Valmiki Ramayana, Ayodhyakanda, Sarga 4. Dasaratha's Premonition.

 

[Dasaratha sends Sumantra to bring Rama again-- briefs him on certain matters and sends him -- Rama visits Kausalya and informs her about the coronation and seeks her blessings.]

गतेष्वथ नृपो भूयः पौरेषु सह मन्त्रिभिः।
मन्त्रयित्वा ततश्चक्रे निश्चयज्ञस्सनिश्चयम्।।2.4.1।।

श्व एव पुष्यो भविताश्वोऽभिषेच्यस्तु मे सुतः।
रामो राजीवताम्राक्षो यौवराज्य इति प्रभुः।।2.4.2।।

गतेष्वथ नृपो भूयः पौरेषु सह मन्त्रिभिः।
मन्त्रयित्वा ततश्चक्रे निश्चयज्ञस्सनिश्चयम्।।2.4.1।।

श्व एव पुष्यो भविताश्वोऽभिषेच्यस्तु मे सुतः।
रामो राजीवताम्राक्षो यौवराज्य इति प्रभुः।।2.4.2।।

अथाऽन्तर्गृहमाविश्य राजा दशरथस्तदा।
सूतमामन्त्रयामास रामं पुनरिहानय।।2.4.3।।

प्रतिगृह्य स तद्वाक्यं सूतः पुनरुपाययौ।
रामस्य भवनं शीघ्रं राममानयितुं पुनः।।2.4.4।।

द्वार्स्थैरावेदितं तस्य रामायाऽऽगमनं पुनः।
श्रुत्वैव चापि रामस्तं प्राप्तं शङ्कान्वितोऽभवत्।।2.4.5।।

प्रवेश्य चैनं त्वरितं रामो वचनमब्रवीत्।
यदागमनकृत्यं ते भूयस्तद्ब्रूह्यशेषतः।।2.4.6।।

तमुवाच तत स्सूतो राजा त्वां द्रष्टुमिच्छति।
श्रुत्वा प्रमाणमत्र त्वं गमनायेतराय वा।।2.4.7।।

इति सूतवच श्श्रुत्वा रामोऽथ त्वरयाऽन्वितः।
प्रययौ राजभवनं पुनर्द्रष्टुं नरेश्वरम्।।2.4.8।।

तं श्रुत्वा समनुप्राप्तं रामं दशरथो नृपः।
प्रवेशयामास गृहं विवक्षुः प्रियमुत्तमम्।।2.4.9।।

प्रविशन्नेव च श्रीमान्राघवो भवनं पितुः।
ददर्श पितरं दूरात्प्रणिपत्य कृताञ्जलिः।।2.4.10।।

प्रणमन्तं समुत्थाप्य तं परिष्वज्य भूमिपः।
प्रदिश्य चास्मै रुचिरमासनं पुनरब्रवीत्।।2.4.11।।

राम वृद्धोऽस्मि दीर्घायुर्भुक्ता भोगा मयेप्सिताः।
अन्नवद्भिः क्रतुशतै स्तथेष्टं भूरिदक्षिणैः।।2.4.12।।

जातमिष्टमपत्यं मे त्वमद्यानुपमं भुवि।
दत्तमिष्टमधीतं च मया पुरुषसत्तम।।2.4.13।।

अनुभूतानि चेष्टानि मया वीर सुखान्यपि।
देवर्षिपितृविप्राणामनृणोऽस्मि तथाऽत्मनः।।2.4.14।।

न किञ्चिन्मम कर्तव्यं तवान्यत्राभिषेचनात्।
अतो यत्त्वामहं ब्रूयां तन्मे त्वं कर्तुमर्हसि।।2.4.15।।

अद्य प्रकृतयस्सर्वास्त्वामिच्छन्ति नराधिपम्।
अतस्त्वां युवराजानमभिषेक्ष्यामि पुत्रक।।2.4.16।।

अपि चाद्याऽशुभान्राम स्वप्ने पश्यामि दारुणान्।
सनिर्घाता दिवोल्का च पततीह महास्वना।।2.4.17।।

