Valmiki Ramayana, Balakanda, Sarga 37. Birth of Karthikeya

 

[Birth of Karttikeya.]

तप्यमाने तपो देवे देवा: सर्षिगणा: पुरा।
सेनापतिमभीप्सन्त: पितामहमुपागमन्।।1.37.1।।

ततोऽब्रुवन् सुरास्सर्वे भगवन्तं पितामहम्।
प्रणिपत्य सुरास्सर्वे सेन्द्रास्साग्निपुरोगमा:।।1.37.2।।

यो न स्सेनापतिर्देव दत्तो भगवता पुरा।
तप: परममास्थाय तप्यते स्म सहोमया।।1.37.3।।

यदत्रानन्तरं कार्यं लोकानां हितकाम्यया।
संविधत्स्व विधानज्ञ त्वं हि न: परमा गति:।।1.37.4।।

देवतानां वचश्श्रुत्वा सर्वलोकपितामह:।
सान्त्वयन्मधुरैर्वाक्यैस्त्रिदशानिदमब्रवीत्।।1.37.5।।

शैल पुत्र्या यदुक्तं तन्न प्रजास्यथ पत्निषु ।
तस्या वचनमक्लिष्टं सत्यमेतन्न संशय:।।1.37.6।।

इयमाकाशगा गङ्गा यस्यां पुत्रं हुताशन:।
जनयिष्यति देवानां सेनापतिमरिन्दमम्।।1.37.7।।

ज्येष्ठा शैलेन्द्रदुहिता मानयिष्यति तत्सुतम्।
उमायास्तद्बहुमतं भविष्यति न संशय:।।1.37.8।।

तच्छ्रुत्वा वचनं तस्य कृतार्था रघुनन्दन।
प्रणिपत्य सुरास्सर्वे पितामहमपूजयन्।।1.37.9।।

ते गत्वा पर्वतं राम कैलासं धातुमण्डितम्।
अग्निं नियोजयामासु: पुत्रार्थं सर्वदेवता:।।1.37.10।।

देवकार्यमिदं देव संविधत्स्व हुताशन।
शैलपुत्र्यां महातेजो गङ्गायां तेज उत्सृज।।1.37.11।।

देवतानां प्रतिज्ञाय गङ्गामभ्येत्य पावक:।
गर्भं धारय वै देवि देवतानामिदं प्रियम्।।1.37.12।।

तस्य तद्वचनं श्रुत्वा दिव्यं रूपमधारयत्।
दृष्ट्वा तन्महिमानं स समन्तादवकीर्यत।।1.37.13।।

समन्ततस्तदा देवीमभ्यषिञ्चत पावक:।
सर्वस्रोतांसि पूर्णानि गङ्गाया रघुनन्दन।।1.37.14।।

तमुवाच ततो गङ्गा सर्वदेवपुरोहितम्।

अशक्ता धारणे देव तव तेज स्समुद्धतम्।
दह्यमानाग्निना तेन सम्प्रव्यथितचेतना।।1.37.15।।

अथाब्रवीदिदं गङ्गां सर्वदेवहुताशन:।
इह हैमवती पादे गर्भोऽयं सन्निवेश्यताम्।।1.37.16।।

श्रुत्वा त्वग्निवचो गङगा तं गर्भमतिभास्वरम्।
उत्ससर्ज महातेज स्स्रोतोभ्यो हि तदानघ ।।1.37.17।।

यदस्या निर्गतं तस्मात्तप्तजाम्बूनदप्रभम् ।
काञ्चनं धरणीं प्राप्तं हिरण्यममलं शुभम्।।1.37.18।।

ताम्रं कार्ष्णायसं चैव तैक्ष्ण्यादेवाभ्यजायत।।1.37.19।।

मलं तस्याभवत्तत्र त्रपु सीसकमेव च।
तदेतद्धरणीं प्राप्य नानाधातुरवर्धत।।1.37.20।।

निक्षिप्तमात्रे गर्भे तु तेजोभिरभिरञ्जितम्।
सर्वं पर्वतसन्नद्धं सौवर्णमभवद्वनम्।।1.37.21।।

