Valmiki Ramayana, Balakanda, Sarga 46. Diti undergoes mortification for the birth of a son with the consent of Kasyapa

 

[Diti undergoes mortifications for the birth of a son with the consent of Kasyapa-- Indra serves her on an occasion when she was impure enters her womb and severes the embryo into seven parts.]

हतेषु तेषु पुत्रेषु दिति: परमदु:खिता।
मारीचं काश्यपं राम भर्तारमिदमब्रवीत्।।1.46.1।।

हतपुत्राऽस्मि भगवंस्तव पुत्रैर्महाबलै:।
शक्रहन्तारमिच्छामि पुत्रं दीर्घतपोऽर्जितम्।।1.46.2।।

साऽहं तपश्चरिष्यामि गर्भं मे दातुमर्हसि।
ईश्वरं शक्रहन्तारं त्वमनुज्ञातुमर्हसि।।1.46.3।।

तस्यास्तद्वचनं श्रुत्वा मारीच: काश्यपस्तदा।
प्रत्युवाच महातेजा दितिं परमदु:खिताम्।।1.46.4।।

एवं भवतु, भद्रं ते शुचिर्भव तपोधने।
जनयिष्यसि पुत्रं त्वं शक्रहन्तारमाहवे।।1.46.5।।

पूर्णे वर्षसहस्रे तु शुचिर्यदि भविष्यसि।
पुत्रं त्रैलोक्यभर्तारं मत्तस्त्वं जनयिष्यसि।।1.46.6।।

एवमुक्त्वा महातेजा: पाणिना स ममार्ज ताम्।
समालभ्य ततस्स्वस्तीत्युक्त्वा स तपसे ययौ।।1.46.7।।

गते तस्मिन्नरश्श्रेष्ठ दिति: परमहर्षिता।
कुशप्लवनमासाद्य तपस्तेपे सुदारुणम्।।1.46.8।।

तपस्तस्यां हि कुर्वन्त्यां परिचर्यां चकार ह।
सहस्राक्षो नरश्श्रेष्ठ परया गुणसम्पदा।।1.46.9।।

अग्निं कुशान् काष्ठमप: फलं मूलं तथैव च।
न्यवेदयत्सहस्राक्षो यच्चान्यदपि काङ्क्षितम्।।1.46.10।।

गात्रसंवहनश्चैव श्रमापनयनैस्तथा।
शक्रस्सर्वेषु कालेषु दितिं परिचचार ह ।।1.46.11।।

अथ वर्षसहस्रे तु दशोने रघुनन्दन ।
दिति: परमसम्प्रीता सहस्राक्षमथाब्रवीत्।।1.46.12।।

याचितेन सुरश्रेष्ठ तव पित्रा महात्मना।
वरो वर्षसहस्रान्ते दत्तो मम सुतं प्रति।।1.46.13।।

तपश्चरन्त्या वर्षाणि दश वीर्यवतां वर।
अवशिष्टानि भद्रं ते भ्रातरं द्रक्ष्यसे तत:।।1.46.14।।

तमहं त्वत्कृते पुत्र समाधास्ये जयोत्सुकम्।
त्रैलोक्यविजयं पुत्र सह भोक्ष्यसि विज्वर:।।1.46.15।।

एवमुक्त्वा दितिश्शक्रं प्राप्ते मध्यं दिवाकरे।
निद्रयाऽपहृता देवी पादौ कृत्वाऽथ शीर्षत:।।1.46.16।।

दृष्ट्वा तामशुचिं शक्र: पादत: कृतमूर्धजाम्।
शिरस्स्थाने कृतौ पादौ जहास च मुमोद च।।1.46.17।।

तस्याश्शरीरविवरं विवेश च पुरन्दर:।
गर्भं च सप्तधा राम बिभेद परमात्मवान्।।1.46.18।।

भिद्यमानस्ततो गर्भो वज्रेण शतपर्वणा।
रुरोद सुस्वरं राम ततो दितिरबुध्यत।।1.46.19।।

मा रुदो मा रुदश्चेति गर्भं शक्रोऽभ्यभाषत।
बिभेद च महातेजा रुदन्तमपि वासव:।।1.46.20।।

न हन्तव्यो न हन्तव्य इत्येवं दितिरब्रवीत्।
निष्पपात ततश्शक्रो मातुर्वचनगौरवात्।।1.46.21।।

प्राञ्जलिर्वज्रसहितो दितिं शक्रोऽभ्यभाषत।
अशुचिर्देवि सुप्ताऽसि पादयो: कृतमूर्धजा।।1.46.22।।

तदन्तरमहं लब्ध्वा शक्रहन्तारमाहवे।
अभिदं सप्तधा देवि तन्मे त्वं क्षन्तुमर्हसि।।1.46.23।।

इत्यार्षे श्रीमद्रामायणे वाल्मीकीय आदिकाव्ये बालकाण्डे षट्चत्वारिंशस्सर्ग:।।

[Diti undergoes mortifications for the birth of a son with the consent of Kasyapa-- Indra serves her on an occasion when she was impure- enters her womb and severes the embryo into seven parts.]

