Valmiki Ramayana, Balakanda, Sarga 69. Accompanied by the army Dasaratha reaches Mithila, Janaka honours him.

 

[ Accompanied by the army Dasaratha reaches Mithila Janaka honours him.]

ततो रात्र्यां व्यतीतायां सोपाध्याय: सबान्धव:।
राजा दशरथो हृष्ट स्सुमन्त्रमिदमब्रवीत्।।1.69.1।।

अद्य सर्वे धनाध्यक्षा धनमादाय पुष्कलम्।
व्रजन्त्वग्रे सुविहिता नानारत्नसमन्विता:।।1.69.2।।

चतुरङ्गबलं चापि शीघ्रं निर्यातु सर्वश:।
ममज्ञासमकालं च यानयुग्यमनुत्तमम्।।1.69.3।।

वसिष्ठो वामदेवश्च जाबालिरथ काश्यप:।
मार्कण्डेयश्च दीर्घायु:ऋषि: कात्यायनस्तथा।।1.69.4।।

एते द्विजा: प्रयान्त्वग्रे स्यन्दनं योजयस्व मे।
यथा कालात्ययो न स्या द्दूता हि त्वरयन्ति माम्।।1.69.5।।

वचनात्तु नरेन्द्रस्य सा सेना चतुरङ्गिणी।
राजानमृषिभि स्सार्धं व्रजन्तं पृष्ठतोऽन्वगात्।।1.69.6।।

गत्वा चतुरहं मार्गं विदेहानभ्युपेयिवान्।
राजा तु जनक श्श्रीमान् श्श्रुत्वा पूजामकल्पयत्।।1.69.7।।

ततो राजानमासाद्य वृद्धं दशरथं नृपम्।
जनको मुदितो राजा हर्षं च परमं ययौ।।1.69.8।।

उवाच च नरश्रेष्ठो नरश्रेष्ठं मुदाऽन्वित:।
स्वागतं ते महाराज दिष्ट्या प्राप्तोऽसि राघव।।1.69.9।।
पुत्रयोरुभयो: प्रीतिं लप्स्यसे वीर्यनिर्जिताम्।

दिष्ट्या प्राप्तो महातेजा वसिष्ठो भगवानृषि:।।1.69.10।।
सह सर्वैर्द्विजश्रेष्ठैर्देवैरिव शतक्रतु:।

दिष्ट्या मे निर्जिता विघ्ना दिष्ट्या मे पूजितं कुलम्।।1.69.11।।
राघवै स्सह सम्बन्धाद्वीर्यश्रेष्ठैर्महात्मभि:।

श्व: प्रभाते नरेन्द्रेन्द्र निर्वर्तयितुमर्हसि।।1.69.12।।
यज्ञस्यान्ते नरश्रेष्ठ विवाहमृषिसम्मतम्।

तस्य तद्वचनं श्रुत्वा ऋषिमध्ये नराधिप:।।1.69.13।।
वाक्यं वाक्यविदां श्रेष्ठ: प्रत्युवाच महीपतिम्।

प्रतिग्रहो दातृवश श्श्रृतमेतन्मया पुरा।।1.69.14।।
यथा वक्ष्यसि धर्मज्ञ तत्करिष्यामहे वयम्।

धर्मिष्ठं च यशस्यं च वचनं सत्यवादिन:।।1.69.15।।
श्रुत्वा विदेहाधिपति: परं विस्मयमागत:।।

तत स्सर्वे मुनिगणा: परस्परसमागमे।1.69.16।
हर्षेण महता युक्तास्तां निशामवसन् सुखम्।।

राजा च राघवौ पुत्रौ निशाम्य परिहर्षित:।।1.69.17।।
उवास परमप्रीतो जनकेन सुपूजित:।

जनकोऽपि महातेजा: क्रियां धर्मेण तत्त्ववित्।।1.69.18।।
यज्ञस्य च सुताभ्यां च कृत्वा रात्रिमुवास ह ।

इत्यार्षे श्रीमद्रामायणे वाल्मीकीय आदिकाव्ये बालकाण्डे एकोनसप्ततितमस्सर्ग:।।

[ Accompanied by the army Dasaratha reaches Mithila Janaka honours him.]

