Valmiki Ramayana, Balakanda, Sarga 48. Viswamitra tells the story of Gautama's curse to Ahalya.

 

[Having received the hospitality of king Sumati, Viswamitra, Rama and Lakshmana travel towards Mithila. On enquiry by Rama sage Viswamitra relates the story of Gautama's curse to Ahalya.]

पृष्ट्वा तु कुशलं तत्र परस्परसमागमे।
कथान्ते सुमतिर्वाक्यं व्याजहार महामुनिम्।।1.48.1।।

इमौ कुमारौ भद्रं ते देवतुल्यपराक्रमौ।
गजसिंहगती वीरौ शार्दूलवृषभोपमौ।।1.48.2।।

पद्मपत्रविशालाक्षौ खड्गतूणी धनुर्धरौ।
अश्विनाविव रूपेण समुपस्थितयौवनौ।।1.48.3।।

यदृच्छयैव गां प्राप्तौ देवलोकादिवामरौ।
कथं पद्भ्यामिह प्राप्तौ किमर्थं कस्य वा मुने।।1.48.4।।

भूषयन्ताविमं देशं चन्द्रसूर्याविवाम्बरम्।
परस्परस्य सदृशौ प्रमाणेङ्गितचेष्टितै:।।1.48.5।।

किमर्थं च मुनिश्रेष्ठ सम्प्राप्तौ दुर्गमे पथि।
वरायुधधरौ वीरौ श्रोतुमिच्छामि तत्त्वत:।।1.48.6।।

तस्य तद्वचनं श्रुत्वा यथावृत्तं न्यवेदयत्।
सिद्धाश्रमनिवासं च राक्षसानां वधं तथा।।1.48.7।।

विश्वामित्रवचश्श्रुत्वा राजा परमहर्षित:।
अतिथी परमौ प्राप्तौ पुत्रौ दशरथस्य तौ।।1.48.8।।
पूजयामास विधिवत्सत्कारार्हौ महाबलौ।

तत: परमसत्कारं सुमते: प्राप्य राघवौ।।1.48.9।।
उष्य तत्र निशामेकां जग्मतुर्मिथिलां तत: ।

तान् दृष्ट्वा मुनयस्सर्वे जनकस्य पुरीं शुभाम्।।1.48.10।।
साधु साध्विति शंसन्तो मिथिलां समपूजयन्।

मिथिलोपवने शून्यमाश्रमं दृश्य राघव:।।1.48.11।।
पुराणं निर्जनं रम्यं पप्रच्छ मुनिपुङ्गवम्।

श्रीमदाश्रमसङ्काशं किन्न्विदं मुनिवर्जितम्।।1.48.12।।
ज्ञातुमिच्छामि भगवन् कस्यायं पूर्वमाश्रम:।

तच्छ्रुत्वा राघवेणोक्तं वाक्यं वाक्यविशारद:।।1.48.13।।
प्रत्युवाच महातेजा विश्वामित्रो महामुनि:।

हन्त ते कथयिष्यामि श्रुणु तत्त्वेन राघव।।1.48.14।।
यस्येदमाश्रमपदं शप्तं कोपान्महात्मना।

गौतमस्य नरश्रेष्ठ पूर्वमासीन्महात्मन:।।1.48.15।।
आश्रमो दिव्यसङ्काशस्सुरैरपि सुपूजित:।

स चेह तप आतिष्ठदहल्यासहित: पुरा।।1.48.16।।
वर्षपूगाननेकांश्च राजपुत्र महायश:।

तस्यान्तरं विदित्वा तु सहस्राक्षश्शचीपति:।।1.48.17।।
मुनिवेषधरोऽहल्यामिदं वचनमब्रवीत्।

ऋतुकालं प्रतीक्षन्ते नार्थिनस्सुसमाहिते।1.48.18
सङ्गमं त्वहमिच्छामि त्वया सह सुमध्यमे।।

मुनिवेषं सहस्राक्षं विज्ञाय रघुनन्दन।1.48.19
मतिं चकार दुर्मेधा देवराजकुतूहलात्।।

