Valmiki Ramayana, Balakanda, Sarga 74. King Dasaratha departs for his kingdom encounter with Parasurama.

 

[Viswamitra leaves for the Himavat mountain--king Janaka offers gifts to his daughters--King Dasaratha departs for his kingdomencounter with Parasurama.]

अथ रात्र्यां व्यतीतायां विश्वामित्रो महामुनिः।
आपृष्ट्वा तौ च राजानौ जगामोत्तरपर्वतम् ।।1.74.1।।
आशीर्भि: पूरयित्वा च कुमारांश्च सराघवान्।

विश्वामित्रे गते राजा वैदेहं मिथिलाधिपम् ।
आपृष्ट्वाऽथ जगामाशु राजा दशरथ: पुरीम्।।1.74.2।।

गच्छन्तं तं तु राजानमन्वगच्छन्नराधिप:।।1.74.3।।
अथ राजा विदेहानां ददौ कन्याधनं बहु।

गवां शतसहस्राणि बहूनि मिथिलेश्वर:।
कम्बलानां च मुख्यानां क्षौमकोट्यंबराणि च।।1.74.4।।

हस्त्यश्वरथपादातं दिव्यरूपं स्वलङ्कृतम् ।
ददौ कन्यापिता तासां दासीदासमनुत्तमम् ।।1.74.5।।

हिरण्यस्य सुवर्णस्य मुक्तानां विद्रुमस्य च।।1.74.6।।
ददौ परमसंहृष्ट: कन्याधनमनुत्तमम्।

दत्त्वा बहु धनं राजा समनुज्ञाप्य पार्थिवम्।।1.74.7।।
प्रविवेश स्वनिलयं मिथिलां मिथिलेश्वर:।

राजाऽप्ययोध्याधिपतिस्सह पुत्रैर्महात्मभि:।
ऋषीन् सर्वान् पुरस्कृत्य जगाम सबलानुग:।।1.74.8।।

गच्छन्तं तं नरव्याघ्रं सर्षिसङ्घं सराघवम्।।1.74.9।।
घोरा: स्म पक्षिणो वाचो व्याहरन्ति ततस्तत:।

भौमाश्चैव मृगा स्सर्वे गच्छन्ति स्म प्रदक्षिणम्।।1.74.10।।
तान् दृष्ट्वा राजशार्दूलो वसिष्ठं पर्यपृच्छत।

असौम्या: पक्षिणो घोरा मृगाश्चापि प्रदक्षिणा:।।1.74.11।।
किमिदं हृदयोत्कम्पि मनो मम विषीदति।

राज्ञो दशरथस्यैतच्छ्रुत्वा वाक्यं महानृषि:।।1.74.12।।
उवाच मधुरां वाणीं श्रूयतामस्य यत्फलम्।

उपस्थितं भयं घोरं दिव्यं पक्षिमुखाच्च्युतम्।।1.74.13।।
मृगा: प्रशमयन्त्येते सन्तापस्त्यज्यतामयम्।

तेषां संवदतां तत्र वायु: प्रादुर्बभूव ह।।1.74.14।।
कम्पयन् पृथिवीं सर्वां पातयंश्च द्रुमांच्छुभान्।

तमसा संवृतस्सूर्य स्सर्वा न प्रबभुर्दिश।।1.74.15।।
भस्मना चावृतं सर्वं संमूढमिव तद्बलम्।

वसिष्ठश्चर्षयश्चान्ये राजा च ससुतस्तदा ।।1.74.16।।
संसज्ञा इव तत्रासन् सर्वमन्यद्विचेतनम्।

तस्मिंस्तमसि घोरे तु भस्मच्छन्नेव सा चमू:।।1.74.17।।

ददर्श भीमसङ्काशं जटामण्डलधारिणम्।
भार्गवं जामदग्न्यं तं राजराजविमर्दिनम्।।1.74.18।।

कैलासमिव दुर्धर्षं कालाग्निमिव दुस्सहम्।
ज्वलंतमिव तेजोभिर्दुर्निरीक्ष्यं पृथग्जनै:।।1.74.19।।