जातरूपमिति ख्यातं तदा प्रभृति राघव।

सुवर्णं पुरुषव्याघ्र हुताशनसमप्रभम्।।1.37.22।।
तृणवृक्षलतागुल्मं सर्वं भवति काञ्चनम्।

तं कुमारं ततो जातं सेन्द्रास्सह मरुद्गणा:।।1.37.23।।
क्षीरसंभावनार्थाय कृत्तिकास्समयोजन्।

ता: क्षीरं जातमात्रस्य कृत्वा समयमुत्तमम्।।1.37.24।।
ददु: पुत्रोऽयमस्माकं सर्वासामिति निश्चिता:।

ततस्तु देवता स्सर्वा: कार्तिकेय इति ब्रुवन्।।1.37.25।।
पुत्रस्त्रैलोक्यविख्यातो भविष्यति न संशय:।4

तेषां तद्वचनं श्रुत्वा स्कन्नं गर्भपरिस्रवे।।1.37.26।।
स्नापयन् परया लक्ष्म्या दीप्यमानं यथानलम्।

स्कन्द इत्यब्रुवन् देवा: स्कन्नं गर्भपरिस्रवात्।।1.37.27।।
कार्तिकेयं महाभागं काकुत्स्थ ज्वलनोपमम्।

प्रादुर्भूतं तत: क्षीरं कृत्तिकानामनुत्तमम् ।।1.37.28।।
षण्णां षडाननो भूत्वा जग्राह स्तनजं पय:।

गृहीत्वा क्षीरमेकाह्ना सुकुमारवपुस्तदा।।1.37.29।।

अजयत्स्वेन वीर्येण दैत्यसेनागणान् विभु:।

सुरसेनागणपतिं ततस्तमतुलद्युतिम्।।1.37.30।।
अभ्यषिञ्चन् सुरगणा स्समेत्याग्निपुरोगमा:।

एष ते राम गङ्गाया विस्तरोऽभिहितो मया।।1.37.31।।

कुमारसम्भवश्चैव धन्य: पुण्यस्तथैव च।

भक्तश्च य: कार्तिकेये काकुत्स्थ भुवि मानवः।
आयुष्मान् पुत्रपौत्रैश्च स्कन्दसालोक्यतां व्रजेत्।।1.37.32।।

इत्यार्षे श्रीमद्रामायणे वाल्मीकीय आदिकाव्ये बालकाण्डेण्डे सप्तत्रिंशस्सर्ग:।।

[Birth of Karttikeya.]

തപ്യമാനേ തപോ ദേവേ ദേവാ: സര്ഷിഗണാ: പുരാ.
സേനാപതിമഭീപ്സന്ത: പിതാമഹമുപാഗമന്৷৷1.37.1৷৷

In olden days when Iswara was engaged in austerities, the devatas together with the ascetics, approached Lord Brahma for an army general.

തതോബ്രുവന് സുരാസ്സര്വേ ഭഗവന്തം പിതാമഹമ്.
പ്രണിപത്യ സുരാസ്സര്വേ സേന്ദ്രാസ്സാഗ്നിപുരോഗമാ:৷৷1.37.2৷৷

Then led by Indra and the Fire-god all devatas approached Lord Brahma, the grandsire saluted him (with folded hands) and spoke.

യോ ന സ്സേനാപതിര്ദേവ ദത്തോ ഭഗവതാ പുരാ.
തപ: പരമമാസ്ഥായ തപ്യതേ സ്മ സഹോമയാ৷৷1.37.3৷৷

"O Lord! in ancient times your lordship gave us an army general (at the time of
creation). He is engrossed in great penance along with Uma .

യദത്രാനന്തരം കാര്യം ലോകാനാം ഹിതകാമ്യയാ.
സംവിധത്സ്വ വിധാനജ്ഞ ത്വം ഹി ന: പരമാ ഗതി:৷৷1.37.4৷৷

"O Knower of law and order! O Grandsire! verily you are our supreme refuge committed to the welfare of the worlds. Tell us what we should do in this matter (now that we cannot procreate a general on account of Uma's curse)".