अथाब्रवीत् नरश्रेष्ठ कृतार्थेनान्तरात्मना।1.48.20।।

कृतार्थाऽस्मि सुरश्रेष्ठ गच्छ शीघ्रमित: प्रभो।
आत्मानं मां च देवेश सर्वदा रक्ष गौतमात्।1.48.21।।

इन्द्रस्तु प्रहसन् वाक्यमहल्यामिदमब्रवीत्।
सुश्रोणि परितुष्टोऽस्मि गमिष्यामि यथाऽगतम्।1.48.22।।

एवं सङ्गम्य तु तया निश्चक्रामोटजात्तत:।।
स सम्भ्रमात्त्वरन् राम शङ्कितो गौतमं प्रति।1.48.23।।

गौतमं तं ददर्शाथ प्रविशन्तं महामुनिम्।
देवदानवदुर्धर्षं तपोबलसमन्वितम्।।1.48.24।।

तीर्थेंदकपरिक्लिन्नं दीप्यमानमिवानलम्।
गृहीतसमिधं तत्र सकुशं मुनिपुङ्गवम्।।1.48.25।।

दृष्ट्वा सुरपतिस्त्रस्तो विवर्णवदनोऽभवत्।

अथ दृष्ट्वा सहस्राक्षं मुनिवेषधरं मुनि:।।1.48.26।।
दुर्वृत्तं वृत्तसम्पन्नो रोषाद्वचनमब्रवीत्।

मम रूपं समास्थाय कृतवानसि दुर्मते।।1.48.27।।
अकर्तव्यमिदं तस्माद्विफलस्त्वं भविष्यसि।

गौतमेनैवमुक्तस्य सरोषेण महात्मना।।1.48.28।।
पेततुर्वृषणै भूमौ सहस्राक्षस्य तत्क्षणात्।

तथा शप्त्वा स वै शक्रमहल्यामपि शप्तवान्।।1.48.29।।
इह वर्षसहस्राणि बहूनि त्वं निवत्स्यसि।

वायुभक्षा निराहारा तप्यन्ती भस्मशायिनी।।1.48.30।।
अदृश्या सर्वभूतानां आश्रमेऽस्मिन्निवत्स्यसि।

यदा चैतद्वनं घोरं रामो दशरथात्मज:।।1.48.31।।
आगमिष्यति दुर्धर्षस्तदा पूता भविष्यसि।

तस्यातिथ्येन दुर्वुत्ते लोभमोहविवर्जिता।।1.48.32।।
मत्सकाशे मुदा युक्ता स्वं वपुर्धारयिष्यसि।

एवमुक्त्वा महातेजा गौतमो दुष्टचारिणीम्।।1.48.33।।

इममाश्रममुत्सृज्य सिद्धचारणसेविते।
हिमवच्छिखरे पुण्ये तपस्तेपे महातपा:।।1.48.34।।

इत्यार्षे श्रीमद्रामायणे वाल्मीकीय आदिकाव्ये बालकाण्डे अष्टचत्वारिंशस्सर्ग:।।

[Having received the hospitality of king Sumati, Viswamitra, Rama and Lakshmana travel towards Mithila. On enquiry by Rama sage Viswamitra relates the story of Gautama's curse to Ahalya.]

പൃഷ്ട്വാ തു കുശലം തത്ര പരസ്പരസമാഗമേ.
കഥാന്തേ സുമതിര്വാക്യം വ്യാജഹാര മഹാമുനിമ്৷৷1.48.1৷৷

Getting together they enquired one another's health. And then Sumati spoke to the great ascetic (Viswamitra).

ഇമൌ കുമാരൌ ഭദ്രം തേ ദേവതുല്യപരാക്രമൌ.
ഗജസിംഹഗതീ വീരൌ ശാര്ദൂലവൃഷഭോപമൌ৷৷1.48.2৷৷

പദ്മപത്രവിശാലാക്ഷൌ ഖഡ്ഗതൂണീ ധനുര്ധരൌ.
അശ്വിനാവിവ രൂപേണ സമുപസ്ഥിതയൌവനൌ৷৷1.48.3৷৷

യദൃച്ഛയൈവ ഗാം പ്രാപ്തൌ ദേവലോകാദിവാമരൌ.
കഥം പദ്ഭ്യാമിഹ പ്രാപ്തൌ കിമര്ഥം കസ്യ വാ മുനേ!৷৷1.48.4৷৷

"O Sage, wish you well! Who are these two youths who seem to possess the prowess of celestial beings. They walk with the gait of an elephant or a lion. They are courageous like tiger or a bull. Their large eyes are like lotus-petals. They are armed with scimitars, bows and quivers. They are young and handsome like Aswinikumaras dropped from heaven casually. Whose sons are they? How did they come here on foot? With what purpose?

