Valmiki Ramayana, Balakanda, Sarga 38. Emperor Sagara performs austerities and a sacrifice for progeny.

 

[Emperor Sagara performs austerities and a sacrifice for progeny.]

तां कथां कौशिको रामे निवेद्य कुशिकात्मज:।
पुनरेवापरं वाक्यं काकुत्स्थ मिदमब्रवीत्।।1.38.1।।

अयोध्याधिपति श्शूर: पूर्वमासीन्नराधिप:।
सगरो नाम धर्मात्मा प्रजाकामस्स चाप्रज:।।1.38.2।।

वैदर्भदुहिता राम केशिनी नाम नामत:।
ज्येष्ठा सगरपत्नी सा धर्मिष्ठा सत्यवादिनी।।1.38.3।।

अरिष्टनेमेर्दुहिता रूपेणाप्रतिमा भुवि।
द्वितीया सगरस्यासीत्पत्नी सुमतिसंज्ञिता ।।1.38.4।।

ताभ्यां सह महाराज: पत्नीभ्यां तप्तवांस्तप:।
हिमवन्तं समासाद्य भृगुप्रस्रवणे गिरौ।।1.38.5।।

अथ वर्षशते पूर्णे तपसाऽराधितो मुनि:।
सगराय वरं प्रादाद्भृगुस्सत्यवतां वर:।।1.38.6।।

अपत्यलाभस्सुमहान् भविष्यति तवानघ।
कीर्तिं चाप्रतिमां लोके प्राप्स्यसे पुरुषर्षभ।।1.38.7।।

एका जनयिता तात पुत्रं वंशकरं तव।
षष्ठिं पुत्रसहस्राणि अपरा जनयिष्यति।।1.38.8।।

भाषमाणं महात्मानं राजपुत्र्यौ प्रसाद्य तम्।
ऊचतु: परमप्रीते कृताञ्जलिपुटे तदा।।1.38.9।।

एक: कस्यास्सुतो ब्रह्मन् का बहून् जनयिष्यति।
श्रोतुमिच्छावहे ब्रह्मन् सत्यमस्तु वचस्तव।।1.38.10।।

तयोस्तद्वचनं श्रुत्वा भृगु: परमधार्मिक:।
उवाच परमां वाणीं स्वच्छन्दोऽत्र विधीयताम्।।1.38.11।।

एको वंशकरो वाऽस्तु बहवो वा महाबला:।
कीर्तिमन्तो महोत्साहा: का वा कं वरमिच्छति।।1.38.12।।

मुनेस्तु वचनं श्रुत्वा केशिनी रघुनन्दन।
पुत्रं वंशकरं राम जग्राह नृपसन्निधौ।।1.38.13।।

षष्ठिं पुत्रसहस्राणि सुपर्णभगिनी तदा।
महोत्साहान् कीर्तिमतो जग्राह सुमति: सुतान्।।1.38.14।।

प्रदक्षिणमृषिं कृत्वा शिरसाऽभिप्रणम्य च।
जगाम स्वपुरं राजा सभार्यो रघुनन्दन ।।1.38.15।।

अथ काले गते तस्मिन् ज्येष्ठा पुत्रं व्यजायत।
असमञ्ज इति ख्यातं केशिनी सगरात्मजम्।।1.38.16।।

सुमतिस्तु नरव्याघ्र गर्भतुम्बं व्यजायत।
षष्ठि: पुत्रसहस्राणि तुम्बभेदाद्विनि:सृता:।।1.38.17।।

घृतपूर्णेषु कुम्भेषु धात्र्यस्तान् समवर्धयन्।
कालेन महता सर्वे यौवनं प्रतिपेदिरे।।1.38.18।।

अथ दीर्घेण कालेन रूपयौवनशालिन:।
षष्टि: पुत्रसहस्राणि सगरस्याभवंस्तदा।।1.38.19।।

स च ज्येष्ठो नरश्रेष्ठ सगरस्यात्मसम्भव:।
बालान् गृहीत्वा तु जले सरय्वा रघुनन्दन।।1.38.20।।

प्रक्षिप्य प्रहसन्नित्यं मज्जतस्तान् समीक्ष्य वै।

एवं पापसमाचारस्सज्जनप्रतिबाधक:।।1.38.21।।
पौराणामहिते युक्त: पुत्रो निर्वासित: पुरात्।

तस्य पुत्रोंऽशुमान्नाम असमञ्जस्य वीर्यवान्।।1.38.22।।
सम्मत स्सर्वलोकस्य सर्वस्यापि प्रियंवद:।

तत: कालेन महता मतिस्समभिजायत।।1.38.23।।
सगरस्य नरश्रेष्ठ यजेयमिति निश्चिता।

स कृत्वा निश्चयं राम सोपाध्यायगणस्तदा।।1.38.24।।
यज्ञकर्मणि वेदज्ञो यष्टुं समुपचक्रमे

इत्यार्षे श्रीमद्रामायणे वाल्मीकीय आदिकाव्ये बालकाण्डे अष्टात्रिंशस्सर्ग: 2

[Emperor Sagara performs austerities and a sacrifice for progeny.]