अवष्टब्धं च मे राम नक्षत्रं दारुणैर्ग्रहैः।
आवेदयन्ति दैवज्ञाः सूर्याङ्गारकराहुभिः।।2.4.18।।

प्रायेण हि निमित्तानामीदृशानां समुद्भवे।
राजा हि मृत्युमाप्नोति घोरां वाऽऽपदमृच्छति।।2.4.19।।

तद्यावदेव मे चेतो न विमुह्यति राघव।
तावदेवाभिषिञ्चस्व चला हि प्राणिनां मतिः।।2.4.20।।

अद्य चन्द्रोऽभ्युपगतः पुष्यात्पूर्वं पुनर्वसू।
श्वः पुष्ययोगं नियतं वक्ष्यन्ते दैवचिन्तकाः।।2.4.21।।

ततः पुष्येऽभिषिञ्चस्व मनस्त्वरयतीव माम्।
श्वस्त्वाऽहमभिषेक्ष्यामि यौवराज्ये परन्तप।।2.4.22।।

तस्मात्त्वयाऽद्य प्रभृति निशेयं नियतात्मना।
सह वध्वोपवस्तव्या दर्भप्रस्तरशायिना।।2.4.23।।

सुहृदश्चाप्रमत्तास्त्वां रक्षन्त्वद्य समन्ततः।
भवन्ति बहु विघ्नानि कार्याण्येवंविधानि हि।।2.4.24।।

विप्रोषितश्च भरतो यावदेव पुरादितः।
तावदेवाभिषेकस्ते प्राप्तकालो मतो मम।।2.4.25।।

कामं खलु सतां वृत्ते भ्राता ते भरतस्स्थितः।
ज्येष्ठानुवर्ती धर्मात्मा सानुक्रोशो जितेन्द्रियः।।2.4.26।।

किन्तु चित्तं मनुष्याणामनित्यमिति मे मतिः।
सतां च धर्मनित्यानां कृतशोभि च राघव।।2.4.27।।

इत्युक्त स्सोऽभ्यनुज्ञात श्श्वोभाविन्यभिषेचने।
व्रजेति रामः पितरमभिवाद्याभ्ययाद्गृहम्।।2.4.28।।

प्रविश्य चात्मनो वेश्मराज्ञोद्दिष्टेऽभिषेचने।
तत्क्षणेन विनिर्गम्य मातुरन्तपुरं ययौ।।2.4.29।।

तत्र तां प्रवणामेव मातरं क्षौमवासिनीम्।
वाग्यतां देवतागारे ददर्शाऽऽयाचतीं श्रियम्।।2.4.30।।

प्रागेव चागता तत्र सुमित्रा लक्ष्मण स्तथा।
सीता चानायिता श्रुत्वा प्रियं रामाभिषेचनम्।।2.4.31।।

तस्मिन् काले हि कौशल्या तस्थावामीलितेक्षणा।
सुमित्रयाऽन्वास्यमाना सीतया लक्ष्मणेन च।।2.4.32।।

श्रुत्वा पुष्येण पुत्रस्य यौवराज्याऽभिषेचनम्।
प्राणायामेन पुरुषं ध्यायमाना जनार्दनम्।।2.4.33।।

तथा सनियमामेव सोऽभिगम्याभिवाद्य च।
उवाच वचनं रामो हर्षयंस्तामनिन्दिताम्।।2.4.34।।

अम्ब पित्रा नियुक्तोऽस्मि प्रजापालनकर्मणि।
भविता श्वोऽभिषेको मे यथा मे शासनं पितुः।।2.4.35।।

सीतयाप्युपवस्तव्या रजनीयं मया सह।
एवमृत्विगुपाध्यायै स्सह मामुक्तवान्पिता।।2.4.36।।

यानि यान्यत्र योग्यानि श्वोभाविन्यभिषेचने।
तानि मे मङ्गलान्यद्य वैदेह्याश्चैव कारय।।2.4.37।।

एतच्छ्रुत्वा तु कौशल्या चिरकालाभिकाङ्क्षितम्।
हर्षबाष्पकलं वाक्यमिदं राममभाषत।।2.4.38।।