ഭൂഷയന്താവിമം ദേശം ചന്ദ്രസൂര്യാവിവാമ്ബരമ്.
പരസ്പരസ്യ സദൃശൌ പ്രമാണേങ്ഗിതചേഷ്ടിതൈ:৷৷1.48.5৷৷

കിമര്ഥം ച മുനിശ്രേഷ്ഠ സമ്പ്രാപ്തൌ ദുര്ഗമേ പഥി.
വരായുധധരൌ വീരൌ ശ്രോതുമിച്ഛാമി തത്ത്വത:৷৷1.48.6৷৷

O Great ascetic! they resemble each other in personality, expression and gestures. They adorn this land like Sun and moon in the sky holding excellent weapons. These heroes have trodden paths difficult to traverse. For what purpose have they come? I want to hear clearly".

തസ്യ തദ്വചനം ശ്രുത്വാ യഥാവൃത്തം ന്യവേദയത്.
സിദ്ധാശ്രമനിവാസം ച രാക്ഷസാനാം വധം തഥാ৷৷1.48.7৷৷

On hearing his words, he (Viswamitra) related all about their stay at Siddhashrama and the slaying of rakshasas.

വിശ്വാമിത്രവചശ്ശ്രുത്വാ രാജാ പരമഹര്ഷിത:.
അതിഥീ പരമൌ പ്രാപ്തൌ പുത്രൌ ദശരഥസ്യ തൌ৷৷1.48.8৷৷

പൂജയാമാസ വിധിവത്സത്കാരാര്ഹൌ മഹാബലൌ.

After hearing Viswamitra, the king (Sumati) got exceedingly delighted and extended
hospitality in accordance with tradition to the highly valiant sons of Dasaratha, the distinguished guests worthy of honour.

തത: പരമസത്കാരം സുമതേ: പ്രാപ്യ രാഘവൌ৷৷1.48.9৷৷
ഉഷ്യ തത്ര നിശാമേകാം ജഗ്മതുര്മിഥിലാം തത: .

The descendants of Raghu (Rama and Lakshmana) having received great honour from Sumati, stayed there one night and thereafter set out for Mithila.

താന് ദൃഷ്ട്വാ മുനയസ്സര്വേ ജനകസ്യ പുരീം ശുഭാമ്৷৷1.48.10৷৷
സാധു സാധ്വിതി ശംസന്തോ മിഥിലാം സമപൂജയന്.

All the ascetics, having seen that auspicious city of Janaka worshipfully admired Mithila saying, 'Excellent, Excellent'!

മിഥിലോപവനേ ശൂന്യമാശ്രമം ദൃശ്യ രാഘവ:৷৷1.48.11৷৷
പുരാണം നിര്ജനം രമ്യം പപ്രച്ഛ മുനിപുങ്ഗവമ്.

At the sight of an old uninhabited, beautiful and desolate hermitage in a grove near Mithila, the descendant of the Raghus enquired of the foremost among the ascetics
(Viswamitra):

ശ്രീമദാശ്രമസങ്കാശം കിന്ന്വിദം മുനിവര്ജിതമ്৷৷1.48.12৷৷
ജ്ഞാതുമിച്ഛാമി ഭഗവന് കസ്യായം പൂര്വമാശ്രമ:.

"O Venerable one! I wish to know why this auspicios looking hermitage was deserted by ascetics? To whom did this belong in the past."

തച്ഛ്രുത്വാ രാഘവേണോക്തം വാക്യം വാക്യവിശാരദ:৷৷1.48.13৷৷
പ്രത്യുവാച മഹാതേജാ വിശ്വാമിത്രോ മഹാമുനി:.

