Valmiki Ramayana, Balakanda, Sarga 42. -Brahma informs Anshuman that only lord Siva is capable to hold Ganga.

 

[ Anshuman performs penance to bring Ganga to the earth-- Bhagiratha follows
--receives boon from Brahma--Brahma informs Anshuman that only lord Siva is capable to hold Ganga.]

कालधर्मं गते राम सगरे प्रकृतीजना:।
राजानं रोचयामासुरंशुमन्तं सुधार्मिकम्।।1.42.1।।

स राजा सुमहानासीदंशुमान् रघुनन्दन ।
तस्य पुत्रो महानासीद्दिलीप इति विश्रुत:।।1.42.2।।

तस्मिन् राज्यं समावेश्य दिलीपे रघुनन्दन।
हिमवच्छिखरे पुण्ये तपस्तेपे सुदारुणम्।।1.42.3।।

द्वात्रिंशच्च सहस्राणि वर्षाणि सुमहायशा:।
तपोवनं गतो राम स्वर्गं लेभे तपोधन:।।1.42.4।।

दिलीपस्तु महातेजाश्श्रुत्वा पैतामहं वधम्।
दु:खोपहतया बुद्ध्या निश्चयं नाध्यगच्छत।।1.42.5।।

कथं गङ्गावतरणं कथं तेषां जलक्रिया।
तारयेयं कथं चैतानिति चिन्तापरोऽभवत्।।1.42.6।।

तस्य चिन्तयतो नित्यं धर्मेण विदितात्मन:।
पुत्रो भगीरथो नाम जज्ञे परमधार्मिक:।।1.42.7।।

दिलीपस्तु महातेजा यज्ञैर्बहुभिरिष्टवान्।
त्रिंशद्वर्षसहस्राणि राजा राज्यमकारयत्।।1.42.8।।

अगत्वा निश्चयं राजा तेषामुद्धरणं प्रति ।
व्याधिना नरशार्दूल कालधर्ममुपेयिवान्।।1.42.9।।

इन्द्रलोकं गतो राजा स्वार्जितेनैव कर्मणा।
राज्ये भगीरथं पुत्रमभिषिच्य नरर्षभ:।।1.42.10।।

भगीरथस्तु राजर्षिर्धार्मिको रघुनन्दन।
अनपत्यो महातेजा: प्रजाकामस्स चाप्रज:।।1.42.11।।

मन्त्रिष्वाधाय तद्राज्यं गङ्गावतरणे रत:।
स तपो दीर्घमातिष्ठद्गोकर्णे रघुनन्दन।।1.42.12।।

ऊर्ध्वबाहु: पञ्चतपा मासाहारो जितेन्द्रिय:।

तस्य वर्षसहस्राणि घोरे तपसि तिष्ठत:।।1.42.13।।

अतीतानि महाबाहो तस्य राज्ञो महात्मन:।
सुप्रीतो भगवान् ब्रह्मा प्रजानां पतिरीश्वर:।।1.42.14।।

ततस्सुरगणैस्सार्धमुपागम्य पितामह:।
भगीरथं महात्मानं तप्यमानमथाब्रवीत्।।1.42.15।।

भगीरथ महाभाग प्रीतस्तेऽहं जनेश्वर।
तपसा च सुतप्तेन वरं वरय सुव्रत।।1.42.16।।

तमुवाच महातेजा: सर्वलोकपितामहम्।
भगीरथो महाभाग: कृताञ्जलिरुपस्थित:।।1.42.17।।

यदि मे भगवन् प्रीतो यद्यस्ति तपस: फलम्।
सगरस्यात्मजास्सर्वे मत्तस्सलिलमाप्नुयु:।।1.42.18।।

गङ्गायास्सलिलक्लिन्ने भस्मन्येषां महात्मनाम्।
स्वर्गं गच्छेयुरत्यन्तं सर्वे मे प्रपितामहा:।।1.42.19।।

