വിത:৷৷1.75.25৷৷

O Rama! Having heard the slaying of my father incomparable in extreme ruthlessness,
I decimated the Kshatriya race again and again out of fury as they were born and reborn. I conquered the entire earth. At the conclusion of the sacrifice I conferred it on the great soul Kasyapa of meritorious acts. Gifted with ascetic energy I have (now) made the Mahendra mountain my abode.

അദ്യതൂത്തമവീര്യേണ ത്വയാ രാമ മഹാബല.
ശ്രുതവാന് ധനുഷോ ഭേദം തതോഹം ദ്രുതമാഗത:৷৷1.75.26৷৷

O Mighty Rama! when I heard that you have broken the bow with your extraordinary prowess, I have come here quickly.

തദിദം വൈഷ്ണവം രാമ! പിതൃപൈതാമഹം മഹത്.
ക്ഷത്രധര്മം പുരസ്കൃത്യ ഗൃഹ്ണീഷ്വ ധനുരുത്തമമ്৷৷1.75.27৷৷

Respect the duties of a kshatriya, O Rama! Take hold of this great, uncommon bow of Visnu inherited by me from my father and forefathers.

യോജയസ്വ ധനുശ്ശ്രേഷ്ഠേ ശരം പരപുരഞ്ജയമ്.
യദി ശക്നോഷി കാകുത്സ്ഥ! ദ്വന്ദ്വം ദാസ്യാമി തേ തത:৷৷1.75.28৷৷

O Descendant of Kakustha! this best bow is capable of conquering enemy cities. Fix an arrow. If it is possible for you to do so, then I shall engage you in a duel".

ഇത്യാര്ഷേ ശ്രീമദ്രാമായണേ വാല്മീകീയ ആദികാവ്യേ ബാലകാണ്ഡേ പഞ്ചസപ്തതിതമസ്സര്ഗ: ৷৷

Thus ends the seventyfifth sarga of Balakanda of the holy Ramayana the first epic composed by sage Valmiki.