Valmiki Ramayana, Balakanda, Sarga 50. Arrival of Rama in the court of Janaka, Viswamitra introduces Rama and Lakshmana.

 

[ Arrival of Rama in the court of Janaka--Viswamitra introduces Rama and Lakshmana.]

तत: प्रागुत्तरां गत्वा रामस्सौमित्रिणा सह।
विश्वामित्रं पुरस्कृत्य यज्ञवाटमुपागमत्।।1.50.1।।

रामस्तु मुनिशार्दूलमुवाच सहलक्ष्मण:।
साध्वी यज्ञसमृद्धिर्हि जनकस्य महात्मन:।।1.50.2।।

बहूनीह सहस्राणि नानादेशनिवासिनाम्।
ब्राह्मणानां महाभाग वेदाध्ययनशालिनाम्।।1.50.3।।

ऋषिवाटाश्च दृश्यन्ते शकटीशतसङ्कुला:।
देशो विधीयतां ब्रह्मन् यत्र वत्स्यामहे वयम्।।1.50.4।।

रामस्य वचनं श्रुत्वा विश्वामित्रो महामुनि:।
निवेशमकरोद्देशे विविक्ते सलिलायुते।।1.50.5।।

विश्वामित्रमनुप्राप्तं श्रुत्वा स नृपतिस्तदा।
शतानन्दं पुरस्कृत्य पुरोहितमनिन्दितम्।।1.50.6।।
प्रत्युज्जगाम सहसा विनयेन समन्वित:।

ऋत्विजोऽपि महात्मानस्त्वर्घ्यमादाय सत्वरम्।।1.50.7।।
विश्वामित्राय धर्मेण ददुर्मंन्त्रपुरस्कृतम्।

प्रतिगृह्य च तां पूजां जनकस्य महात्मन:।।1.50.8।।
पप्रच्छ कुशलं राज्ञो यज्ञस्य च निरामयम्।

स तांश्चापि मुनीन् पृष्ट्वा सोपाध्यायपुरोधस:।।1.50.9।।
यथान्यायं ततस्सर्वैस्समागच्छत्प्रहृष्टवत्।

अथ राजा मुनिश्रेष्ठं कृताञ्जलिरभाषत।।1.50.10।।
आसने भगवानास्तां सहैभिर्मुनिपुङ्गवै:।

जनकस्य वचश्श्रुत्वा निषसाद महामुनि:।।1.50.11।।
पुरोधा ऋत्विजश्चैव राजा च सह मन्त्रिभि:।

आसनेषु यथान्यायमुपविष्टान् समन्तत:।।1.50.12।।
दृष्ट्वा स नृपतिस्तत्र विश्वामित्रमथाब्रवीत्।

अद्य यज्ञसमृध्दिर्मे सफला दैवतै: कृता।।1.50.13।।
अद्य यज्ञफलं प्राप्तं भगवद्दर्शनान्मया।

धन्योऽस्म्यनुगृहीतोऽस्मि यस्य मे मुनिपुङ्गव।।1.50.14।।
यज्ञोपसदनं ब्रह्मन् प्राप्तोऽसि मुनिभि: सह।

द्वादशाहं तु ब्रह्मर्षे शेषमाहुर्मनीषिण:।।1.50.15।।
ततो भागार्थिनो देवान् द्रष्टुमर्हसि कौशिक।

इत्युक्त्वा मुनिशार्दूलं प्रहृष्टवदनस्तदा।।1.50.16।।
पुनस्तं परिपप्रच्छ प्राञ्जलि: प्रणतो नृप:।

इमौ कुमारौ भद्रं ते देवतुल्यपराक्रमौ।।1.50.17।।

गजसिंहगती वीरौ शार्दूलवृषभोपमौ।
पद्मपत्रविशालाक्षौ खड्गतूणीधनुर्धरौ।।1.50.18।।
अश्विनाविव रूपेण समुपस्थितयौवनौ।