താം കഥാം കൌശികോ രാമേ നിവേദ്യ കുശികാത്മജ:.
പുനരേവാപരം വാക്യം കാകുത്സ്ഥ മിദമബ്രവീത്৷৷1.38.1৷৷

Viswamitra, an offspring of Kusika having related the story (of Karthikeya) to the son of the Kakusthas (Rama) said again.

അയോധ്യാധിപതി ശ്ശൂര: പൂര്വമാസീന്നരാധിപ:.
സഗരോ നാമ ധര്മാത്മാ പ്രജാകാമസ്സ ചാപ്രജ:৷৷1.38.2৷৷

"In olden days there lived a brave and righteous king named Sagara who was ruler of Ayodhya. He was childless and desired to have children,

വൈദര്ഭദുഹിതാ രാമ കേശിനീ നാമ നാമത:.
ജ്യേഷ്ഠാ സഗരപത്നീ സാ ധര്മിഷ്ഠാ സത്യവാദിനീ৷৷1.38.3৷৷

O Rama! the daughter of the king of Vidarbha by name Kesini was Sagara's eldest wife who was righteous and truthful.

അരിഷ്ടനേമേര്ദുഹിതാ രൂപേണാപ്രതിമാ ഭുവി.
ദ്വിതീയാ സഗരസ്യാസീത്പത്നീ സുമതിസംജ്ഞിതാ ৷৷1.38.4৷৷

The daughter of Arishtanemi named Sumati was the second wife of Sagara and none surpassed her in charm on earth.

താഭ്യാം സഹ മഹാരാജ: പത്നീഭ്യാം തപ്തവാംസ്തപ:.
ഹിമവന്തം സമാസാദ്യ ഭൃഗുപ്രസ്രവണേ ഗിരൌ৷৷1.38.5৷৷

The king (Sagara) accompanied by his wives reached Himavat mountain and engaged himself in severe austerities on a peak called Bhriguprasravana.

അഥ വര്ഷശതേ പൂര്ണേ തപസാരാധിതോ മുനി:.
സഗരായ വരം പ്രാദാദ്ഭൃഗുസ്സത്യവതാം വര:৷৷1.38.6৷৷

When Sagara completed a hundred years in austerities, highly pleased by his performance, ascetic Bhrugu, the best among the truthful granted him a boon.

അപത്യലാഭസ്സുമഹാന് ഭവിഷ്യതി തവാനഘ!.
കീര്തിം ചാപ്രതിമാം ലോകേ പ്രാപ്സ്യസേ പുരുഷര്ഷഭ!৷৷1.38.7৷৷

O sinless one, you will get a very great progeny, O best among men! you will acquire unparalleled fame in this world.

ഏകാ ജനയിതാ താത! പുത്രം വംശകരം തവ.
ഷഷ്ഠിം പുത്രസഹസ്രാണി അപരാ ജനയിഷ്യതി৷৷1.38.8৷৷

O child, one wife will beget a son who will perpetuate your race and the other, sixty thousand sons, said Bhrugu.

ഭാഷമാണം മഹാത്മാനം രാജപുത്ര്യൌ പ്രസാദ്യ തമ്.
ഊചതു: പരമപ്രീതേ കൃതാഞ്ജലിപുടേ തദാ৷৷1.38.9৷৷

Thereafter, both the daughters of the king were exceedingly delighted. Having propitiated that magnanimous asectic both of them with folded hands in supplication, said:

ഏക: കസ്യാസ്സുതോ ബ്രഹ്മന് കാ ബഹൂന് ജനയിഷ്യതി.
ശ്രോതുമിച്ഛാവഹേ ബ്രഹ്മന്! സത്യമസ്തു വചസ്തവ৷৷1.38.10৷৷

O knower of Brahman! which of us will beget one, and who many sons? O Brahmarshi! we wish to hear. Let your words come true".

തയോസ്തദ്വചനം ശ്രുത്വാ ഭൃഗു: പരമധാര്മിക:.
ഉവാച പരമാം വാണീം സ്വച്ഛന്ദോത്ര വിധീയതാമ്৷৷1.38.11৷৷

Hearing their words, highly virtuous Bhrugu made an excellent statement saying, 'In this matter, you may exercise your free will'.

ഏകോ വംശകരോ വാസ്തു ബഹവോ വാ മഹാബലാ:.
കീര്തിമന്തോ മഹോത്സാഹാ: കാ വാ കം വരമിച്ഛതി৷৷1.38.12৷৷

'What would you wish? One son who perpetuates the race or many possessed of mighty strength endowed with fame and perseverance?' (asked Bhrugu).