തതോ രാത്ര്യാം വ്യതീതായാം സോപാധ്യായ: സബാന്ധവ:.
രാജാ ദശരഥോ ഹൃഷ്ട സ്സുമന്ത്രമിദമബ്രവീത്৷৷1.69.1৷৷

With the passing of the night king Dasaratha, accompanied by spiritual preceptors and relatives said to Sumantra:

അദ്യ സര്വേ ധനാധ്യക്ഷാ ധനമാദായ പുഷ്കലമ്.
വ്രജന്ത്വഗ്രേ സുവിഹിതാ നാനാരത്നസമന്വിതാ:৷৷1.69.2৷৷

"Let all the officers of the treasury furnished with enough wealth and a variety gems go in advance under escort.

ചതുരങ്ഗബലം ചാപി ശീഘ്രം നിര്യാതു സര്വശ:.
മമജ്ഞാസമകാലം ച യാനയുഗ്യമനുത്തമമ്৷৷1.69.3৷৷

Let the four divisions of the army from all the four quarters with elegant palanquins
proceed at my command.

വസിഷ്ഠോ വാമദേവശ്ച ജാബാലിരഥ കാശ്യപ:.
മാര്കണ്ഡേയശ്ച ദീര്ഘായു:ഋഷി: കാത്യായനസ്തഥാ৷৷1.69.4৷৷

ഏതേ ദ്വിജാ: പ്രയാന്ത്വഗ്രേ സ്യന്ദനം യോജയസ്വ മേ.
യഥാ കാലാത്യയോ ന സ്യാ ദ്ദൂതാ ഹി ത്വരയന്തി മാമ്৷৷1.69.5৷৷

Let brahmins like Vasishta, Vamadeva, Jabali, Kasyapa, Markandeya endowed with long life, and rishi Katyayana depart in advance. My chariot be yoked and kept ready. Let there be no delay. The messengers (from Janaka) are hastening me up".

വചനാത്തു നരേന്ദ്രസ്യ സാ സേനാ ചതുരങ്ഗിണീ.
രാജാനമൃഷിഭി സ്സാര്ധം വ്രജന്തം പൃഷ്ഠതോന്വഗാത്৷৷1.69.6৷৷

While the Indra among kings (Dasaratha) proceeded with the sages, the four divisions of the army followed them at the command of the king.

ഗത്വാ ചതുരഹം മാര്ഗം വിദേഹാനഭ്യുപേയിവാന്.
രാജാ തു ജനക ശ്ശ്രീമാന് ശ്ശ്രുത്വാ പൂജാമകല്പയത്৷৷1.69.7৷৷

Covering the distance in four days, they arrived in the country of the Videhas. The fortunate king Janaka, having heard about these tidings, made arangements to extend to them reverential hospitality.

തതോ രാജാനമാസാദ്യ വൃദ്ധം ദശരഥം നൃപമ്.
ജനകോ മുദിതോ രാജാ ഹര്ഷം ച പരമം യയൌ৷৷1.69.8৷৷

King Janaka approached the aged ruler of men, Dasaratha, and experienced great delight.

ഉവാച ച നരശ്രേഷ്ഠോ നരശ്രേഷ്ഠം മുദാന്വിത:.
സ്വാഗതം തേ മഹാരാജ ദിഷ്ട്യാ പ്രാപ്തോസി രാഘവ!৷৷1.69.9৷৷
പുത്രയോരുഭയോ: പ്രീതിം ലപ്സ്യസേ വീര്യനിര്ജിതാമ്.

Filled with joy the best of men (Janaka) addreseed the best of men Dasaratha: "O Descendant of the Raghus, O Great king welcome! I am fortunate to have you, you will experience the pleasure of both your sons having won the reward for their prowess.

