Valmiki Ramayana, Balakanda, Sarga 35. Legend of River Ganga

 

[Viswamitra narrates the legend of sacred Ganga]

उपास्य रात्रिशेषं तु शोणाकूले महर्षिभि:।
निशायां सुप्रभातायां विश्वामित्रोऽभ्यभाषत।।1.35.1।।

सुप्रभाता निशा राम पूर्वा सन्ध्या प्रवर्तते।
उत्तिष्ठोत्तिष्ठ भद्रं ते गमनायाभिरोचय ।।1.35.2।।

तच्छ्रुत्वा वचनं तस्य कृत्वा पौर्वाह्णिकीं क्रियाम् ।
गमनं रोचयामास वाक्यं चेदमुवाच ह।।1.35.3।।

अयं शोणश्शुभजलोऽगाध: पुलिनमण्डित:।
कतरेण पथा ब्रह्मन् सन्तरिष्यामहे वयम्।।1.35.4।।

एवमुक्तस्तु रामेण विश्वामित्रोऽब्रवीदिदम् ।
एष पन्था मयोद्दिष्टो येन यान्ति महर्षय:।।1.35.5।।

एवमुक्ता महर्षयो विश्वामित्रेण धीमता।
पश्यन्तस्ते प्रयाता वै वनानि विविधानि च।।1.35.6।।

ते गत्वा दूरमध्वानं गतेऽर्धदिवसे तदा।
जाह्नवीं सरितां श्रेष्ठां ददृशुर्मुनिसेविताम्।।1.35.7।।

तां दृष्ट्वा पुण्यसलिलां हंससारससेविताम्।
बभूवुर्मुदिता स्सर्वे मुनयस्सह राघवा:।।1.35.8।।

तस्यास्तीरे ततश्चक्रुस्त आवासपरिग्रहम्।
ततस्स्नात्वा यथान्यायं सन्तर्प्य पितृदेवता:।।1.35.9।।

हुत्वा चैवाग्निहोत्राणि प्राश्य चामृतवद्धवि: ।
विविशुर्जाह्नवीतीरे शुचौ मुदितमानसा:।।1.35.10।।

विश्वामित्रं महात्मानं परिवार्य समन्तत:।

अथ तत्र तदा रामो विश्वामित्रमथाब्रवीत्।।1.35.11।।

भगवन् श्रोतुमिच्छामि गङ्गां त्रिपथगां नदीम्।
त्रैलोक्यं कथमाक्रम्य गता नदनदीपतिम्।।1.35.12।।

चोदितो रामवाक्येन विश्वामित्रो महामुनि:।
वृद्धिं जन्म च गङ्गाया वक्तुमेवोपचक्रमे।।1.35.13।।

शैलेन्द्रो हिमवान्नाम धातूनामाकरो महान्।
तस्य कन्याद्वयं राम रूपेणाप्रतिमं भुवि।।1.35.14।।

या मेरुदुहिता राम तयोर्माता सुमध्यमा।
नाम्ना मनोरमा नाम पत्नी हिमवत: प्रिया।।1.35.15।।

तस्यां गङ्गेयमभवज्ज्येष्ठा हिमवतस्सुता।
उमा नाम द्वितीयाभून्नाम्ना तस्यैव राघव।।1.35.16।।

अथ ज्येष्ठां सुरास्सर्वे देवतार्थचिकीर्षया।
शैलेन्द्रं वरयामासुर्गङ्गां त्रिपथगां नदीम्।।1.35.17।।

ददौ धर्मेण हिमवान् तनयां लोकपावनीम्।
स्वच्छन्दपथगां गङ्गां त्रैलोक्यहितकाम्यया।।1.35.18।।

प्रतिगृह्य ततो देवास्त्रिलोकहितकारिण:।
गङ्गामादाय तेऽगच्छन् कृतार्थेनान्तरात्मना।।1.35.19।।

या चान्या शैलदुहिता कन्यासीद्रघुनन्दन।
उग्रं सा व्रतमास्थाय तपस्तेपे तपोधना।।1.35.20।।

उग्रेण तपसा युक्तां ददौ शैलवरस्सुताम्।
रुद्रायाप्रतिरूपाय उमां लोकनमस्कृताम्।।1.35.21।।

एते ते शैलराजस्य सुते लोकनमस्कृते।
गङ्गा च सरितां श्रेष्ठा उमादेवी च राघव।।1.35.22।।

एतत्ते सर्वमाख्यातं यथा त्रिपथगा नदी।
खं गता प्रथमं तात गतिं गतिमतां वर ।।1.35.23।।

सैषा सुरनदी रम्या शैलेन्द्रस्य सुता तदा।
सुरलोकं समारूढा विपापा जलवाहिनी।।1.35.24।।

इत्यार्षे श्रीमद्रामायणे वाल्मीकीय आदिकाव्ये बालकाण्डे पञ्चत्रिंशस्सर्ग:।।

[Viswamitra narrates the legend of sacred Ganga]