यदृच्छयैव गां प्राप्तौ देवलोकादिवामरौ।।1.50.19।।
कथं पद्भ्यामिह प्राप्तौ किमर्थं कस्य वा मुने।

वरायुधधरौ वीरौ कस्य पुत्रौ महामुने।।1.50.20।।

भूषयन्ताविमं देशं चन्द्रसूर्याविवाम्बरम्।
परस्परस्य सदृशौ प्रमाणेङ्गितचेष्टितै:।।1.50.21।।

काकपक्षधरौ वीरौ श्रोतुमिच्छामि तत्त्वत:।

तस्य तद्वचनं श्रुत्वा जनकस्य महात्मन:।।1.50.22।।
न्यवेदयन्महात्मानौ पुत्रौ दशरथस्य तौ।

सिद्धाश्रमनिवासं च राक्षसानां वधं तथा।।1.50.23।।

तच्चागमनमव्यग्रं विशालायाश्च दर्शनम्।
अहल्यादर्शनं चैव गौतमेन समागमम्।।1.50.24।।

महाधनुषि जिज्ञासां कर्तुमागमनं तथा।
एतत्सर्वं महातेजा जनकाय महात्मने ।।1.50.25।।
निवेद्य विररामाथ विश्वामित्रो महामुनि:।

इत्यार्षे श्रीमद्रामायणे वाल्मीकीय आदिकाव्ये बालकाणडे पञ्चाशस्सर्ग:।।

[ Arrival of Rama in the court of Janaka--Viswamitra introduces Rama and Lakshmana.]

തത: പ്രാഗുത്തരാം ഗത്വാ രാമസ്സൌമിത്രിണാ സഹ.
വിശ്വാമിത്രം പുരസ്കൃത്യ യജ്ഞവാടമുപാഗമത്৷৷1.50.1৷৷

Rama accompanied by Lakshmana with Viswamitra ahead proceeded in north-easterly direction and reached the sacrificial ground.

രാമസ്തു മുനിശാര്ദൂലമുവാച സഹലക്ഷ്മണ:.
സാധ്വീ യജ്ഞസമൃദ്ധിര്ഹി ജനകസ്യ മഹാത്മന:৷৷1.50.2৷৷

Rama with Lakshmana told the tiger among ascetics Viswamitra that the preparations or the sacrifice by the illustrious king Janaka were excellent.

ബഹൂനീഹ സഹസ്രാണി നാനാദേശനിവാസിനാമ്.
ബ്രാഹ്മണാനാം മഹാഭാഗ വേദാധ്യയനശാലിനാമ്৷৷1.50.3৷৷

ഋഷിവാടാശ്ച ദൃശ്യന്തേ ശകടീശതസങ്കുലാ:.
ദേശോ വിധീയതാം ബ്രഹ്മന്! യത്ര വത്സ്യാമഹേ വയമ്৷৷1.50.4৷৷

O Illustrious sage! thousands of brahmins living in different countries and versed in the study of the vedas have assembled here. The shelters for ascetics are thronged with hundreds of carts. O Great ascetic! let us choose a place where we can stay.

രാമസ്യ വചനം ശ്രുത്വാ വിശ്വാമിത്രോ മഹാമുനി:.
നിവേശമകരോദ്ദേശേ വിവിക്തേ സലിലായുതേ৷৷1.50.5৷৷

Great ascetic Viswamitra, hearing Rama's words, chose a not-too-crowded place near a water-source for encampment.

വിശ്വാമിത്രമനുപ്രാപ്തം ശ്രുത്വാ സ നൃപതിസ്തദാ.
ശതാനന്ദം പുരസ്കൃത്യ പുരോഹിതമനിന്ദിതമ്৷৷1.50.6৷৷

പ്രത്യുജ്ജഗാമ സഹസാ വിനയേന സമന്വിത:.

When the king heard of the arrival of Viswamitra he went forward with Satananda, the blemishless family priest walking ahead in order to welcome him with humility.