ഹതേഷു തേഷു പുത്രേഷു ദിതി: പരമദു:ഖിതാ.
മാരീചം കാശ്യപം രാമ ഭര്താരമിദമബ്രവീത്৷৷1.46.1৷৷

"O Rama! Diti was afflicted with great grief when her sons were killed. She addressed her husband Kasyapa, son of Maricha", saying:

ഹതപുത്രാസ്മി ഭഗവംസ്തവ പുത്രൈര്മഹാബലൈ:.
ശക്രഹന്താരമിച്ഛാമി പുത്രം ദീര്ഘതപോര്ജിതമ്৷৷1.46.2৷৷

"O adorable one, your highly powerful sons, (devatas) have killed mine through extensive austerities. I am desirous of obtaining a (mighty) son capable of killing Indra.

സാഹം തപശ്ചരിഷ്യാമി ഗര്ഭം മേ ദാതുമര്ഹസി.
ഈശ്വരം ശക്രഹന്താരം ത്വമനുജ്ഞാതുമര്ഹസി৷৷1.46.3৷৷

I shall practise austerities. You ought to grant me a son who would be the supreme ruler of the world and capable of killing Indra. You can say yes (if you will)".

തസ്യാസ്തദ്വചനം ശ്രുത്വാ മാരീച: കാശ്യപസ്തദാ.
പ്രത്യുവാച മഹാതേജാ ദിതിം പരമദു:ഖിതാമ്৷৷1.46.4৷৷

Then, Maricha's son, exceedingly bright Kasyapa on hearing the words of Diti who was deeply grieved replied:

ഏവം ഭവതു, ഭദ്രം തേ ശുചിര്ഭവ തപോധനേ!.
ജനയിഷ്യസി പുത്രം ത്വം ശക്രഹന്താരമാഹവേ৷৷1.46.5৷৷

"O one vested with the wealth of austerities! be it so. Prosperity to you! Remain chaste, you will deliver a son who will kill Indra in the battle.

പൂര്ണേ വര്ഷസഹസ്രേ തു ശുചിര്യദി ഭവിഷ്യസി.
പുത്രം ത്രൈലോക്യഭര്താരം മത്തസ്ത്വം ജനയിഷ്യസി৷৷1.46.6৷৷

"If you remain pure and clean, on completion of a thousand years you will give birth to a son through me who will be the lord of the three worlds".

ഏവമുക്ത്വാ മഹാതേജാ: പാണിനാ സ മമാര്ജ താമ്.
സമാലഭ്യ തതസ്സ്വസ്തീത്യുക്ത്വാ സ തപസേ യയൌ৷৷1.46.7৷৷

Highly brilliant Kasyapa, having thus spoken, touched her gently with his palm, stroked her body and said, "May good betide thee". Having said this, Kasyapa went away to perform austerities.

ഗതേ തസ്മിന്നരശ്ശ്രേഷ്ഠ ദിതി: പരമഹര്ഷിതാ.
കുശപ്ലവനമാസാദ്യ തപസ്തേപേ സുദാരുണമ്৷৷1.46.8৷৷

"O foremost among men! after Kasyapa had left, Diti exceedingly delighted (at the prospect of having sons) reached Kushaplavana, and practised intense mortifications.

തപസ്തസ്യാം ഹി കുര്വന്ത്യാം പരിചര്യാം ചകാര ഹ.
സഹസ്രാക്ഷോ നരശ്ശ്രേഷ്ഠ പരയാ ഗുണസമ്പദാ৷৷1.46.9৷৷

O foremost of men great treasure of virtues! while she was practising austerities, the thousand-eyed Indra began to serve her.

അഗ്നിം കുശാന് കാഷ്ഠമപ: ഫലം മൂലം തഥൈവ ച.
ന്യവേദയത്സഹസ്രാക്ഷോ യച്ചാന്യദപി കാങ്ക്ഷിതമ്৷৷1.46.10৷৷

The thousand-eyed Indra served her by providing fire, Kusha grass, sticks for burning,
water, fruits, roots and all other things desired by her.

ഗാത്രസംവഹനശ്ചൈവ ശ്രമാപനയനൈസ്തഥാ.
ശക്രസ്സര്വേഷു കാലേഷു ദിതിം പരിചചാര ഹ ৷৷1.46.11৷৷

Indra attended on Diti, stroking her limbs gently from time to time to help her regain their suppleness and alleviate her fatigue.