ദേവതാനാം വചശ്ശ്രുത്വാ സര്വലോകപിതാമഹ:.
സാന്ത്വയന്മധുരൈര്വാക്യൈസ്ത്രിദശാനിദമബ്രവീത്৷৷1.37.5৷৷

Hearing the words of the devatas, Brahma, the Grandsire of all the worlds consoled the devatas with sweet words, saying:

ശൈല പുത്ര്യാ യദുക്തം തന്ന പ്രജാസ്യഥ പത്നിഷു .
തസ്യാ വചനമക്ലിഷ്ടം സത്യമേതന്ന സംശയ:৷৷1.37.6৷৷

whatever  has been said by Uma devi that among your wives,  you will not bear progeny, her words, infalliable, this one, certain no doubt.

ഇയമാകാശഗാ ഗങ്ഗാ യസ്യാം പുത്രം ഹുതാശന:.
ജനയിഷ്യതി ദേവാനാം സേനാപതിമരിന്ദമമ്৷৷1.37.7৷৷

"Ganga keeps flowing in the celestial regions. Through Ganga the Fire-god will beget a son who will be capable of destroying enemies. He will become the army general of the gods".

ജ്യേഷ്ഠാ ശൈലേന്ദ്രദുഹിതാ മാനയിഷ്യതി തത്സുതമ്.
ഉമായാസ്തദ്ബഹുമതം ഭവിഷ്യതി ന സംശയ:৷৷1.37.8৷৷

"Ganga, the eldest daughter of the king of the mountains, will tend that son of Agni. This will be totally acceptable to Uma. No doubt".

തച്ഛ്രുത്വാ വചനം തസ്യ കൃതാര്ഥാ രഘുനന്ദന.
പ്രണിപത്യ സുരാസ്സര്വേ പിതാമഹമപൂജയന്৷৷1.37.9৷৷

"O son of the Raghus! having heard Brahma's words all the devatas considered themselves successful in their mission. They saluted him with folded hands and offered their worship.

തേ ഗത്വാ പര്വതം രാമ! കൈലാസം ധാതുമണ്ഡിതമ്.
അഗ്നിം നിയോജയാമാസു: പുത്രാര്ഥം സര്വദേവതാ:৷৷1.37.10৷৷

All the devatas, went to mount Kailasa, adorned with minerals, and urged the Fire-god for a son.

ദേവകാര്യമിദം ദേവ! സംവിധത്സ്വ ഹുതാശന.
ശൈലപുത്ര്യാം മഹാതേജോ ഗങ്ഗായാം തേജ ഉത്സൃജ৷৷1.37.11৷৷

'O lustrous Fire-god, accomplish this divine work. O god, possessed of mighty energy, release the vital fluid of Iswara in Ganga, daughter of the king of mountains.

ദേവതാനാം പ്രതിജ്ഞായ ഗങ്ഗാമഭ്യേത്യ പാവക:.
ഗര്ഭം ധാരയ വൈ ദേവി! ദേവതാനാമിദം പ്രിയമ്৷৷1.37.12৷৷

"The Fire-god gave his consent. The devatas approached Ganga and said, 'O goddess! bear the energy of Siva (inyour world) since this cause is dear to the gods'.

തസ്യ തദ്വചനം ശ്രുത്വാ ദിവ്യം രൂപമധാരയത്.
ദൃഷ്ട്വാ തന്മഹിമാനം സ സമന്താദവകീര്യത৷৷1.37.13৷৷

"Hearing the words of the Fire-god, Ganga assumed a divine form. Beholding her glory, the god of fire pervaded her from all sides.

സമന്തതസ്തദാ ദേവീമഭ്യഷിഞ്ചത പാവക:.