वत्स राम चिरं जीव हतास्ते परिपन्थिनः।
ज्ञातीन्मे त्वं श्रिया युक्त स्सुमित्रायाश्च नन्दय।।2.4.39।।

कल्याणे बत नक्षत्रे मयि जातोऽसि पुत्रक।
येन त्वया दशरथो गुणैराराधितः पिता।।2.4.40।।

अमोघं बत मे क्षान्तं पुरुषे पुष्करेक्षणे।
येयमिक्ष्वाकुराज्यश्रीः पुत्र त्वां संश्रयिष्यति।।2.4.41।।

इत्येवमुक्तो मात्रेदं रामो भ्रातरमब्रवीत्।

प्राञ्जलिं प्रह्वमासीनमभिवीक्ष्य स्मयन्निव।।2.4.42।।

इत्येवमुक्तो मात्रेदं रामो भ्रातरमब्रवीत्।
प्राञ्जलिं प्रह्वमासीनमभिवीक्ष्य स्मयन्निव।।2.4.42।।

लक्ष्मणेमां मया सार्धं प्रशाधि त्वं वसुन्धराम्।
द्वितीयं मेऽन्तरात्मानं त्वामियं श्रीरुपस्थिता।।2.4.43।।

सौमित्रे भुङ्क्ष्व भोगांत्स्वमिष्टान्राज्यफलानि च।
जीवितं च हि राज्यं च त्वदर्थमभिकामये।।2.4.44।।

इत्युक्त्वा लक्ष्मणं रामो मातरावभिवाद्य च।
अभ्यनुज्ञाप्य सीतां च जगाम स्वं निवेशनम्।।2.4.45।।

इत्यार्षे श्रीमद्रामायणे वाल्मीकीय आदिकाव्ये अयोध्याकाण्डे चतुर्थस्सर्गः।।

[Dasaratha sends Sumantra to bring Rama again-- briefs him on certain matters and sends him --- Rama visits Kausalya and informs her about the coronation and seeks her blessings.]

ഗതേഷ്വഥ നൃപോ ഭൂയഃ പൌരേഷു സഹ മന്ത്രിഭിഃ.
മന്ത്രയിത്വാ തതശ്ചക്രേ നിശ്ചയജ്ഞസ്സനിശ്ചയമ്৷৷2.4.1৷৷

ശ്വ ഏവ പുഷ്യോ ഭവിതാശ്വോഭിഷേച്യസ്തു മേ സുതഃ.
രാമോ രാജീവതാമ്രാക്ഷോ യൌവരാജ്യ ഇതി പ്രഭുഃ৷৷2.4.2৷৷

After the citizens departed, the king, an expert in decision-making again consulted his counsellors and said, Tomorrow Pushya star is in the ascendence and my son, Rama (handsome) with copper-coloured eyes which resemble red lotus petals will be installed heir-apparent.

അഥാന്തര്ഗൃഹമാവിശ്യ രാജാ ദശരഥസ്തദാ.
സൂതമാമന്ത്രയാമാസ രാമം പുനരിഹാനയ৷৷2.4.3৷৷

Therafter king Dasaratha on retiring to his private apartment, ordered Sumantra to
bring Rama once again.

പ്രതിഗൃഹ്യ സ തദ്വാക്യം സൂതഃ പുനരുപായയൌ.
രാമസ്യ ഭവനം ശീഘ്രം രാമമാനയിതും പുനഃ৷৷2.4.4৷৷

In obedience to the command of the king charioteer Sumantra set out speedily to the palace of Rama to fetch him back once again.

ദ്വാര്സ്ഥൈരാവേദിതം തസ്യ രാമായാഗമനം പുനഃ.
ശ്രുത്വൈവ ചാപി രാമസ്തം പ്രാപ്തം ശങ്കാന്വിതോഭവത്৷৷2.4.5৷৷

The door-keepers informed Rama of Sumantra's arrival. As soon as he learnt that Sumantra was back again, Rama was filled with apprehensions.