ഋത്വിജോപി മഹാത്മാനസ്ത്വര്ഘ്യമാദായ സത്വരമ്৷৷1.50.7৷৷
വിശ്വാമിത്രായ ധര്മേണ ദദുര്മംന്ത്രപുരസ്കൃതമ്.

Eminent officiating priests speedily brought the offerings of worship and paid obeisance to Viswamitra with prayers.

പ്രതിഗൃഹ്യ ച താം പൂജാം ജനകസ്യ മഹാത്മന:৷৷1.50.8৷৷
പപ്രച്ഛ കുശലം രാജ്ഞോ യജ്ഞസ്യ ച നിരാമയമ്.

Viswamitra received illustrious king Janaka's worship and enquired about the welfare of the king and the conduct of the sacrifice.

സ താംശ്ചാപി മുനീന് പൃഷ്ട്വാ സോപാധ്യായപുരോധസ:৷৷1.50.9৷৷
യഥാന്യായം തതസ്സര്വൈസ്സമാഗച്ഛത്പ്രഹൃഷ്ടവത്.

Viswamitra duly enquired the well-being of the sages and the spiritual teachers, priests in right order. And thereafter the rest joined them in great delight.

അഥ രാജാ മുനിശ്രേഷ്ഠം കൃതാഞ്ജലിരഭാഷത৷৷1.50.10৷৷
ആസനേ ഭഗവാനാസ്താം സഹൈഭിര്മുനിപുങ്ഗവൈ:.

The king then folded his hands in supplication to the foremost of ascetics, Viswamitra, saying "O Venerable one! please be seated along with the eminent ascetics."

ജനകസ്യ വചശ്ശ്രുത്വാ നിഷസാദ മഹാമുനി:৷৷1.50.11৷৷
പുരോധാ ഋത്വിജശ്ചൈവ രാജാ ച സഹ മന്ത്രിഭി:.

In response to Janaka's words, great sage Viswamitra occupied his seat. Thereafter the family priests, officiationg priests of the sacrifice, counsellors and also the king occupied their seats according to their rank.

ആസനേഷു യഥാന്യായമുപവിഷ്ടാന് സമന്തത:৷৷1.50.12৷৷
ദൃഷ്ട്വാ സ നൃപതിസ്തത്ര വിശ്വാമിത്രമഥാബ്രവീത്.

Thereafter the king looked on all sides and saw all of them seated according to their rank and addressed Viswamitra saying:

അദ്യ യജ്ഞസമൃധ്ദിര്മേ സഫലാ ദൈവതൈ: കൃതാ৷৷1.50.13৷৷
അദ്യ യജ്ഞഫലം പ്രാപ്തം ഭഗവദ്ദര്ശനാന്മയാ.

"Today my sacrifice has been rendered fruitful by the devatas. I have reaped the fruit of my sacrifice today by your venerable presence.

ധന്യോസ്മ്യനുഗൃഹീതോസ്മി യസ്യ മേ മുനിപുങ്ഗവ!৷৷1.50.14৷৷
യജ്ഞോപസദനം ബ്രഹ്മന് പ്രാപ്തോസി മുനിഭി: സഹ.

O Pre-eminent among ascetics! O brahmana! you have come to my sacrificial mandap along with these ascetics! Blessed am I Obliged am I.

ദ്വാദശാഹം തു ബ്രഹ്മര്ഷേ ശേഷമാഹുര്മനീഷിണ:৷৷1.50.15৷৷
തതോ ഭാഗാര്ഥിനോ ദേവാന് ദ്രഷ്ടുമര്ഹസി കൌശിക!.

O Brahmarshi! learned men say, only twelve days remain for completion of this acrifice. Thereafter O Viswamitra! you should see devatas claiming their shares".

ഇത്യുക്ത്വാ മുനിശാര്ദൂലം പ്രഹൃഷ്ടവദനസ്തദാ৷৷1.50.16৷৷
പുനസ്തം പരിപപ്രച്ഛ പ്രാഞ്ജലി: പ്രണതോ നൃപ:.

