Valmiki Ramayana, Balakanda, Sarga 23. Accompanied by Rama and Lakshmana, Viswamitra reaches the hermitage of Kama

 

Accompanied by Rama and Lakshmana, Viswamitra reaches the hermitage of Kama at the confluence of Sarayu and Ganga.

പ്രഭാതായാം തു ശര്വര്യാം വിശ്വാമിത്രോ മഹാമുനി:.

അഭ്യഭാഷത കാകുത്സ്ഥൌ ശയാനൌ പര്ണസംസ്തരേ৷৷1.23.1৷৷

When the night turned into day-break, the eminent ascetic Viswamitra, addressing the descendants of Kakutstha (Rama and Lakshmana) who were lying on a bed of leaves said:

കൌസല്യാ സുപ്രജാ രാമ! പൂര്വാ സന്ധ്യാ പ്രവര്തതേ.
ഉത്തിഷ്ഠ നരശാര്ദൂല! കര്തവ്യം ദൈവമാഹ്നികമ്৷৷1.23.2৷৷

"O beloved son of Kausalya, O Rama! the day dawns. O best among men, awake, oblations to gods and other sacred rites are required to be performed".

തസ്യര്ഷേ: പരമോദാരം വചശ്ശ്രുത്വാ നൃപാത്മജൌ .
സ്നാത്വാ കൃതോദകൌ വീരൌ ജേപതു: പരമം ജപമ്৷৷1.23.3৷৷

On hearing the very affectionate call of Viswamitra both the brave princes had their bath and offered oblations to Sun-god (standing in the water) and recited the holy name of the Lord.

കൃതാഹ്നികൌ മഹാവീര്യൌ വിശ്വാമിത്രം തപോധനമ്.
അഭിവാദ്യാഭിസംഹൃഷ്ടൌ ഗമനായാഭിതസ്ഥതു:৷৷1.23.4৷৷

On performing the morning rites, the two highly powerful and and energetic princes stood before Viswamitra who was richly endowed with asceticism. They prostrated before him. And stood ready for their onward journey.

തൌ പ്രയാതൌ മഹാവീര്യൌ ദിവ്യാം ത്രിപഥഗാം നദീമ്.
ദദൃശാതേ തതസ്തത്ര സരയ്വാസ്സങ്ഗമേ ശുഭേ৷৷1.23.5৷৷

Thereafter, having gone a little further both the heroic brothers looked at the confluence of holy Sarayu with divine Ganga divided into three branches.

തത്രാശ്രമപദം പുണ്യമൃഷീണാമഗ്യ്രതേജസാമ് .
ബഹുവര്ഷസഹസ്രാണി തപ്യതാം പരമം തപ:৷৷1.23.6৷৷

There they saw a sacred hermitage of anchorites of great vitality performing severe austerities for thousands of years.

തം ദൃഷ്ട്വാ പരമപ്രീതൌ രാഘവൌ പുണ്യമാശ്രമമ്.
ഊചതുസ്തം മഹാത്മാനം വിശ്വാമിത്രമിദം വച:৷৷1.23.7৷৷

Exceedingly delighted to see the sacred hermitage, the two princes enquired from the illustrious sage Viswamitra:

കസ്യായമാശ്രമ: പുണ്യ: കോന്വസ്മിന്വസതേ പുമാന്.
ഭഗവന്! ശ്രോതുമിച്ഛാവ: പരം കൌതൂഹലം ഹി നൌ৷৷1.23.8৷৷

"O worshipful one, whose sacred hermitage is this? Who lives here? Indeed, we are curious to know".

തയോസ്തദ്വചനം ശ്രുത്വാ പ്രഹസ്യ മുനിപുങ്ഗവ:.
അബ്രവീച്ഛ്രൂയതാം രാമ! യസ്യായം പൂര്വ ആശ്രമ:৷৷1.23.9 ৷৷

On having heard their words, the foremost of sages gently smiled and said, "O Rama! listen, who this hermitage belonged to in the past".

കന്ദര്പോ മൂര്തിമാനാസീത്കാമ ഇത്യുച്യതേ ബുധൈ:.
തപസ്യന്തമിഹ സ്ഥാണും നിയമേന സമാഹിതമ്৷৷1.23.10৷৷

കൃതോദ്വാഹം തു ദേവേശം ഗച്ഛന്തം സമരുദ്ഗഗണമ്.
ധര്ഷയാമാസ ദുര്മേധാ ഹുങ്കൃതശ്ച മഹാത്മനാ৷৷1.23.11৷৷

"Kandarpa (the god of love) once lived here in human form. He is called Kama by the learned. The wicked Kama on his way with the maruts (god of wind) insulted Siva, the god of gods, while he was absorbed in austere meditation along with his newly wedded consort. On seeing Kama Lord Siva roared at him (menacingly).