പ്രവേശ്യ ചൈനം ത്വരിതം രാമോ വചനമബ്രവീത്.
യദാഗമനകൃത്യം തേ ഭൂയസ്തദ്ബ്രൂഹ്യശേഷതഃ৷৷2.4.6৷৷

Rama got Sumantra admitted and said to him, What is the purpose of your coming back so quickly ? Tell me whatever is there without holding back.

തമുവാച തത സ്സൂതോ രാജാ ത്വാം ദ്രഷ്ടുമിച്ഛതി.
ശ്രുത്വാ പ്രമാണമത്ര ത്വം ഗമനായേതരായ വാ৷৷2.4.7৷৷

Then Sumantra replied, 'The king desires to see you. To go or not to go, the decision is yours'.

ഇതി സൂതവച ശ്ശ്രുത്വാ രാമോഥ ത്വരയാന്വിതഃ.
പ്രയയൌ രാജഭവനം പുനര്ദ്രഷ്ടും നരേശ്വരമ്৷৷2.4.8৷৷

On hearing the words of the charioteer, Rama immediately set out for the royal palace to see the king again.

തം ശ്രുത്വാ സമനുപ്രാപ്തം രാമം ദശരഥോ നൃപഃ.
പ്രവേശയാമാസ ഗൃഹം വിവക്ഷുഃ പ്രിയമുത്തമമ്৷৷2.4.9৷৷

Having heard of Rama's arrival, king Dasaratha got him admitted into his apartment to tell him something very pleasant.

പ്രവിശന്നേവ ച ശ്രീമാന്രാഘവോ ഭവനം പിതുഃ.
ദദര്ശ പിതരം ദൂരാത്പ്രണിപത്യ കൃതാഞ്ജലിഃ৷৷2.4.10৷৷

On entering his father's palace, glorious Rama, folded his hands and bent low in reverence from a distance and beheld his father.

പ്രണമന്തം സമുത്ഥാപ്യ തം പരിഷ്വജ്യ ഭൂമിപഃ.
പ്രദിശ്യ ചാസ്മൈ രുചിരമാസനം പുനരബ്രവീത്৷৷2.4.11৷৷

As he (Rama) was bending (with reverence), Dasaratha lifted him up and embraced him. Thereafter, he offered him a splendid seat and said again:

രാമ! വൃദ്ധോസ്മി ദീര്ഘായുര്ഭുക്താ ഭോഗാ മയേപ്സിതാഃ.
അന്നവദ്ഭിഃ ക്രതുശതൈ സ്തഥേഷ്ടം ഭൂരിദക്ഷിണൈഃ৷৷2.4.12৷৷

O Rama! after a long life I have grown old. I have enjoyed all the pleasures I desired. I have also performed hundreds of rituals which enjoined distribution of abundant food and gifts.

ജാതമിഷ്ടമപത്യം മേ ത്വമദ്യാനുപമം ഭുവി.
ദത്തമിഷ്ടമധീതം ച മയാ പുരുഷസത്തമ!৷৷2.4.13৷৷

O best of men! I have obtained now a progeny of my liking in you and you have no equal on earth. I have given gifts, performed rituals and also studied (the Vedas) .

അനുഭൂതാനി ചേഷ്ടാനി മയാ വീര സുഖാന്യപി.
ദേവര്ഷിപിതൃവിപ്രാണാമനൃണോസ്മി തഥാത്മനഃ৷৷2.4.14৷৷

O mighty son! I have experienced all the pleasures I longed for. I redeemed my debt to the gods, the sages, my ancestors, brahmins and to myself.

ന കിഞ്ചിന്മമ കര്തവ്യം തവാന്യത്രാഭിഷേചനാത്.
അതോ യത്ത്വാമഹം ബ്രൂയാം തന്മേ ത്വം കര്തുമര്ഹസി৷৷2.4.15৷৷

There is nothing left to be done by me except your consecration Hence you should perform what I tell you.

അദ്യ പ്രകൃതയസ്സര്വാസ്ത്വാമിച്ഛന്തി നരാധിപമ്.
അതസ്ത്വാം യുവരാജാനമഭിഷേക്ഷ്യാമി പുത്രക৷৷2.4.16৷৷

Today all the subjects expresed their desire to see you as their king. Therefore, my dear son, I wish to coronate you heir-apparent.