Having said this, the king (Janaka) with a cheerful countenance and saluting with folded palms again asked that tiger among ascetics (Viswamitra):

ഇമൌ കുമാരൌ ഭദ്രം തേ ദേവതുല്യപരാക്രമൌ৷৷1.50.17৷৷

ഗജസിംഹഗതീ വീരൌ ശാര്ദൂലവൃഷഭോപമൌ.
പദ്മപത്രവിശാലാക്ഷൌ ഖഡ്ഗതൂണീധനുര്ധരൌ৷৷1.50.18৷৷

അശ്വിനാവിവ രൂപേണ സമുപസ്ഥിതയൌവനൌ.
യദൃച്ഛയൈവ ഗാം പ്രാപ്തൌ ദേവലോകാദിവാമരൌ৷৷1.50.19৷৷

കഥം പദ്ഭ്യാമിഹ പ്രാപ്തൌ കിമര്ഥം കസ്യ വാ മുനേ!.

"O Sage (Viswamitra), be blessed. Who are these two young men with the prowess of the celestials the gait of an elephant or a lion? They resemble a tiger or a bull in courage. They have large eyes like lotus-petals. They are armed with scimitars bows and quivers. With their approaching youth, they resemble the Aswinikumaras in beauty. They look like gods who have descended on earth from heaven out of their free will. Whose sons are they? How did they come here on foot? And for what purpose?

വരായുധധരൌ വീരൌ കസ്യ പുത്രൌ മഹാമുനേ!৷৷1.50.20৷৷
ഭൂഷയന്താവിമം ദേശം ചന്ദ്രസൂര്യാവിവാമ്ബരമ്.

പരസ്പരസ്യ സദൃശൌ പ്രമാണേങ്ഗിതചേഷ്ടിതൈ:৷৷1.50.21৷৷
കാകപക്ഷധരൌ വീരൌ ശ്രോതുമിച്ഛാമി തത്ത്വത:.

Great ascetic, these two young men with hair falling on their temples like the wings of a crow, each of them resemble the other in personality, expressions and gestures. Wielding excellent weapons they adorn this land like the Moon and the Sun deck the sky. Whose sons are they? I wish truly to hear about these heroes".

തസ്യ തദ്വചനം ശ്രുത്വാ ജനകസ്യ മഹാത്മന:৷৷1.50.22৷৷
ന്യവേദയന്മഹാത്മാനൌ പുത്രൌ ദശരഥസ്യ തൌ.

Hearing the words of the magnanimous Janaka, Viswamitra presented them to him saying that they were the illustrious sons of Dasaratha.

സിദ്ധാശ്രമനിവാസം ച രാക്ഷസാനാം വധം തഥാ৷৷1.50.23৷৷

തച്ചാഗമനമവ്യഗ്രം വിശാലായാശ്ച ദര്ശനമ്.
അഹല്യാദര്ശനം ചൈവ ഗൌതമേന സമാഗമമ്৷৷1.50.24৷৷

മഹാധനുഷി ജിജ്ഞാസാം കര്തുമാഗമനം തഥാ.
ഏതത്സര്വം മഹാതേജാ ജനകായ മഹാത്മനേ ৷৷1.50.25৷৷
നിവേദ്യ വിരരാമാഥ വിശ്വാമിത്രോ മഹാമുനി:.

The great ascetic Viswamitra, who was highly powerful related to the distinguished Janaka in full their undaunted journey to Siddhashrama and the slaughter of rakshasas there, the view of the city of Vishala, meeting with Ahalya and Gautama and the inquisitiveness about the great bow which brought them to Mithila and then kept quiet.

ഇത്യാര്ഷേ ശ്രീമദ്രാമായണേ വാല്മീകീയ ആദികാവ്യേ ബാലകാണഡേ പഞ്ചാശസ്സര്ഗ:৷৷

Thus ends the fiftieth sarga of Balakanda of the holy Ramayana the first epic composed by sage Valmiki.