അവദഗ്ധസ്യ രൌദ്രേണ ചക്ഷുഷാ രഘുനന്ദന!.
വ്യശീര്യന്ത ശരീരാത്സ്വാത്സര്വഗാത്രാണി ദുര്മതേ:৷৷1.23.12৷৷

"O descendant of Raghu, burnt down by his fierce (third) eye, all the limbs of the body of that evil-minded Kama were consumed.

തസ്യ ഗാത്രം ഹതം തത്ര നിര്ദഗ്ഥസ്യ മഹാത്മനാ.
അശരീര: കൃത: കാമ: ക്രോധാദ്ദേവേശ്വരേണ ഹി৷৷1.23.13৷৷

Having been completely burnt down by Lord Siva, Kama's body was destroyed. Mighty angry, Siva, reduced Kama to a 'disembodied being.

അനങ്ഗ ഇതി വിഖ്യാതസ്തദാപ്രഭൃതി രാഘവ!.
സ ചാങ്ഗവിഷയശ്ശ്രീമാന്യത്രാങ്ഗം പ്രമുമോച ഹ৷৷1.23.14৷৷

O descendant of the Raghus, from that time onwards, he was known as 'Ananga' (one without form). The beautiful place where he gave up his body is known as Angadesa.

തസ്യായമാശ്രമ: പുണ്യസ്തസ്യേമേ മുനയ: പുരാ.
ശിഷ്യാ ധര്മപരാ നിത്യം തേഷാം പാപം ന വിദ്യതേ৷৷1.23.15৷৷

This holy hermitage belongs to Kama. These ascetics are his disciples. They are always righteous and are free from sin.

ഇഹാദ്യ രജനീം രാമ! വസേമ ശുഭദര്ശന.
പുണ്യയോസ്സരിതോര്മധ്യേ ശ്വസ്തരിഷ്യാമഹേ വയമ്৷৷1.23.16৷৷

O auspicious-looking Rama, we will stay here tonight at the confluence of both these sacred rivers (Sarayu and Ganga) and cross over Ganga tomorrow.

അഭിഗച്ഛാമഹേ സര്വേ ശുചയ: പുണ്യമാശ്രമമ്.
സ്നാതാശ്ച കൃതജപ്യാശ്ച ഹുതഹവ്യാ നരോത്തമ!৷৷1.23.17৷৷

O best of men, after morning ablutions offering oblations to the sacred fire, all of us sanctified will enter this pious hermitage".

തേഷാം സംവദതാം തത്ര തപോദീര്ഘേണ ചക്ഷുഷാ.
വിജ്ഞായ പരമപ്രീതാ മുനയോ ഹര്ഷമാഗമന്৷৷1.23.18৷৷

As they were conversing thus, the ascetics, with their far reaching spiritual vision (beyond the veil of time) recognised them and were immensely pleased.

അര്ഘ്യം പാദ്യം തഥാതിഥ്യം നിവേദ്യ കുശികാത്മജേ.
രാമലക്ഷ്മണയോ: പശ്ചാദകുര്വന്നതിഥിക്രിയാമ്৷৷1.23.19৷৷

After extending hospitality to the son of Kusika (Viswamitra) with respectful offerings, and water for washing feet they played the host to Rama and Lakshmana.

സത്കാരം സമനുപ്രാപ്യ കഥാഭിരഭിരഞ്ജയന്.
യഥാര്ഹമജപന് സന്ധ്യാമൃഷയസ്തേ സമാഹിതാ:৷৷1.23.20৷৷

Having received due hospitality, they delighted them (ascetics) with their talk. The rishis with composed minds recited their evening prayer as usual.

തത്ര വാസിഭിരാനീതാ മുനിഭിസ്സുവ്രതൈ: സഹ.
ന്യവസന് സുസുഖം തത്ര കാമാശ്രമപദേ തദാ৷৷1.23.21৷৷

The ascetics who resided there, faithful to their vows, took them in. There they staed happily in Kama's hermitage.

കഥാഭിരഭിരാമാഭിരഭിരാമൌ നൃപാത്മജൌ.
രമയാമാസ ധര്മാത്മാ കൌശികോ മുനിപുങ്ഗവ:৷৷1.23.22৷৷

Foremost among the ascetics the son of Kusika (Viswamitra) delighted the charming princes with enchanting tales.

ഇത്യാര്ഷേ ശ്രീമദ്രാമായണേ വാല്മീകീയ ആദികാവ്യേ ബാലകാണ്ഡേ ത്രയോവിംശസ്സര്ഗ:৷৷

Thus ends the twentythird sarga of Balakanda of the holy Ramayana the first epic composed by sage Valmiki.