ഉപാസ്യ രാത്രിശേഷം തു ശോണാകൂലേ മഹര്ഷിഭി:.
നിശായാം സുപ്രഭാതായാം വിശ്വാമിത്രോഭ്യഭാഷത৷৷1.35.1৷৷

Viswamitra lay on the bank of Sona with the ascetics, for the rest of the night. (Getting up) at daybreak he said:

സുപ്രഭാതാ നിശാ രാമ! പൂര്വാ സന്ധ്യാ പ്രവര്തതേ.
ഉത്തിഷ്ഠോത്തിഷ്ഠ ഭദ്രം തേ! ഗമനായാഭിരോചയ ৷৷1.35.2৷৷

"Rama, the night makes way for the dawn. It is time for morning rituals. Arise, arise! May the day bring good news! Get ready for the onward journey".

തച്ഛ്രുത്വാ വചനം തസ്യ കൃത്വാ പൌര്വാഹ്ണികീം ക്രിയാമ് .
ഗമനം രോചയാമാസ വാക്യം ചേദമുവാച ഹ৷৷1.35.3৷৷

On hearing his words Rama performed morning oblations and getting ready for the
onward journey spoke:

അയം ശോണശ്ശുഭജലോഗാധ: പുലിനമണ്ഡിത:.
കതരേണ പഥാ ബ്രഹ്മന്! സന്തരിഷ്യാമഹേ വയമ്৷৷1.35.4৷৷

"O knower of Brahman! Clean waters of this river are adorned with sand-banks. This Sona is deep. Which way shall we cross this river?

ഏവമുക്തസ്തു രാമേണ വിശ്വാമിത്രോബ്രവീദിദമ് .
ഏഷ പന്ഥാ മയോദ്ദിഷ്ടോ യേന യാന്തി മഹര്ഷയ:৷৷1.35.5৷৷

Having been addressed by Rama thus Viswamitra said, "We shall take the way the ascetics have gone before".

ഏവമുക്താ മഹര്ഷയോ വിശ്വാമിത്രേണ ധീമതാ.
പശ്യന്തസ്തേ പ്രയാതാ വൈ വനാനി വിവിധാനി ച৷৷1.35.6৷৷

With these words of the wise Viswamitra the ascetics moved forward surveying various forests.

തേ ഗത്വാ ദൂരമധ്വാനം ഗതേര്ധദിവസേ തദാ.
ജാഹ്നവീം സരിതാം ശ്രേഷ്ഠാം ദദൃശുര്മുനിസേവിതാമ്৷৷1.35.7৷৷

After travelling a long distance for half a day, they saw Jahnavi, the best among rivers haunted or worshipped by ascetics.

താം ദൃഷ്ട്വാ പുണ്യസലിലാം ഹംസസാരസസേവിതാമ്.
ബഭൂവുര്മുദിതാ സ്സര്വേ മുനയസ്സഹ രാഘവാ:৷৷1.35.8৷৷

On seeing the river Ganga with swans and cranes floating on the surface of the sacred waters, all the sages including the sons of the Raghus (Rama and Lakshmana) were delighted.

തസ്യാസ്തീരേ തതശ്ചക്രുസ്ത ആവാസപരിഗ്രഹമ്.
തതസ്സ്നാത്വാ യഥാന്യായം സന്തര്പ്യ പിതൃദേവതാ:৷৷1.35.9৷৷

ഹുത്വാ ചൈവാഗ്നിഹോത്രാണി പ്രാശ്യ ചാമൃതവദ്ധവി: .
വിവിശുര്ജാഹ്നവീതീരേ ശുചൌ മുദിതമാനസാ:৷৷1.35.10৷৷

വിശ്വാമിത്രം മഹാത്മാനം പരിവാര്യ സമന്തത:.

The birds had made the bank of the river their home. They (Rama and Lakshmana) took a dip and offered traditional oblations to ancestors. Thereafter they lighted the sacrificial fire and made customary offerings to the fire and partook of the nectar-like remains. With cheerful hearts they stood round the illustrious Viswamitra and entered the sacred bank of Jahnavi.

അഥ തത്ര തദാ രാമോ വിശ്വാമിത്രമഥാബ്രവീത്৷৷1.35.11৷৷

ഭഗവന്! ശ്രോതുമിച്ഛാമി ഗങ്ഗാം ത്രിപഥഗാം നദീമ്.
ത്രൈലോക്യം കഥമാക്രമ്യ ഗതാ നദനദീപതിമ്৷৷1.35.12৷৷

Then Rama said to Viswamitra "O venerable one! I wish to know why Ganga flowing in three directions, occupy (purified) the three worlds before entering the sea, the lord of rivers?"

ചോദിതോ രാമവാക്യേന വിശ്വാമിത്രോ മഹാമുനി:.
വൃദ്ധിം ജന്മ ച ഗങ്ഗായാ വക്തുമേവോപചക്രമേ৷৷1.35.13৷৷

Prompted by Rama's words, maharshi Viswamitra started narrating the account of the birth and progress of river Ganga.