അപി ചാദ്യാശുഭാന്രാമ! സ്വപ്നേ പശ്യാമി ദാരുണാന്.
സനിര്ഘാതാ ദിവോല്കാ ച പതതീഹ മഹാസ്വനാ৷৷2.4.17৷৷

Moreover Rama, these days I see frightening and ominous events in dreams during day time. I see meteors accompanied by thunders falling, generating great sounds.

അവഷ്ടബ്ധം ച മേ രാമ! നക്ഷത്രം ദാരുണൈര്ഗ്രഹൈഃ.
ആവേദയന്തി ദൈവജ്ഞാഃ സൂര്യാങ്ഗാരകരാഹുഭിഃ৷৷2.4.18৷৷

O Rama! astrologers also tell me that formidable planets Sun, Mars and Rahu have afflicted my birth star.

പ്രായേണ ഹി നിമിത്താനാമീദൃശാനാം സമുദ്ഭവേ.
രാജാ ഹി മൃത്യുമാപ്നോതി ഘോരാം വാപദമൃച്ഛതി৷৷2.4.19৷৷

When such ominous signs appear, usually the king either meets with death or faces a grave calamity.

തദ്യാവദേവ മേ ചേതോ ന വിമുഹ്യതി രാഘവ!.
താവദേവാഭിഷിഞ്ചസ്വ ചലാ ഹി പ്രാണിനാം മതിഃ৷৷2.4.20৷৷

Therefore, before my mind is deluded I wish to see you installed as heir-apparent for a man's mind is unstable indeed, O Rama!.

അദ്യ ചന്ദ്രോഭ്യുപഗതഃ പുഷ്യാത്പൂര്വം പുനര്വസൂ.
ശ്വഃ പുഷ്യയോഗം നിയതം വക്ഷ്യന്തേ ദൈവചിന്തകാഃ৷৷2.4.21৷৷

Today the Moon is in conjunction with the Punarvasu constellation. Tomorrow the Moon's conjunction with the Pushya constellation is certain and the astrologers say this auspicious time is highly suitable for the purpose of coronation.

തതഃ പുഷ്യേഭിഷിഞ്ചസ്വ മനസ്ത്വരയതീവ മാമ്.
ശ്വസ്ത്വാഹമഭിഷേക്ഷ്യാമി യൌവരാജ്യേ പരന്തപ!৷৷2.4.22৷৷

My mind is hastening me saying,'Coronate Rama in the Pushya constellation itself'.
O Slayer of enemies, I shall install you heir-apparent tomorrow.

തസ്മാത്ത്വയാദ്യ പ്രഭൃതി നിശേയം നിയതാത്മനാ.
സഹ വധ്വോപവസ്തവ്യാ ദര്ഭപ്രസ്തരശായിനാ৷৷2.4.23৷৷

Therefore, you and my daughter-in-law (Sita) should fast tonight and sleep on a bed of darbha or kusha grass with self-restraint.

സുഹൃദശ്ചാപ്രമത്താസ്ത്വാം രക്ഷന്ത്വദ്യ സമന്തതഃ.
ഭവന്തി ബഹു വിഘ്നാനി കാര്യാണ്യേവംവിധാനി ഹി৷৷2.4.24৷৷

Many impediments befall acts of this sort indeed. Alert your friends to protect you from all sides today onwards.

വിപ്രോഷിതശ്ച ഭരതോ യാവദേവ പുരാദിതഃ.
താവദേവാഭിഷേകസ്തേ പ്രാപ്തകാലോ മതോ മമ৷৷2.4.25৷৷

While Bharata is away from the city, the time is favourable for your installation. This is my opinion.

കാമം ഖലു സതാം വൃത്തേ ഭ്രാതാ തേ ഭരതസ്സ്ഥിതഃ.
ജ്യേഷ്ഠാനുവര്തീ ധര്മാത്മാ സാനുക്രോശോ ജിതേന്ദ്രിയഃ৷৷2.4.26৷৷

It is true, your brother Bharata has adhered to the path of the virtuous and has followed his elder brother. No doubt, he is righteous, compassionate and self- controlled.