स्कन्धे चासज्य परशुं धनुर्विद्युद्गणोपमम् ।
प्रगृह्य शरमुख्यं च त्रिपुरघ्नं यथा शिवम्।।1.74.20।।

तं दृष्ट्वा भीमसङ्काशं ज्वलन्तमिव पावकम्।

वसिष्ठप्रमुखा विप्रा जपहोमपरायणा:।।1.74.21।।
सङ्गता मुनयस्सर्वे सञ्जजल्पुरथो मिथ:।

कच्चित्पितृवधामर्षी क्षत्रं नोत्सादयिष्यति।।1.74.22।।

पूर्वं क्षत्रवधं कृत्वा गतमन्युर्गतज्वर:।
क्षत्रस्योत्सादनं भूयो न खल्वस्य चिकीर्षितम्।।1.74.23।।

एवमुक्त्वाऽर्घ्यमादाय भार्गवं भीमदर्शनम्।
ऋषयो राम रामेति वचो मधुरमब्रुवन्।।1.74.24।।

प्रतिगृह्य तु तां पूजामृषिदत्तां प्रतापवान्।
रामं दाशरथिं रामो जामदग्न्योऽभ्यभाषत।।1.74.25।।

इत्यार्षे श्रीमद्रामायणे वाल्मीकीय आदिकाव्ये बालकाण्डे चतुस्सप्ततितमस्सर्ग:।।

[Viswamitra leaves for the Himavat mountain--king Janaka offers gifts to his daughters--King Dasaratha departs for his kingdom-encounter with Parasurama.]

അഥ രാത്ര്യാം വ്യതീതായാം വിശ്വാമിത്രോ മഹാമുനിഃ.
ആപൃഷ്ട്വാ തൌ ച രാജാനൌ ജഗാമോത്തരപര്വതമ് ৷৷1.74.1৷৷

ആശീര്ഭി: പൂരയിത്വാ ച കുമാരാംശ്ച സരാഘവാന്.

Night over, the great ascetic Viswamitra, profusely blessed the princes born in the race of Raghu, took leave of the two kings and set out towards the northern (Himalayas) mountains.

വിശ്വാമിത്രേ ഗതേ രാജാ വൈദേഹം മിഥിലാധിപമ് .
ആപൃഷ്ട്വാഥ ജഗാമാശു രാജാ ദശരഥ: പുരീമ്৷৷1.74.2৷৷

With the departure of Viswamitra, king Dasaratha who was the source of happiness to his subjects took leave of Janaka, king of Mithila and speedily set out for the city of Ayodhya.

ഗച്ഛന്തം തം തു രാജാനമന്വഗച്ഛന്നരാധിപ:৷৷1.74.3৷৷
അഥ രാജാ വിദേഹാനാം ദദൌ കന്യാധനം ബഹു.

King Janaka, lord of the Videhas, gave plenty of gifts to his daughters and followed king Dasaratha for some distance on his journey to Ayodhya.

ഗവാം ശതസഹസ്രാണി ബഹൂനി മിഥിലേശ്വര:.
കമ്ബലാനാം ച മുഖ്യാനാം ക്ഷൌമകോട്യംബരാണി ച৷৷1.74.4৷৷

ഹസ്ത്യശ്വരഥപാദാതം ദിവ്യരൂപം സ്വലങ്കൃതമ് .
ദദൌ കന്യാപിതാ താസാം ദാസീദാസമനുത്തമമ് ৷৷1.74.5৷৷

The king of Mithila and father of the brides gave a hundred thousand cows, excellent woollen carpets, crores of silk garments, four divisions of elephants, horses, chariots and infantry and well-decorated, excellent male and maid-servants shining in celestial
beauty.

ഹിരണ്യസ്യ സുവര്ണസ്യ മുക്താനാം വിദ്രുമസ്യ ച৷৷1.74.6৷৷
ദദൌ പരമസംഹൃഷ്ട: കന്യാധനമനുത്തമമ്.