സര്വസ്രോതാംസി പൂര്ണാനി ഗങ്ഗായാ രഘുനന്ദന!৷৷1.37.14৷৷

O Rama! then, the Fire-god discharged the vital fluid of Iswara, preserved in his body, which pervaded all sides of Ganga and all her streams were filled with (the fluid).

തമുവാച തതോ ഗങ്ഗാ സര്വദേവപുരോഹിതമ്.

അശക്താ ധാരണേ ദേവ! തവ തേജ സ്സമുദ്ധതമ്.
ദഹ്യമാനാഗ്നിനാ തേന സമ്പ്രവ്യഥിതചേതനാ৷৷1.37.15৷৷

Ganga addressing the Fire-god standing ahead of all the devatas said 'O god of fire, I am incapable of holding your ever-increasing splendour. The fiery fluid is burning me. My consciousness is overwhelmed'.

അഥാബ്രവീദിദം ഗങ്ഗാം സര്വദേവഹുതാശന:.
ഇഹ ഹൈമവതീ പാദേ ഗര്ഭോയം സന്നിവേശ്യതാമ്৷৷1.37.16৷৷

Thereafter the Fire-god who is the partaker of oblations offered to all deities said to Ganga 'Place this embryo on this slope of Mountain Himavan'.

ശ്രുത്വാ ത്വഗ്നിവചോ ഗങഗാ തം ഗര്ഭമതിഭാസ്വരമ്.
ഉത്സസര്ജ മഹാതേജ സ്സ്രോതോഭ്യോ ഹി തദാനഘ !৷৷1.37.17৷৷

"O glorious, sinless one, (Rama)! hearing the words of the Fire-god, Ganga then expelled that resplendent embryo from her streams.

യദസ്യാ നിര്ഗതം തസ്മാത്തപ്തജാമ്ബൂനദപ്രഭമ് .
കാഞ്ചനം ധരണീം പ്രാപ്തം ഹിരണ്യമമലം ശുഭമ്৷৷1.37.18৷৷

The embryo that emerged from Ganga reached the earth. It resembled the lustre of molten gold. It furned into gold auspicious, bright and pure.

താമ്രം കാര്ഷ്ണായസം ചൈവ തൈക്ഷ്ണ്യാദേവാഭ്യജായത৷৷1.37.19৷৷

മലം തസ്യാഭവത്തത്ര ത്രപു സീസകമേവ ച.
തദേതദ്ധരണീം പ്രാപ്യ നാനാധാതുരവര്ധത৷৷1.37.20৷৷

There copper and iron were produced from its acidity, zinc and lead from its residue. Various minerals were formed when that embryo reached the earth.

നിക്ഷിപ്തമാത്രേ ഗര്ഭേ തു തേജോഭിരഭിരഞ്ജിതമ്.

സര്വം പര്വതസന്നദ്ധം സൌവര്ണമഭവദ്വനമ്৷৷1.37.21৷৷

When the embryo was placed (in Ganga) it spread on all sides of the forest on the mountain. Irradiated with lustre the forest appeared golden.

ജാതരൂപമിതി ഖ്യാതം തദാ പ്രഭൃതി രാഘവ.
സുവര്ണം പുരുഷവ്യാഘ്ര ഹുതാശനസമപ്രഭമ്৷৷1.37.22৷৷

തൃണവൃക്ഷലതാഗുല്മം സര്വം ഭവതി കാഞ്ചനമ്.

O tiger among men, O scion of the Raghus! Then onwards gold which is effulgent like fire, became well-known as Jatarupa (pure form). The grass, shrubs, creepers and trees of that forest looked golden.

തം കുമാരം തതോ ജാതം സേന്ദ്രാസ്സഹ മരുദ്ഗണാ:৷৷1.37.23৷৷
ക്ഷീരസംഭാവനാര്ഥായ കൃത്തികാസ്സമയോജന്.

Thereafter Kumara was born (out of Ganga's womb). The gods together with Indra arranged six nymphs (stars) to act as nurses to suckle Kumara as their own offspring.