Eloquent and brilliant Viswamitra, replied to the descendant of the Raghus saying:

ഹന്ത തേ കഥയിഷ്യാമി ശ്രുണു തത്ത്വേന രാഘവ৷৷1.48.14৷৷
യസ്യേദമാശ്രമപദം ശപ്തം കോപാന്മഹാത്മനാ.

"O Descendant of the Raghus! I shall tell all you about this hermitage cursed by the wrath of a great man.

ഗൌതമസ്യ നരശ്രേഷ്ഠ പൂര്വമാസീന്മഹാത്മന:৷৷1.48.15৷৷
ആശ്രമോ ദിവ്യസങ്കാശസ്സുരൈരപി സുപൂജിത:.

O Best among men! this hermitage resembling a celestial retreat and well-honoured even by devatas once belonged to illustrious Gautama.

സ ചേഹ തപ ആതിഷ്ഠദഹല്യാസഹിത: പുരാ৷৷1.48.16৷৷
വര്ഷപൂഗാനനേകാംശ്ച രാജപുത്ര മഹായശ:.

O Highly renowned prince! it was here in ancient times that Gautama in the company of Ahalya practised austerities for several years.

തസ്യാന്തരം വിദിത്വാ തു സഹസ്രാക്ഷശ്ശചീപതി:৷৷1.48.17৷৷
മുനിവേഷധരോഹല്യാമിദം വചനമബ്രവീത്.

The thousand-eyed Indra, consort of Sachi, having found an opportunity (during the absence of the ascetic), assumed the guise of the ascetic (Gautama) and said to Ahalya:

ഋതുകാലം പ്രതീക്ഷന്തേ നാര്ഥിനസ്സുസമാഹിതേ.1.48.18
സങ്ഗമം ത്വഹമിച്ഛാമി ത്വയാ സഹ സുമധ്യമേ৷৷

'O most beautiful one! those overtaken by passion would not await the completion of the menstrual period (favourable for copulation). O woman of fine waist! I desire union with you.'

മുനിവേഷം സഹസ്രാക്ഷം വിജ്ഞായ രഘുനന്ദന!.1.48.19
മതിം ചകാര ദുര്മേധാ ദേവരാജകുതൂഹലാത്৷৷

O Delight of the Raghus! the evil-intentioned Ahalya, inclined towards the king of the
celestials and knowing him to be the thousand-eyed Indra in the guise of the ascetic, consented for the union.

അഥാബ്രവീത് നരശ്രേഷ്ഠ കൃതാര്ഥേനാന്തരാത്മനാ.1.48.20৷৷

കൃതാര്ഥാസ്മി സുരശ്രേഷ്ഠ ഗച്ഛ ശീഘ്രമിത: പ്രഭോ!.
ആത്മാനം മാം ച ദേവേശ സര്വദാ രക്ഷ ഗൌതമാത്.1.48.21৷৷

O Foremost of men! with her heart's desire fulfilled, Ahalya said: "O Chief of the
celestials! I'm satisfied. O Lord, quit this place: O Lord of cthe gods, protect yourself and also me from Gautama in all respects."

ഇന്ദ്രസ്തു പ്രഹസന് വാക്യമഹല്യാമിദമബ്രവീത്.
സുശ്രോണി പരിതുഷ്ടോസ്മി ഗമിഷ്യാമി യഥാഗതമ്.1.48.22৷৷

Indra smilingly said to Ahalya, 'O! One with lovely hips, I am gratified. I shall go away the way I have come'.

ഏവം സങ്ഗമ്യ തു തയാ നിശ്ചക്രാമോടജാത്തത:৷৷
സ സമ്ഭ്രമാത്ത്വരന് രാമ ശങ്കിതോ ഗൌതമം പ്രതി.1.48.23৷৷

O Rama! he (Indra) came out of the leaf-hut quickly after his union with her, apprehensive of Gautama.

ഗൌതമം തം ദദര്ശാഥ പ്രവിശന്തം മഹാമുനിമ്.
ദേവദാനവദുര്ധര്ഷം തപോബലസമന്വിതമ്৷৷1.48.24৷৷

തീര്ഥേംദകപരിക്ലിന്നം ദീപ്യമാനമിവാനലമ്.
ഗൃഹീതസമിധം തത്ര സകുശം മുനിപുങ്ഗവമ്৷৷1.48.25৷৷

Subsequently, Indra beheld the great ascetic Gautama, unassailable by devatas and danavas, endowed with the power of ascetism, drenched with sacrifical waters, shining like flaming fire, carrying sacrificial firewood and Kusha grass and pre-eminent among sages, entering that leaf- hut.