Immensely delighted, he gave his excellent daughters gold, pearls and corals.

ദത്ത്വാ ബഹു ധനം രാജാ സമനുജ്ഞാപ്യ പാര്ഥിവമ്৷৷1.74.7৷৷
പ്രവിവേശ സ്വനിലയം മിഥിലാം മിഥിലേശ്വര:.

The Lord of Mithila bestowed a lot of wealth on his daughters and with the consent of the king (Dasaratha) re-entered his residence in Mithila.

രാജാപ്യയോധ്യാധിപതിസ്സഹ പുത്രൈര്മഹാത്മഭി:.
ഋഷീന് സര്വാന് പുരസ്കൃത്യ ജഗാമ സബലാനുഗ:৷৷1.74.8৷৷

King Dasaratha of Ayodhya also left along with his great sons preceded by the sages and followed by the army.

ഗച്ഛന്തം തം നരവ്യാഘ്രം സര്ഷിസങ്ഘം സരാഘവമ്৷৷1.74.9৷৷
ഘോരാ: സ്മ പക്ഷിണോ വാചോ വ്യാഹരന്തി തതസ്തത:.

While this tiger among men Dasaratha, was returning with the hosts of sages and his sons, he observed here and there frightening birds making disagreeable sounds.

ഭൌമാശ്ചൈവ മൃഗാ സ്സര്വേ ഗച്ഛന്തി സ്മ പ്രദക്ഷിണമ്৷৷1.74.10৷৷
താന് ദൃഷ്ട്വാ രാജശാര്ദൂലോ വസിഷ്ഠം പര്യപൃച്ഛത.

Seeing the beasts on the way rushing to the right the tiger among men, enquired of Vasishta:

അസൌമ്യാ: പക്ഷിണോ ഘോരാ മൃഗാശ്ചാപി പ്രദക്ഷിണാ:৷৷1.74.11৷৷
കിമിദം ഹൃദയോത്കമ്പി മനോ മമ വിഷീദതി.

"While the frightening birds are inauspicious, the deer on the right are favourables Why is this? My heart beats. My mind is depressed.

രാജ്ഞോ ദശരഥസ്യൈതച്ഛ്രുത്വാ വാക്യം മഹാനൃഷി:৷৷1.74.12৷৷
ഉവാച മധുരാം വാണീം ശ്രൂയതാമസ്യ യത്ഫലമ്.

To these words of king Dasaratha the great ascetic Vasishta replied in a gentle voice, "I shall tell you the consequences Listen!".

ഉപസ്ഥിതം ഭയം ഘോരം ദിവ്യം പക്ഷിമുഖാച്ച്യുതമ്৷৷1.74.13৷৷
മൃഗാ: പ്രശമയന്ത്യേതേ സന്താപസ്ത്യജ്യതാമയമ്.

The dreadful cries from the mouths of birds foretell an event of celestial nature likely to befall but the movements other of deer indicate restoration of peace. Therefore do not grieve.

തേഷാം സംവദതാം തത്ര വായു: പ്രാദുര്ബഭൂവ ഹ৷৷1.74.14৷৷
കമ്പയന് പൃഥിവീം സര്വാം പാതയംശ്ച ദ്രുമാംച്ഛുഭാന്.

While they were conversing, a storm blew, shaking the earth and felling down beautiful trees.

തമസാ സംവൃതസ്സൂര്യ സ്സര്വാ ന പ്രബഭുര്ദിശ৷৷1.74.15৷৷
ഭസ്മനാ ചാവൃതം സര്വം സംമൂഢമിവ തദ്ബലമ്.

The Sun was wrapped in dark. The quarters were devoid of brightness. The entire army was covered with ashes, as if they fainted.

വസിഷ്ഠശ്ചര്ഷയശ്ചാന്യേ രാജാ ച സസുതസ്തദാ ৷৷1.74.16৷৷
സംസജ്ഞാ ഇവ തത്രാസന് സര്വമന്യദ്വിചേതനമ്.