देया च सन्ततिर्देव नावसीदेत्कुलं च न:।

इक्ष्वाकूणां कुले देव एष मेऽस्तु वर:पर:।।1.42.20।।

उक्तवाक्यं तु राजानं सर्वलोकपितामह:।
प्रत्युवाच शुभां वाणीं मधुरां मधुराक्षराम्।।1.42.21।।

मनोरथो महानेष भगीरथ महारथ।
एवं भवतु भद्रं ते इक्ष्वाकुकुलवर्धन।।1.42.22।।

इयं हैमवती गङ्गा ज्येष्ठा हिमवतस्सुता।
तां वै धारयितुं शक्तो हरस्तत्र नियुज्यताम्।।1.42.23।।

गङ्गाया: पतनं राजन् पृथिवी न सहिष्यति।
तां वै धारयितुं वीर नान्यं पश्यामि शूलिन:।।1.42.24।।

तमेवमुक्त्वा राजानं गङ्गां चाभाष्य लोककृत्।
जगाम त्रिदिवं देवस्सहदेवैर्मरुद्गणै:।।1.42.25।।

इत्यार्षे श्रीमद्रामायणे वाल्मीकीय आदिकाव्ये बालकाण्डे द्विचत्वारिंशस्सर्ग:।।

[ Anshuman performs penance to bring Ganga to the earth-- Bhagiratha follows
--receives boon from Brahma--Brahma informs Anshuman that only lord Siva is capable to hold Ganga.]

കാലധര്മം ഗതേ രാമ സഗരേ പ്രകൃതീജനാ:.
രാജാനം രോചയാമാസുരംശുമന്തം സുധാര്മികമ്৷৷1.42.1৷৷

"O Rama! when Sagara died, the subjects installed the highly virtuous Anshuman as king.

സ രാജാ സുമഹാനാസീദംശുമാന് രഘുനന്ദന! .
തസ്യ പുത്രോ മഹാനാസീദ്ദിലീപ ഇതി വിശ്രുത:৷৷1.42.2৷৷

O descendnt of the Raghus! that Anshuman became a very great monarch. He had a great son, Dilipa who became famous.

തസ്മിന് രാജ്യം സമാവേശ്യ ദിലീപേ രഘുനന്ദന!.
ഹിമവച്ഛിഖരേ പുണ്യേ തപസ്തേപേ സുദാരുണമ്৷৷1.42.3৷৷

O Delight of the Raghus! having vested the kingdom with Dilipa, Anshuman performed rigid penance on the sacred peak of the Himavat mountain.

ദ്വാത്രിംശച്ച സഹസ്രാണി വര്ഷാണി സുമഹായശാ:.
തപോവനം ഗതോ രാമ സ്വര്ഗം ലേഭേ തപോധന:৷৷1.42.4৷৷

O Rama! highly renowned Anshuman, having lived for thirtytwo thousand years in the tapovana, turned an ascetic and attained heaven (without accomplishing his objective).

ദിലീപസ്തു മഹാതേജാശ്ശ്രുത്വാ പൈതാമഹം വധമ്.
ദു:ഖോപഹതയാ ബുദ്ധ്യാ നിശ്ചയം നാധ്യഗച്ഛത৷৷1.42.5৷৷

When exceedingly brilliant Dilipa heard about the death of his grandfathers, he was overtaken by grief but could not arrive at any conclusion with his intellect (regarding means of bringing down the sacred river).

കഥം ഗങ്ഗാവതരണം കഥം തേഷാം ജലക്രിയാ.
താരയേയം കഥം ചൈതാനിതി ചിന്താപരോഭവത്৷৷1.42.6৷৷

How to bring about the descent of Ganga? How to perform funeral rites of the ancestors with Ganga water? How to liberate them Thus Dilipa was constantly engaged in such thoughts.