ദിഷ്ട്യാ പ്രാപ്തോ മഹാതേജാ വസിഷ്ഠോ ഭഗവാനൃഷി:৷৷1.69.10৷৷
സഹ സര്വൈര്ദ്വിജശ്രേഷ്ഠൈര്ദേവൈരിവ ശതക്രതു:.

Most brilliant and adorable ascetic Vasishta surrounded by the foremost of brahmins like Indra by the gods has also arrived by the grace of God.

ദിഷ്ട്യാ മേ നിര്ജിതാ വിഘ്നാ ദിഷ്ട്യാ മേ പൂജിതം കുലമ്৷৷1.69.11৷৷
രാഘവൈ സ്സഹ സമ്ബന്ധാദ്വീര്യശ്രേഷ്ഠൈര്മഹാത്മഭി:.

By the grace of god, I have overcome all impediments. By the grace of God my race has been honoured through alliance with the house of the Raghus distinguished by their valour.

ശ്വ: പ്രഭാതേ നരേന്ദ്രേന്ദ്ര നിര്വര്തയിതുമര്ഹസി৷৷1.69.12৷৷
യജ്ഞസ്യാന്തേ നരശ്രേഷ്ഠ വിവാഹമൃഷിസമ്മതമ്.

O Foremost of men, O Best of kings, tomorrow at dawn after the completion of the sacrifice, you should perform the marriage with approval by the sages".

തസ്യ തദ്വചനം ശ്രുത്വാ ഋഷിമധ്യേ നരാധിപ:৷৷1.69.13৷৷
വാക്യം വാക്യവിദാം ശ്രേഷ്ഠ: പ്രത്യുവാച മഹീപതിമ്.

At these words, the most eloquent king (Dasaratha) made his reply in the midst of sages:

പ്രതിഗ്രഹോ ദാതൃവശ ശ്ശ്രൃതമേതന്മയാ പുരാ৷৷1.69.14৷৷
യഥാ വക്ഷ്യസി ധര്മജ്ഞ തത്കരിഷ്യാമഹേ വയമ്.

"I have heard that acceptance of a gift from the righteous is a pleasure. So we will act upon your word".

ധര്മിഷ്ഠം ച യശസ്യം ച വചനം സത്യവാദിന:৷৷1.69.15৷৷
ശ്രുത്വാ വിദേഹാധിപതി: പരം വിസ്മയമാഗത:৷৷

Janaka was filled with extreme admiration to hear one who was truthful, righteous and famous (this Dasaratha).

തത സ്സര്വേ മുനിഗണാ: പരസ്പരസമാഗമേ.1.69.16.
ഹര്ഷേണ മഹതാ യുക്താസ്താം നിശാമവസന് സുഖമ്৷৷

Thereupon hosts of sages in one another's company, filled with great delight spent the night comfortably.

രാജാ ച രാഘവൌ പുത്രൌ നിശാമ്യ പരിഹര്ഷിത:৷৷1.69.17৷৷
ഉവാസ പരമപ്രീതോ ജനകേന സുപൂജിത:.

The king (Dasaratha) was greatly delighted on being reunited with his sons Rama and Lakshmana. Honoured by Janaka, he spent the night with supreme satisfaction.

ജനകോപി മഹാതേജാ: ക്രിയാം ധര്മേണ തത്ത്വവിത്৷৷1.69.18৷৷
യജ്ഞസ്യ ച സുതാഭ്യാം ച കൃത്വാ രാത്രിമുവാസ ഹ .

Mighty philosopher Janaka also performed the sacrificial rites and spent the night (there where the sacrificial ceremony was performed) with both his daughters.

ഇത്യാര്ഷേ ശ്രീമദ്രാമായണേ വാല്മീകീയ ആദികാവ്യേ ബാലകാണ്ഡേ ഏകോനസപ്തതിതമസ്സര്ഗ:৷৷

Thus ends the sixtynineth sarga of Balakanda of the holy Ramayana the first epic composed by sage Valmiki.