At that time Vasishta and other saints, the king and his sons held their senses under control. All others lost their consciousness.

തസ്മിംസ്തമസി ഘോരേ തു ഭസ്മച്ഛന്നേവ സാ ചമൂ:৷৷1.74.17৷৷

ദദര്ശ ഭീമസങ്കാശം ജടാമണ്ഡലധാരിണമ്.
ഭാര്ഗവം ജാമദഗ്ന്യം തം രാജരാജവിമര്ദിനമ്৷৷1.74.18৷৷

കൈലാസമിവ ദുര്ധര്ഷം കാലാഗ്നിമിവ ദുസ്സഹമ്.
ജ്വലംതമിവ തേജോഭിര്ദുര്നിരീക്ഷ്യം പൃഥഗ്ജനൈ:৷৷1.74.19৷৷

സ്കന്ധേ ചാസജ്യ പരശും ധനുര്വിദ്യുദ്ഗണോപമമ് .
പ്രഗൃഹ്യ ശരമുഖ്യം ച ത്രിപുരഘ്നം യഥാ ശിവമ്৷৷1.74.20৷৷

In that dreadful darkness while the army looked as if covered with ashes, king Dasaratha encountered the repressor of kings, descendant of Bhrugu and son of Jamadagni with a terrible crown of matted hair, inaccessible like Kailasa mountain and unendurable like the fire at the time of dissolution. The laymen gazing at his blazing energy,hanging an axe on his shoulder and holding a bow in his hand which flashed like lighning and the principal arrow he looked like Siva at the time of slaying of
Tripura.

തം ദൃഷ്ട്വാ ഭീമസങ്കാശം ജ്വലന്തമിവ പാവകമ്.
വസിഷ്ഠപ്രമുഖാ വിപ്രാ ജപഹോമപരായണാ:৷৷1.74.21৷৷

സങ്ഗതാ മുനയസ്സര്വേ സഞ്ജജല്പുരഥോ മിഥ:.

At the sight of the fearful appearance of Parasurama looking like flaming fire, Vasishta and all other saints who were in the habit of chanting mantras and offering oblations to the fire whispered among themselves:

കച്ചിത്പിതൃവധാമര്ഷീ ക്ഷത്രം നോത്സാദയിഷ്യതി৷৷1.74.22৷৷

പൂര്വം ക്ഷത്രവധം കൃത്വാ ഗതമന്യുര്ഗതജ്വര:.
ക്ഷത്രസ്യോത്സാദനം ഭൂയോ ന ഖല്വസ്യ ചികീര്ഷിതമ്৷৷1.74.23৷৷

Enraged at the slaughter of his father (by Kartaveeryarjuna), is he intent upon exterminating the kshatriya race? Having slaughtered the kshatriyas, in the past he was freed from anger and grief. Is he again desirous of annihilating the kshatriyas?

ഏവമുക്ത്വാര്ഘ്യമാദായ ഭാര്ഗവം ഭീമദര്ശനമ്.
ഋഷയോ രാമ രാമേതി വചോ മധുരമബ്രുവന്৷৷1.74.24৷৷

The saints having thus talked amongst themselves, offered arghya to the son of Bhargava, of dreadful appearance and addressed him in soothing words: "O Rama! O Rama!".

പ്രതിഗൃഹ്യ തു താം പൂജാമൃഷിദത്താം പ്രതാപവാന്.
രാമം ദാശരഥിം രാമോ ജാമദഗ്ന്യോഭ്യഭാഷത৷৷1.74.25৷৷

Valiant Parasurama, son of Jamadagni, having accepted the homage offered by the saints addressed Rama, son of Dasaratha and said:

ഇത്യാര്ഷേ ശ്രീമദ്രാമായണേ വാല്മീകീയ ആദികാവ്യേ ബാലകാണ്ഡേ ചതുസ്സപ്തതിതമസ്സര്ഗ:৷৷

Thus ends the seventyfourth sarga of Balakanda of the holy Ramayana the first epic
composed by sage Valmiki.