താ: ക്ഷീരം ജാതമാത്രസ്യ കൃത്വാ സമയമുത്തമമ്৷৷1.37.24৷৷
ദദു: പുത്രോയമസ്മാകം സര്വാസാമിതി നിശ്ചിതാ:.

Those krittikas, having decided among themselves and having made an agreement with the gods saying! 'This boy shall become a son to all of us' fed the new-born with their milk (breast milk).

തതസ്തു ദേവതാ സ്സര്വാ: കാര്തികേയ ഇതി ബ്രുവന്৷৷1.37.25৷৷
പുത്രസ്ത്രൈലോക്യവിഖ്യാതോ ഭവിഷ്യതി ന സംശയ:.4-

Thereafter, all the gods said, 'This son shall become renowned in the three worlds as Karttikeya, (son of krittikas). There is no doubt '.

തേഷാം തദ്വചനം ശ്രുത്വാ സ്കന്നം ഗര്ഭപരിസ്രവേ৷৷1.37.26৷৷
സ്നാപയന് പരയാ ലക്ഷ്മ്യാ ദീപ്യമാനം യഥാനലമ്.

Hearing the words of the gods, the krittikas bathed the baby that descended from the womb of Ganga resembling flaming fire and shining with great beauty.

സ്കന്ദ ഇത്യബ്രുവന് ദേവാ: സ്കന്നം ഗര്ഭപരിസ്രവാത്৷৷1.37.27৷৷
കാര്തികേയം മഹാഭാഗം കാകുത്സ്ഥ! ജ്വലനോപമമ്.

O scion of the Kakusthas, Karttikeya lustrous like flaming fire, was very fortunate Descended from the womb of the Ganga, he is named Skanda by the gods.

പ്രാദുര്ഭൂതം തത: ക്ഷീരം കൃത്തികാനാമനുത്തമമ് ৷৷1.37.28৷৷
ഷണ്ണാം ഷഡാനനോ ഭൂത്വാ ജഗ്രാഹ സ്തനജം പയ:.

Then excellent milk surged in the breasts of krittikas. Assuming six mouths, he sucked the milk.

ഗൃഹീത്വാ ക്ഷീരമേകാഹ്നാ സുകുമാരവപുസ്തദാ৷৷1.37.29৷৷
അജയത്സ്വേന വീര്യേണ ദൈത്യസേനാഗണാന് വിഭു:.

Drinking milk just for a day and with a body still tender he could vanquish hosts of demons by his inborn prowess so capable be was!

സുരസേനാഗണപതിം തതസ്തമതുലദ്യുതിമ്৷৷1.37.30৷৷
അഭ്യഷിഞ്ചന് സുരഗണാ സ്സമേത്യാഗ്നിപുരോഗമാ:.

With the Fire-god in the forefront, all the gods assembled and installed Karttikeya, shining on unsurpassed brilliant, as commander of the gods forces.

ഏഷ തേ രാമ ഗങ്ഗായാ വിസ്തരോഭിഹിതോ മയാ৷৷1.37.31৷৷
കുമാരസമ്ഭവശ്ചൈവ ധന്യ: പുണ്യസ്തഥൈവ ച.

"O Rama! this story of Ganga and that of the birth of Kumara, who was fortunate and auspicious, has been related to you in detail.

ഭക്തശ്ച യ: കാര്തികേയേ കാകുത്സ്ഥ ഭുവി മാനവഃ.
ആയുഷ്മാന് പുത്രപൌത്രൈശ്ച സ്കന്ദസാലോക്യതാം വ്രജേത്৷৷1.37.32৷৷

O son of the Kakusthas! whosoever reveres Kartikeya on this earth with devotion and faith, shall have a long life, sons and grandsons and after death will reach the world of
Skanda".

ഇത്യാര്ഷേ ശ്രീമദ്രാമായണേ വാല്മീകീയ ആദികാവ്യേ ബാലകാണ്ഡേണ്ഡേ സപ്തത്രിംശസ്സര്ഗ:৷৷

Thus ends the thirtyseventh sarga of Balakanda of the holy Ramayana the first epic composed by sage Valmiki.