തസ്യ ചിന്തയതോ നിത്യം ധര്മേണ വിദിതാത്മന:.
പുത്രോ ഭഗീരഥോ നാമ ജജ്ഞേ പരമധാര്മിക:৷৷1.42.7৷৷

As Dilipa known for his knowledge of the soul constantly reflected righteously on (this matter of Ganga), a highly virtuous son named Bhagiratha was born to him.

ദിലീപസ്തു മഹാതേജാ യജ്ഞൈര്ബഹുഭിരിഷ്ടവാന്.
ത്രിംശദ്വര്ഷസഹസ്രാണി രാജാ രാജ്യമകാരയത്৷৷1.42.8৷৷

Most brilliant king Dilipa ruled the kingdom for thirty thousand years performing many sacrifices.

അഗത്വാ നിശ്ചയം രാജാ തേഷാമുദ്ധരണം പ്രതി .
വ്യാധിനാ നരശാര്ദൂല കാലധര്മമുപേയിവാന്৷৷1.42.9৷৷

O Tiger among men! king Dilipa was unable to arrive at a conclusion regarding the
salvation of his ancestors.He was affected by illness and died.

ഇന്ദ്രലോകം ഗതോ രാജാ സ്വാര്ജിതേനൈവ കര്മണാ.
രാജ്യേ ഭഗീരഥം പുത്രമഭിഷിച്യ നരര്ഷഭ:৷৷1.42.10৷৷

The king (Dilipa) performed the coronation of his son Bhagiratha and reached the region of Indra as a reward for virtuous acts done by him.

ഭഗീരഥസ്തു രാജര്ഷിര്ധാര്മികോ രഘുനന്ദന!.
അനപത്യോ മഹാതേജാ: പ്രജാകാമസ്സ ചാപ്രജ:৷৷1.42.11৷৷

O delight of the Raghus! righteous Bhagiratha who was highly lustrous rajarshi was without sons. He was desirous of progeny but did not beget children.

മന്ത്രിഷ്വാധായ തദ്രാജ്യം ഗങ്ഗാവതരണേ രത:.
സ തപോ ദീര്ഘമാതിഷ്ഠദ്ഗോകര്ണേ രഘുനന്ദന৷৷1.42.12৷৷

ഊര്ധ്വബാഹു: പഞ്ചതപാ മാസാഹാരോ ജിതേന്ദ്രിയ:.

O son of the Raghus (Rama), Bhagiratha, with a determination to bring down Ganga
entrusted the kingdom to his ministers and went to a sacred place known as Gokarna. There with arms uplifted surrounded by four fires, partaking food once a month, with his senses controlled, carried out panchatapa for a number of years.

തസ്യ വര്ഷസഹസ്രാണി ഘോരേ തപസി തിഷ്ഠത:৷৷1.42.13৷৷

അതീതാനി മഹാബാഹോ തസ്യ രാജ്ഞോ മഹാത്മന:.
സുപ്രീതോ ഭഗവാന് ബ്രഹ്മാ പ്രജാനാം പതിരീശ്വര:৷৷1.42.14৷৷

O mighty-armed, (Rama)! Bhagiratha continued in that state for a thousand years amidst rigid austerities. Lord of all creatures, Brahma was highly pleased with that illustrious king.

തതസ്സുരഗണൈസ്സാര്ധമുപാഗമ്യ പിതാമഹ:.
ഭഗീരഥം മഹാത്മാനം തപ്യമാനമഥാബ്രവീത്৷৷1.42.15৷৷

Thereafter, the Grandsire arrived with the gods and spoke to the noble Bhagiratha engaged in austerities.

ഭഗീരഥ മഹാഭാഗ! പ്രീതസ്തേഹം ജനേശ്വര!.
തപസാ ച സുതപ്തേന വരം വരയ സുവ്രത!৷৷1.42.16৷৷

'O distinguished one! O mighty monarch! O Bhagiratha of excellent vows! I am pleased with your well-disciplined austerities. Ask for a boon'.

