Valmiki Ramayana, Balakanda, Sarga 15. Rishyashringa officiates Putrakameshti ritual for dasharatha

[Dasaratha commences Putrakameshti under the guidance of Rsyasringa---Gods approach Brahma, the creator to suggest means of killing Ravana who could not be killed by anyone except man, monkeys and bears---Visnu appears--gods request Visnu to incarnate in the world of men as son of Dasaratha--He agrees]

മേഥാവീ തു തതോ ധ്യാത്വാ സ കിഞ്ചിദിദമുത്തരമ്.

ലബ്ധസംജ്ഞസ്തതസ്തം തു വേദജ്ഞോ നൃപമബ്രവീത്৷৷1.15.1৷৷

Rsyasringa, a highly intellectual and knowledgeable one in the Vedas, pondered for a while, revived his memory and said to the king.

ഇഷ്ടിം തേഹം കരിഷ്യാമി പുത്രീയാം പുത്രകാരണാത്.

അഥര്വശിരസി പ്രോക്തൈര്മന്ത്രൈസ്സിദ്ധാം വിധാനത:৷৷1.15.2৷৷

"I shall perform putriyeshti to help you beget sons. This is to be done in accordance with tradition for fulfilment of desires through mantras as declared in a portion of the Vedas, 'atharva siras'" .

തത: പ്രാക്രമദിഷ്ടിം താം പുത്രീയാം പുത്രകാരണാത്.

ജുഹാവ ചാഗ്നൌ തേജസ്വീ മന്ത്രദൃഷ്ടേന കര്മണാ৷৷1.15.3৷৷

To help Dasaratha beget sons, brilliant Rsyasringa commenced putriyeshti, a sacrifice for begetting children, by pouring oblations into sacrificial fire and chanting mantras in accordance with traditions.

തതോ ദേവാസ്സഗന്ധര്വാസ്സിദ്ധാശ്ച പരമര്ഷയ: .

ഭാഗപ്രതിഗ്രഹാര്ഥം വൈ സമവേതാ യഥാവിധി৷৷1.15.4৷৷

All the celestial deities etc., along with gandharvas according to tradition, gathered at the sacrifice to receive their share of offerings.

താസ്സമേത്യ യഥാന്യായം തസ്മിന്സദസി ദേവതാ:.

അബ്രുവന് ലോകകര്താരം ബ്രഹ്മാണം വചനം മഹത്৷৷1.15.5৷৷

All devatas assembled there as per tradition and thus addressed Lord Brahma the creator of the worlds:

ഭഗവന്ത്വത്പ്രസാദേന രാവണോ നാമ രാക്ഷസ:.

സര്വാന്നോ ബാധതേ വീര്യാച്ഛാസിതും തം ന ശക്നുമ:৷৷1.15.6৷৷

"O lord! a rakshasa by name Ravana who had obtained prowess through your grace is oppressing us. We are unable to punish him.

ത്വയാ തസ്മൈ വരോ ദത്ത: പ്രീതേന ഭഗവന്പുരാ.

മാനയന്തശ്ച തം നിത്യം സര്വം തസ്യ ക്ഷമാമഹേ৷৷1.15.7৷৷

Pleased with his penance, Lord, you had granted him a boon. By honour that boon and daily endure all his cruelty.

ഉദ്വേജയതി ലോകാന്സ്തീനുച്ഛ്രിതാന്ദ്വേഷ്ടി ദുര്മതി:.

ശക്രം ത്രിദശരാജാനം പ്രധര്ഷയിതുമിച്ഛതി৷৷1.15.8৷৷

The evil-minded Ravana is inflicting pains on the three worlds. He hates the guardians of the earth and intends to assault Indra, lord of the celestials.

ഋഷീന്യക്ഷാന്സഗന്ധര്വാനസുരാന്ബ്രാഹ്മണാംസ്തഥാ.

അതിക്രാമതി ദുര്ധര്ഷോ വരദാനേന മോഹിത:৷৷1.15.9৷৷

Because of your boon he has become unassailable and puffed with pride deties sages, yakshas, gandharvas, demons and brahmins

നൈനം സൂര്യ: പ്രതപതി പാര്ശ്വേ വാതി ന മാരുത:.