ദൃഷ്ട്വാ സുരപതിസ്ത്രസ്തോ വിവര്ണവദനോഭവത്.

അഥ ദൃഷ്ട്വാ സഹസ്രാക്ഷം മുനിവേഷധരം മുനി:৷৷1.48.26৷৷
ദുര്വൃത്തം വൃത്തസമ്പന്നോ രോഷാദ്വചനമബ്രവീത്.

On seeing him, the face of the Lord of the gods (Indra) turned pale with fear. Having seen the wicked Indra with a thousand-eyed in the guise of an ascetic the gentle sage Gautama got enraged and said:

മമ രൂപം സമാസ്ഥായ കൃതവാനസി ദുര്മതേ৷৷1.48.27৷৷
അകര്തവ്യമിദം തസ്മാദ്വിഫലസ്ത്വം ഭവിഷ്യസി.

"O Wicked natured one! assuming my form you have done a forbidden act. For that reason you shall be devoid of scrotum.

ഗൌതമേനൈവമുക്തസ്യ സരോഷേണ മഹാത്മനാ৷৷1.48.28৷৷
പേതതുര്വൃഷണൈ ഭൂമൌ സഹസ്രാക്ഷസ്യ തത്ക്ഷണാത്.

Cursed thus out of anger by eminent Gautama the testicles of Indra immediately dropped down on the earth.

തഥാ ശപ്ത്വാ സ വൈ ശക്രമഹല്യാമപി ശപ്തവാന്৷৷1.48.29৷৷
ഇഹ വര്ഷസഹസ്രാണി ബഹൂനി ത്വം നിവത്സ്യസി.

വായുഭക്ഷാ നിരാഹാരാ തപ്യന്തീ ഭസ്മശായിനീ৷৷1.48.30৷৷
അദൃശ്യാ സര്വഭൂതാനാം ആശ്രമേസ്മിന്നിവത്സ്യസി.

Having thus cursed Indra, he also cursed Ahalya: 'You will be staying here for thousands of years without food and subsisting on air, lying down in ashes, doing penance, without being seen by any living beings in this ashrama.

യദാ ചൈതദ്വനം ഘോരം രാമോ ദശരഥാത്മജ:৷৷1.48.31৷৷
ആഗമിഷ്യതി ദുര്ധര്ഷസ്തദാ പൂതാ ഭവിഷ്യസി.

'When the son of Dasaratha, the unassailable Rama enters this dreadful forest, you will be cleansed (of this sin)'.

തസ്യാതിഥ്യേന ദുര്വുത്തേ ലോഭമോഹവിവര്ജിതാ৷৷1.48.32৷৷
മത്സകാശേ മുദാ യുക്താ സ്വം വപുര്ധാരയിഷ്യസി.

'O Wicked-natured one! by offering hospitality to Rama, without covetousness and passion, you will happily live with me by regaining your present form'.

ഏവമുക്ത്വാ മഹാതേജാ ഗൌതമോ ദുഷ്ടചാരിണീമ്৷৷1.48.33৷৷

ഇമമാശ്രമമുത്സൃജ്യ സിദ്ധചാരണസേവിതേ.
ഹിമവച്ഛിഖരേ പുണ്യേ തപസ്തേപേ മഹാതപാ:৷৷1.48.34৷৷

"Highly powerful Gautama who had performed rigid austerities thus cursed the wicked Ahalya and left this hermitage, for the peaks of Himavat mountain served by siddhas and charanas. Here he performed austerities"(said Viswamitra).

ഇത്യാര്ഷേ ശ്രീമദ്രാമായണേ വാല്മീകീയ ആദികാവ്യേ ബാലകാണ്ഡേ അഷ്ടചത്വാരിംശസ്സര്ഗ:৷৷

Thus ends the fortyeighth sarga of Balakanda of the holy Ramayana the first epic composed by sage Valmiki.