തമുവാച മഹാതേജാ: സര്വലോകപിതാമഹമ്.
ഭഗീരഥോ മഹാഭാഗ: കൃതാഞ്ജലിരുപസ്ഥിത:৷৷1.42.17৷৷

Brilliant, glorious Bhagiratha, stood before the Grandsire of all the worlds with folded palms and spoke":

യദി മേ ഭഗവന് പ്രീതോ യദ്യസ്തി തപസ: ഫലമ്.
സഗരസ്യാത്മജാസ്സര്വേ മത്തസ്സലിലമാപ്നുയു:৷৷1.42.18৷৷

'O Lord! if you are pleased with my austerities and if they are worthy of a reward, grant me the boon whereby all the sons of Sagara will receive from me funeral rites with the waters (of Ganga)'.

ഗങ്ഗായാസ്സലിലക്ലിന്നേ ഭസ്മന്യേഷാം മഹാത്മനാമ്.
സ്വര്ഗം ഗച്ഛേയുരത്യന്തം സര്വേ മേ പ്രപിതാമഹാ:৷৷1.42.19৷৷

'The ashes of these eminent uncles of my grandfather, immersed by the waters of Ganga may ultimately go to heaven'.

ദേയാ ച സന്തതിര്ദേവ! നാവസീദേത്കുലം ച ന:.
ഇക്ഷ്വാകൂണാം കുലേ ദേവ! ഏഷ മേസ്തു വര:പര:৷৷1.42.20৷৷

'O Lord! let the progeny be perpuated in our race of the Ikshvakus. Let not that dynasty be terminated with me. This is another boon I seek'.

ഉക്തവാക്യം തു രാജാനം സര്വലോകപിതാമഹ:.
പ്രത്യുവാച ശുഭാം വാണീം മധുരാം മധുരാക്ഷരാമ്৷৷1.42.21৷৷

To this the Grandsire of all the worlds replied with a sweet voice full of good wishes and sweet words.

മനോരഥോ മഹാനേഷ ഭഗീരഥ മഹാരഥ!.
ഏവം ഭവതു ഭദ്രം തേ ഇക്ഷ്വാകുകുലവര്ധന!৷৷1.42.22৷৷

'O Great charioteer! Bhagiratha, your desire is great. O Perpetuator of dynasty of the
Ikshvakus, let your wish be fulfilled. Prosperity to you'.

ഇയം ഹൈമവതീ ഗങ്ഗാ ജ്യേഷ്ഠാ ഹിമവതസ്സുതാ.
താം വൈ ധാരയിതും ശക്തോ ഹരസ്തത്ര നിയുജ്യതാമ്৷৷1.42.23৷৷

'This Hymavati (Ganga) is Himavat's eldest daughter and only lord Siva is capable to hold (the force of her descent to earth). Therefore let Siva be entreated'

ഗങ്ഗായാ: പതനം രാജന്! പൃഥിവീ ന സഹിഷ്യതി.
താം വൈ ധാരയിതും വീര! നാന്യം പശ്യാമി ശൂലിന:৷৷1.42.24৷৷

'O King! Ganga's descent cannot be sustained by earth. O Hero! I do not see any other person to hold her than the wielder of the trident (Siva)'.

തമേവമുക്ത്വാ രാജാനം ഗങ്ഗാം ചാഭാഷ്യ ലോകകൃത്.
ജഗാമ ത്രിദിവം ദേവസ്സഹദേവൈര്മരുദ്ഗണൈ:৷৷1.42.25৷৷

The Creator of the worlds having thus addressed the king and conversing with Ganga went towards heaven along with devatas and maruts".

ഇത്യാര്ഷേ ശ്രീമദ്രാമായണേ വാല്മീകീയ ആദികാവ്യേ ബാലകാണ്ഡേ ദ്വിചത്വാരിംശസ്സര്ഗ:৷৷

Thus ends the fortysecond sarga of Balakanda of the holy Ramayana the first epic composed by sage Valmiki.