प्रभातायां तु शर्वर्यां विश्वामित्रो महामुनि:।
अभ्यभाषत काकुत्स्थौ शयानौ पर्णसंस्तरे।।1.23.1।।

कौसल्या सुप्रजा राम पूर्वा सन्ध्या प्रवर्तते।
उत्तिष्ठ नरशार्दूल कर्तव्यं दैवमाह्निकम्।।1.23.2।।

तस्यर्षे: परमोदारं वचश्श्रुत्वा नृपात्मजौ ।
स्नात्वा कृतोदकौ वीरौ जेपतु: परमं जपम्।।1.23.3।।

कृताह्निकौ महावीर्यौ विश्वामित्रं तपोधनम्।
अभिवाद्याभिसंहृष्टौ गमनायाभितस्थतु:।।1.23.4।।

तौ प्रयातौ महावीर्यौ दिव्यां त्रिपथगां नदीम्।
ददृशाते ततस्तत्र सरय्वास्सङ्गमे शुभे।।1.23.5।।

तत्राश्रमपदं पुण्यमृषीणामग्य्रतेजसाम् ।
बहुवर्षसहस्राणि तप्यतां परमं तप:।।1.23.6।।

तं दृष्ट्वा परमप्रीतौ राघवौ पुण्यमाश्रमम्।
ऊचतुस्तं महात्मानं विश्वामित्रमिदं वच:।।1.23.7।।

कस्यायमाश्रम: पुण्य: कोन्वस्मिन्वसते पुमान्।
भगवन् श्रोतुमिच्छाव: परं कौतूहलं हि नौ।।1.23.8।।

तयोस्तद्वचनं श्रुत्वा प्रहस्य मुनिपुङ्गव:।
अब्रवीच्छ्रूयतां राम यस्यायं पूर्व आश्रम:।।1.23.9 ।।

कन्दर्पो मूर्तिमानासीत्काम इत्युच्यते बुधै:।
तपस्यन्तमिह स्थाणुं नियमेन समाहितम्।।1.23.10।।

कृतोद्वाहं तु देवेशं गच्छन्तं समरुद्गगणम्।
धर्षयामास दुर्मेधा हुङ्कृतश्च महात्मना।।1.23.11।।

अवदग्धस्य रौद्रेण चक्षुषा रघुनन्दन।
व्यशीर्यन्त शरीरात्स्वात्सर्वगात्राणि दुर्मते:।।1.23.12।।

तस्य गात्रं हतं तत्र निर्दग्थस्य महात्मना।
अशरीर: कृत: काम: क्रोधाद्देवेश्वरेण हि।।1.23.13।।

अनङ्ग इति विख्यातस्तदाप्रभृति राघव।
स चाङ्गविषयश्श्रीमान्यत्राङ्गं प्रमुमोच ह।।1.23.14।।

तस्यायमाश्रम: पुण्यस्तस्येमे मुनय: पुरा।
शिष्या धर्मपरा नित्यं तेषां पापं न विद्यते।।1.23.15।।

इहाद्य रजनीं राम वसेम शुभदर्शन।
पुण्ययोस्सरितोर्मध्ये श्वस्तरिष्यामहे वयम्।।1.23.16।।

अभिगच्छामहे सर्वे शुचय: पुण्यमाश्रमम्।
स्नाताश्च कृतजप्याश्च हुतहव्या नरोत्तम।।1.23.17।।

तेषां संवदतां तत्र तपोदीर्घेण चक्षुषा।
विज्ञाय परमप्रीता मुनयो हर्षमागमन्।।1.23.18।।

अर्घ्यं पाद्यं तथाऽतिथ्यं निवेद्य कुशिकात्मजे।
रामलक्ष्मणयो: पश्चादकुर्वन्नतिथिक्रियाम्।।1.23.19।।

सत्कारं समनुप्राप्य कथाभिरभिरञ्जयन्।
यथार्हमजपन् सन्ध्यामृषयस्ते समाहिता:।।1.23.20।।

तत्र वासिभिरानीता मुनिभिस्सुव्रतै: सह।
न्यवसन् सुसुखं तत्र कामाश्रमपदे तदा।।1.23.21।।

कथाभिरभिरामाभिरभिरामौ नृपात्मजौ।
रमयामास धर्मात्मा कौशिको मुनिपुङ्गव:।।1.23.22।।

इत्यार्षे श्रीमद्रामायणे वाल्मीकीय आदिकाव्ये बालकाण्डे त्रयोविंशस्सर्ग:।।