കിന്തു ചിത്തം മനുഷ്യാണാമനിത്യമിതി മേ മതിഃ.
സതാം ച ധര്മനിത്യാനാം കൃതശോഭി ച രാഘവ!৷৷2.4.27৷৷

Yet I think even the propitious minds of those who are virtuous and whose thoughts are fixed in righteousness can also become fickle.

ഇത്യുക്ത സ്സോഭ്യനുജ്ഞാത ശ്ശ്വോഭാവിന്യഭിഷേചനേ.
വ്രജേതി രാമഃ പിതരമഭിവാദ്യാഭ്യയാദ്ഗൃഹമ്৷৷2.4.28৷৷

Having spoken to Rama about the installation ceremony fixed for the next day, he (Dasaratha) permitted him to leave saying, 'You may go'. Rama paid obeisance to his father and returned to his abode.

പ്രവിശ്യ ചാത്മനോ വേശ്മരാജ്ഞോദ്ദിഷ്ടേഭിഷേചനേ.
തത്ക്ഷണേന വിനിര്ഗമ്യ മാതുരന്തപുരം യയൌ৷৷2.4.29৷৷

With the installation fixed by the king, Rama went into his residence but left immediately to see his mother in her inner apartment.

തത്ര താം പ്രവണാമേവ മാതരം ക്ഷൌമവാസിനീമ്.
വാഗ്യതാം ദേവതാഗാരേ ദദര്ശായാചതീം ശ്രിയമ്৷৷2.4.30৷৷

There he beheld his mother in silk apparel engrossed in silent prayer (to the gods) for his royal fortune in the room meant for the worship of the gods.

പ്രാഗേവ ചാഗതാ തത്ര സുമിത്രാ ലക്ഷ്മണ സ്തഥാ.
സീതാ ചാനായിതാ ശ്രുത്വാ പ്രിയം രാമാഭിഷേചനമ്৷৷2.4.31৷৷

Hearing the welcome tidings of the installation of her beloved Rama, Sita too, had been brought in. Sumitra and Lakshmana had already arrived there.

തസ്മിന് കാലേ ഹി കൌശല്യാ തസ്ഥാവാമീലിതേക്ഷണാ.
സുമിത്രയാന്വാസ്യമാനാ സീതയാ ലക്ഷ്മണേന ച৷৷2.4.32৷৷

At that moment Kausalya was meditating with her eyes half-closed. Sumitra, Lakshmana and Sita were attending on her.

ശ്രുത്വാ പുഷ്യേണ പുത്രസ്യ യൌവരാജ്യാഭിഷേചനമ്.
പ്രാണായാമേന പുരുഷം ധ്യായമാനാ ജനാര്ദനമ്৷৷2.4.33৷৷

Having heard that installation of her son as heir-apparent was planned in Pushya constellation, Kausalya was meditating upon the Supreme Person, Lord Visnu by controlling her breath (Pranayama).

തഥാ സനിയമാമേവ സോഭിഗമ്യാഭിവാദ്യ ച.
ഉവാച വചനം രാമോ ഹര്ഷയംസ്താമനിന്ദിതാമ്৷৷2.4.34৷৷

While she (Kausalya) was in that state of meditation, Rama approached her, offered reverential salutation and said these words of praise enhancing her joy:

അമ്ബ! പിത്രാ നിയുക്തോസ്മി പ്രജാപാലനകര്മണി.
ഭവിതാ ശ്വോഭിഷേകോ മേ യഥാ മേ ശാസനം പിതുഃ৷৷2.4.35৷৷

O mother! father has assigned me the duties of governing the subjects. My installation takes place tomorrow on my father's command.

സീതയാപ്യുപവസ്തവ്യാ രജനീയം മയാ സഹ.
ഏവമൃത്വിഗുപാധ്യായൈ സ്സഹ മാമുക്തവാന്പിതാ৷৷2.4.36৷৷

Tonight, Sita, the officiating priests and preceptors will take to fasting along with me. This is what father told me.