ശൈലേന്ദ്രോ ഹിമവാന്നാമ ധാതൂനാമാകരോ മഹാന്.
തസ്യ കന്യാദ്വയം രാമ രൂപേണാപ്രതിമം ഭുവി৷৷1.35.14৷৷

"O Rama! the great mountain named Himavan is a treasure-trove of ores. He is the king of mountains. He had two daughters, unrivalled in beauty in this world.

യാ മേരുദുഹിതാ രാമ! തയോര്മാതാ സുമധ്യമാ.
നാമ്നാ മനോരമാ നാമ പത്നീ ഹിമവത: പ്രിയാ৷৷1.35.15৷৷

O Rama! Himavan's beloved of beautiful waist, well-known by the name of Manorama is the daughter of Mount Meru. She is the mother to both the daughters.

തസ്യാം ഗങ്ഗേയമഭവജ്ജ്യേഷ്ഠാ ഹിമവതസ്സുതാ.
ഉമാ നാമ ദ്വിതീയാഭൂന്നാമ്നാ തസ്യൈവ രാഘവ৷৷1.35.16৷৷

O son of the Raghus! this Ganga was born to Manorama as Himavan's eldest daughter. A second one born to him was well-known by the name of Uma.

അഥ ജ്യേഷ്ഠാം സുരാസ്സര്വേ ദേവതാര്ഥചികീര്ഷയാ.
ശൈലേന്ദ്രം വരയാമാസുര്ഗങ്ഗാം ത്രിപഥഗാം നദീമ്৷৷1.35.17৷৷

Thereupon all the devatas desirous of deriving some advantage proposed that the eldest daughter of the king of mountains, Ganga, flowing in three directions be given to them.

ദദൌ ധര്മേണ ഹിമവാന് തനയാം ലോകപാവനീമ്.
സ്വച്ഛന്ദപഥഗാം ഗങ്ഗാം ത്രൈലോക്യഹിതകാമ്യയാ৷৷1.35.18৷৷

In order to do good to the three worlds Himavan, rooted in dharma gifted his eldest daughter Ganga who sanctifies the whole world by flowing at her free will৷৷

പ്രതിഗൃഹ്യ തതോ ദേവാസ്ത്രിലോകഹിതകാരിണ:.
ഗങ്ഗാമാദായ തേഗച്ഛന് കൃതാര്ഥേനാന്തരാത്മനാ৷৷1.35.19৷৷

The devatas having received Ganga committed to the welfare of the three worlds went back to their abodes with a sense of fulfilment in their mind.

യാ ചാന്യാ ശൈലദുഹിതാ കന്യാസീദ്രഘുനന്ദന!.
ഉഗ്രം സാ വ്രതമാസ്ഥായ തപസ്തേപേ തപോധനാ৷৷1.35.20৷৷

O Delight of the Raghus! The other daughter of the mountain Himavan was a maiden whose wealth was tapas. She pursued a vow and observed severe austerities.

ഉഗ്രേണ തപസാ യുക്താം ദദൌ ശൈലവരസ്സുതാമ്.
രുദ്രായാപ്രതിരൂപായ ഉമാം ലോകനമസ്കൃതാമ്৷৷1.35.21৷৷

Himavan the best of mountains gave his daughter Uma associated with severe
austerities and venerated by the whole world in marriage to the unrivalled Rudra.

ഏതേ തേ ശൈലരാജസ്യ സുതേ ലോകനമസ്കൃതേ.
ഗങ്ഗാ ച സരിതാം ശ്രേഷ്ഠാ ഉമാദേവീ ച രാഘവ৷৷1.35.22৷৷

O son of the Raghus! Ganga, the holiest of rivers and Uma devi are two daughters of the king of the mountains, (Himavan). They are worshipped by the entire world.

ഏതത്തേ സര്വമാഖ്യാതം യഥാ ത്രിപഥഗാ നദീ.
ഖം ഗതാ പ്രഥമം താത ഗതിം ഗതിമതാം വര ৷৷1.35.23৷৷

O child with a marvellous gait! I have related to you about Ganga flowing across the three worlds, Ganga who reached the heaven first and all that.

സൈഷാ സുരനദീ രമ്യാ ശൈലേന്ദ്രസ്യ സുതാ തദാ.
സുരലോകം സമാരൂഢാ വിപാപാ ജലവാഹിനീ৷৷1.35.24৷৷

The divine Ganga, daughter of Himavan, beautiful and sinless, carrying a large volume of water ascended the heavens".

ഇത്യാര്ഷേ ശ്രീമദ്രാമായണേ വാല്മീകീയ ആദികാവ്യേ ബാലകാണ്ഡേ പഞ്ചത്രിംശസ്സര്ഗ:৷৷

Thus ends the thirty fifth Sarga of Balakanda of the holy Ramayana the first epic composed by sage Valmiki.