അഥ വര്ഷസഹസ്രേ തു ദശോനേ രഘുനന്ദന !.
ദിതി: പരമസമ്പ്രീതാ സഹസ്രാക്ഷമഥാബ്രവീത്৷৷1.46.12৷৷

O son of the Raghus! ten years before completion of a thousand years. Diti, highly pleased with the services rendered by Indra, addressed him", saying:

യാചിതേന സുരശ്രേഷ്ഠ തവ പിത്രാ മഹാത്മനാ.
വരോ വര്ഷസഹസ്രാന്തേ ദത്തോ മമ സുതം പ്രതി৷৷1.46.13৷৷

"O best of the gods! your illustrious father granted me a boon for a son I sought on completion of a thousand years (of penance).

തപശ്ചരന്ത്യാ വര്ഷാണി ദശ വീര്യവതാം വര!.
അവശിഷ്ടാനി ഭദ്രം തേ ഭ്രാതരം ദ്രക്ഷ്യസേ തത:৷৷1.46.14৷৷

O the best of the brave! ten years is yet to go (for completion of austerities). You will have a brother. May you prosper!

തമഹം ത്വത്കൃതേ പുത്ര സമാധാസ്യേ ജയോത്സുകമ്.
ത്രൈലോക്യവിജയം പുത്ര സഹ ഭോക്ഷ്യസി വിജ്വര:৷৷1.46.15৷৷

O Child! I'll create in him eagerness victory. Together with him you will gain victory over the three worlds. Relieved of sorrows, enjoy you'll with him".

ഏവമുക്ത്വാ ദിതിശ്ശക്രം പ്രാപ്തേ മധ്യം ദിവാകരേ.
നിദ്രയാപഹൃതാ ദേവീ പാദൌ കൃത്വാഥ ശീര്ഷത:৷৷1.46.16৷৷

After speaking thus to Indra, goddess Diti overpowered with sleep around mids-day dropped off, her feet towards her head.

ദൃഷ്ട്വാ താമശുചിം ശക്ര: പാദത: കൃതമൂര്ധജാമ്.
ശിരസ്സ്ഥാനേ കൃതൌ പാദൌ ജഹാസ ച മുമോദ ച৷৷1.46.17৷৷

Indra laughed. He rejoiced at the sight of her ominous posture of sleeping with her feet towards her head and her hair falling on her feet.

തസ്യാശ്ശരീരവിവരം വിവേശ ച പുരന്ദര:.
ഗര്ഭം ച സപ്തധാ രാമ ബിഭേദ പരമാത്മവാന്৷৷1.46.18৷৷

O Rama! with great courage Indra entered her womb and severed her embryo into seven pieces.

ഭിദ്യമാനസ്തതോ ഗര്ഭോ വജ്രേണ ശതപര്വണാ.
രുരോദ സുസ്വരം രാമ തതോ ദിതിരബുധ്യത৷৷1.46.19৷৷

O Rama! that embryo, being severed by Vajra having a hundred edges, cried at high pitch which awakened Diti".

മാ രുദോ മാ രുദശ്ചേതി ഗര്ഭം ശക്രോഭ്യഭാഷത.
ബിഭേദ ച മഹാതേജാ രുദന്തമപി വാസവ:৷৷1.46.20৷৷

Highly powerful Indra, even while saying to the crying embryo "Do not weep, Do not weep" severed it.

ന ഹന്തവ്യോ ന ഹന്തവ്യ ഇത്യേവം ദിതിരബ്രവീത്.
നിഷ്പപാത തതശ്ശക്രോ മാതുര്വചനഗൌരവാത്৷৷1.46.21৷৷

"Do not kill", "Do not kill", said Diti. Subsequently Indra, in deference to the words of his mother, emerged out of the womb.

പ്രാഞ്ജലിര്വജ്രസഹിതോ ദിതിം ശക്രോഭ്യഭാഷത.
അശുചിര്ദേവി സുപ്താസി പാദയോ: കൃതമൂര്ധജാ৷৷1.46.22৷৷

Armed with Vajra, Indra addressed Diti with folded palms, saying, "O Devi! you have slept, with your head towards your feet and your hair falling on your feet".

തദന്തരമഹം ലബ്ധ്വാ ശക്രഹന്താരമാഹവേ.
അഭിദം സപ്തധാ ദേവി തന്മേ ത്വം ക്ഷന്തുമര്ഹസി৷৷1.46.23৷৷

"I have seized the opportunity and severed into seven pieces the foetus who would have been a slayer of Indra. O Devi! shoudn't you forgive me"?

ഇത്യാര്ഷേ ശ്രീമദ്രാമായണേ വാല്മീകീയ ആദികാവ്യേ ബാലകാണ്ഡേ ഷട്ചത്വാരിംശസ്സര്ഗ:৷৷

Thus ends the fortysixth sarga of Balakanda of the holy Ramayana the first epic composed by sage Valmiki.