യാനി യാന്യത്ര യോഗ്യാനി ശ്വോഭാവിന്യഭിഷേചനേ.
താനി മേ മങ്ഗലാന്യദ്യ വൈദേഹ്യാശ്ചൈവ കാരയ৷৷2.4.37৷৷

The installation takes place tomorrow. Perform today whatever auspicious rituals are appropriate (to the occasion) for me and Vaidehi (Sita).

ഏതച്ഛ്രുത്വാ തു കൌശല്യാ ചിരകാലാഭികാങ്ക്ഷിതമ്.
ഹര്ഷബാഷ്പകലം വാക്യമിദം രാമമഭാഷത৷৷2.4.38৷৷

Hearing this long cherished tiding (relating to installation) Kausalya spoke to Rama in sweet but indistinct words due to tears of joy.

വത്സ! രാമ! ചിരം ജീവ ഹതാസ്തേ പരിപന്ഥിനഃ.
ജ്ഞാതീന്മേ ത്വം ശ്രിയാ യുക്ത സ്സുമിത്രായാശ്ച നന്ദയ৷৷2.4.39৷৷

O my dear child, O Rama, may you live long! Let your enemies be destroyed. Endowed with prosperity, bring delight to my relatives and those of Sumitra.

കല്യാണേ ബത നക്ഷത്രേ മയി ജാതോസി പുത്രക.
യേന ത്വയാ ദശരഥോ ഗുണൈരാരാധിതഃ പിതാ৷৷2.4.40৷৷

O Rama, my little child! you were born to me under a lucky star. On this account you have delighted your father Dasaratha with your virtues. What a joy !

അമോഘം ബത മേ ക്ഷാന്തം പുരുഷേ പുഷ്കരേക്ഷണേ.
യേയമിക്ഷ്വാകുരാജ്യശ്രീഃ പുത്ര ത്വാം സംശ്രയിഷ്യതി৷৷2.4.41৷৷

O my son! my devotion to the lotus-eyed Visnu, enduring the pain (of observance of vows and fasting) have not gone in vain.The royal fortune of the Ikshvakus will pass on to you. What a joy!

ഇത്യേവമുക്തോ മാത്രേദം രാമോ ഭ്രാതരമബ്രവീത്.
പ്രാഞ്ജലിം പ്രഹ്വമാസീനമഭിവീക്ഷ്യ സ്മയന്നിവ৷৷2.4.42৷৷

Thus spoken to by his mother, Rama looked at his brother Lakshmana sitting humbly with folded palms and with a smile said to him:

ലക്ഷ്മണേമാം മയാ സാര്ധം പ്രശാധി ത്വം വസുന്ധരാമ്.
ദ്വിതീയം മേന്തരാത്മാനം ത്വാമിയം ശ്രീരുപസ്ഥിതാ৷৷2.4.43৷৷

O Lakshmana! rule this earth together with me. This royal fortune also accrues to you, for you are my second innermost self.

സൌമിത്രേ! ഭുങ്ക്ഷ്വ ഭോഗാംത്സ്വമിഷ്ടാന്രാജ്യഫലാനി ച.
ജീവിതം ച ഹി രാജ്യം ച ത്വദര്ഥമഭികാമയേ৷৷2.4.44৷৷

O, son of Sumitra, enjoy all pleasures you wish and the fruits of royalty. I desire this life and kingdom for your sake only.

ഇത്യുക്ത്വാ ലക്ഷ്മണം രാമോ മാതരാവഭിവാദ്യ ച.
അഭ്യനുജ്ഞാപ്യ സീതാം ച ജഗാമ സ്വം നിവേശനമ്৷৷2.4.45৷৷

After speaking to Lakshmana, Rama made reverential salutation to the two mothers and on obtaining their consent to leave with Sita, returned to his abode.

ഇത്യാര്ഷേ ശ്രീമദ്രാമായണേ വാല്മീകീയ ആദികാവ്യേ അയോധ്യാകാണ്ഡേ ചതുര്ഥസ്സര്ഗഃ৷৷

Thus ends the fourth sarga of Ayodhyakanda of the holy Ramayana, the first epic composed by sage Valmiki.