മുനേസ്തു വചനം ശ്രുത്വാ കേശിനീ രഘുനന്ദന.
പുത്രം വംശകരം രാമ ജഗ്രാഹ നൃപസന്നിധൌ৷৷1.38.13৷৷

"O Rama, delight of the descendants of Raghus, on hearing the words of the ascetic in the presence of king Sagara, Kesini chose the boon to have a son who perpetuates the race.

ഷഷ്ഠിം പുത്രസഹസ്രാണി സുപര്ണഭഗിനീ തദാ.
മഹോത്സാഹാന് കീര്തിമതോ ജഗ്രാഹ സുമതി: സുതാന്৷৷1.38.14৷৷

Then, Sumati (the other wife) sister of Suparna (Garuda) obtained the boon of sixty thousand sons endowed with fame and great perseveran

പ്രദക്ഷിണമൃഷിം കൃത്വാ ശിരസാഭിപ്രണമ്യ ച.
ജഗാമ സ്വപുരം രാജാ സഭാര്യോ രഘുനന്ദന! ৷৷1.38.15৷৷

O son of the Raghus! the king along with his wives, having circumambulated saint Bhrugu, bowed his head in reverence, saluted him with folded hands and returned to his capital.

അഥ കാലേ ഗതേ തസ്മിന് ജ്യേഷ്ഠാ പുത്രം വ്യജായത.
അസമഞ്ജ ഇതി ഖ്യാതം കേശിനീ സഗരാത്മജമ്৷৷1.38.16৷৷

After lapse of some time, the eldest wife Kesini gave birth to a son well-known by name Asamanjasa.

സുമതിസ്തു നരവ്യാഘ്ര ഗര്ഭതുമ്ബം വ്യജായത.
ഷഷ്ഠി: പുത്രസഹസ്രാണി തുമ്ബഭേദാദ്വിനി:സൃതാ:৷৷1.38.17৷৷

O best among men, Sumati gave birth to a gourd-like foetus and when it burst open, sixty thousand sons emerged.

ഘൃതപൂര്ണേഷു കുമ്ഭേഷു ധാത്ര്യസ്താന് സമവര്ധയന്.
കാലേന മഹതാ സര്വേ യൌവനം പ്രതിപേദിരേ৷৷1.38.18৷৷

Nurses placed all of them in pots filled with clarified butter and fostered them. They attained adolescence after a long time.

അഥ ദീര്ഘേണ കാലേന രൂപയൌവനശാലിന:.
ഷഷ്ടി: പുത്രസഹസ്രാണി സഗരസ്യാഭവംസ്തദാ৷৷1.38.19৷৷

Then, after a long time Sagara's sixty thousand sons attained beauty and youth.

സ ച ജ്യേഷ്ഠോ നരശ്രേഷ്ഠ! സഗരസ്യാത്മസമ്ഭവ:.
ബാലാന് ഗൃഹീത്വാ തു ജലേ സരയ്വാ രഘുനന്ദന!৷৷1.38.20৷৷
പ്രക്ഷിപ്യ പ്രഹസന്നിത്യം മജ്ജതസ്താന് സമീക്ഷ്യ വൈ.

O best among men, delight of the Raghus (in the mean time) sagara's eldest son Asamanjasa, used to seize hold of children and throw them into the waters of river Sarayu. And while they were drowning, he was laughing.

ഏവം പാപസമാചാരസ്സജ്ജനപ്രതിബാധക:৷৷1.38.21৷৷
പൌരാണാമഹിതേ യുക്ത: പുത്രോ നിര്വാസിത: പുരാത്.

Thus this son inclined towards evil and formenting the good citizens was banished (of the king) from the capital for his indulgence in malevolent acts.

തസ്യ പുത്രോംശുമാന്നാമ അസമഞ്ജസ്യ വീര്യവാന്৷৷1.38.22৷৷
സമ്മത സ്സര്വലോകസ്യ സര്വസ്യാപി പ്രിയംവദ:.

Asamanjasa's son was Anshuman. He was valiant, beloved and courteous to every one in the world.

തത: കാലേന മഹതാ മതിസ്സമഭിജായത৷৷1.38.23৷৷
സഗരസ്യ നരശ്രേഷ്ഠ യജേയമിതി നിശ്ചിതാ.

O best among men! after a long time, a thought came to the mind of Sagara to definitely perform a sacrifice.

സ കൃത്വാ നിശ്ചയം രാമ സോപാധ്യായഗണസ്തദാ৷৷1.38.24৷৷
യജ്ഞകര്മണി വേദജ്ഞോ യഷ്ടും സമുപചക്രമേ.

O Rama! having determined to perform a sacrifice, he (Sagara) versed in the Vedas, started the initiatory rites for the sacrifice in the company of high priests".

ഇത്യാര്ഷേ ശ്രീമദ്രാമായണേ വാല്മീകീയ ആദികാവ്യേ ബാലകാണ്ഡേ അഷ്ടാത്രിംശസ്സര്ഗ: 2

Thus ends the thirtyeighth sarga of Balakanda of the holy Ramayana the first epic composed by sage Valmiki.