ചലോര്മിമാലീ തം ദൃഷ്ട്വാ സമുദ്രോപി ന കമ്പതേ৷৷1.15.10৷৷

The Sun does not scorch him and the wind does not blow by him. Even the ocean with its incessantly moving waves becomes still in his presence.

തന്മഹന്നോ ഭയം തസ്മാദ്രാക്ഷസാദ്ഘോരദര്ശനാത്.

വധാര്ഥം തസ്യ ഭഗവന്നുപായം കര്തുമര്ഹസി৷৷1.15.11৷৷

His dreamful appearance of that rakshasa strikes terror into us. O Lord! do find some means to kill him".

ഏവമുക്തസ്സുരൈസ്സര്വൈശ്ചിന്തയിത്വാ തതോബ്രവീത്.

ഹന്തായം വിദിതസ്തസ്യ വധോപായോ ദുരാത്മന:৷৷1.15.12৷৷

After listening to the words of the devatas and reflecting over the matter, Brahma said, "Oh, the means of destruction of that wicked (rakshasa) has struck my mind".

തേന ഗന്ധര്വയക്ഷാണാം ദേവദാനവരക്ഷസാമ്.

അവധ്യോസ്മീതി വാഗുക്താ തഥേത്യുക്തം ച തന്മയാ৷৷1.15.13৷৷

When he asked gandharvas, yakshas, gods, demons or rakshasas should never be able to kill him, I said, "So be it".

നാകീര്തയദവജ്ഞാനാത്തദ്രക്ഷോ മാനുഷാന് പ്രതി.

തസ്മാത്സ മാനുഷാദ്വധ്യോ മൃത്യുര്നാന്യോസ്യ വിദ്യതേ৷৷1.15.14৷৷

"The rakshasa did not include man monkey and bear because of his disdain for men. As such he is fit to be destroyed by a man and not by any other means".

ഏതച്ഛ്രുത്വാ പ്രിയം വാക്യം ബ്രഹ്മണാ സമുദാഹൃതമ്.

സര്വേ മഹര്ഷയോ ദേവാഃ പ്രഹൃഷ്ടാസ്തേഭവംസ്തദാ৷৷1.15.15৷৷

Having heard these pleasing words uttered by Brahma, all the devatas and maharshis were overwhelmed with joy.

ഏതസ്മിന്നന്തരേ വിഷ്ണുരുപയാതോ മഹാദ്യുതി:.

ശങ്ഖചക്രഗദാപാണി: പീതവാസാ ജഗത്പതി:৷৷1.15.16৷৷

At this juncture Visnu the lord of the world, highly effulgent and bearing conch, discus and mace in his hands and in yellow apparel arrived.

ബ്രഹ്മണാ ച സമാഗമ്യ തത്ര തസ്ഥൌ സമാഹിത:. 1

തമബ്രുവന്സുരാസ്സര്വേ സമഭിഷ്ടൂയ സന്നതാ:৷৷1.15.17৷৷

Lord Visnu stayed there with a composed mind after meeting Brahma Then thus spoke the devatas prostrated before Visnu and paying him homage with hymns.

ത്വാന്നിയോക്ഷ്യാമഹേ വിഷ്ണോ ലോകാനാം ഹിതകാമ്യയാ. 1

രാജ്ഞോ ദശരഥസ്യ ത്വമയോധ്യാധിപതേ: പ്രഭോ:৷৷1.15.18.

ധര്മജ്ഞസ്യ വദാന്യസ്യ മഹര്ഷിസമതേജസ: . 18

തസ്യ ഭാര്യാസു തിസൃഷു ഹ്രീശ്രീകീര്ത്യുപമാസു ച৷৷1.15.19৷৷

വിഷ്ണോ പുത്രത്വമാഗച്ഛ കൃത്വാത്മാനം ചതുര്വിധമ്. 1

"O Visnu! we pray for the welfare of all the worlds. The sovereign of Ayodhya, king Dasaratha is a righteous, virtuous and generous king equal with rishis in lusture. Pray form into four and incarnate in the of four sons of his three wives, resembling hri (modesty), shree (auspiciousness), kirti (fame).

തത്ര ത്വം മാനുഷോ ഭൂത്വാ പ്രവൃദ്ധം ലോകകണ്ടകമ്.

അവധ്യം ദൈവതൈര്വിഷ്ണോ! സമരേ ജഹി രാവണമ്৷৷1.15.20৷৷

"O Visnu! assuring human form, kill Ravana in the battle. He has become a source of torment to the worlds and is invincible by gods.

സ ഹി ദേവാംശ്ച ഗന്ധര്വാന്സിദ്ധാംശ്ച മുനിസത്തമാന്.

രാക്ഷസോ രാവണോ മൂര്ഖോ വീര്യോത്സേകേന ബാധതേ৷৷1.15.21৷৷

"That stupid rakshasa, Ravana, with his haughty prowess, is terrorising the gods, gandharvas, siddhas and great rishis.

ഋഷയശ്ച തതസ്തേന ഗന്ധര്വാപ്സരസസ്തഥാ.

ക്രീഡന്തോ നന്ദനവനേ ക്രൂരേണ കില ഹിംസിതാ:৷৷1.15.22৷৷

It is reported that a cruel rakshasa with his haughty prowess has tortured rishis, gandharvas and apsaras sporting in Nandana groves.

വധാര്ഥം വയമായാതാസ്തസ്യ വൈ മുനിഭിസ്സഹ.

സിദ്ധഗന്ധര്വയക്ഷാശ്ച തതസ്ത്വാം ശരണം ഗതാ:৷৷1.15.23৷৷

We siddhas, gandharvas and yakshas along with ascetics, have hence come here to devise ways of his death. We take refuge in you.

ത്വം ഗതി: പരമാ ദേവ സര്വേഷാം ന: പരന്തപ:.

വധായ ദേവശത്രൂണാം നൃണാം ലോകേ മന: കുരു৷৷1.15.24৷৷

O tormentor of enemies, O Visnu, you are the supreme, refuge for all of us. Resolve to be born in the world of men for the destruction of enemies of the gods (rakshasas)".

ഏവമുക്തസ്തു ദേവേശോ വിഷ്ണുസ്ത്രിദശപുങ്ഗവ:.

പിതാമഹപുരോഗാംസ്താന്സര്വലോകനമസ്കൃത:৷৷1.15.25৷৷

അബ്രവീത്ത്രിദശാന്സര്വാന്സമേതാന്ധര്മസംഹിതാന് ৷৷1.15.26৷৷

Visnu, the lord of the celestials, foremost among the gods and bowed by all in the worlds addressed the assembled devatas who were guided by the law of righteousness and were led by the grand sire, Brahma.

ഭയം ത്യജത ഭദ്രം വോ ഹിതാര്ഥം യുധി രാവണമ്.

സപുത്രപൌത്രം സാമാത്യം സമിത്രജ്ഞാതിബാന്ധവമ്৷৷1.15.27৷৷

ഹത്വാ ക്രൂരം ദുരാത്മാനം ദേവര്ഷീണാം ഭയാവഹമ്.

ദശവര്ഷസഹസ്രാണി ദശവര്ഷശതാനി ച.

വത്സ്യാമി മാനുഷേ ലോകേ പാലയന്പൃഥിവീമിമാമ്৷৷1.15.28৷৷

ഏവം ദത്വാ വരം ദേവോ ദേവാനാം വിഷ്ണുരാത്മവാന്.

മാനുഷേ ചിന്തയാമാസ ജന്മഭൂമിമഥാത്മന:৷৷1.15.29৷৷

Lord Visnu, supreme soul having given boon to devatas in this manner, reflected as to the place where he should take birth as a man in this world of men.

തത: പദ്മപലാശാക്ഷ: കൃത്വാത്മാനം ചതുര്വിധമ്.

പിതരം രോചയാമാസ തഥാ ദശരഥന്നൃപമ്৷৷1.15.30৷৷

Thereafter, the Lord with eyes like the lotus petal was pleased to transform himself into four forms and to choose king Dasaratha as his father.

തദാ ദേവര്ഷി ഗന്ധര്വാസ്സരുദ്രാസ്സാപ്സരോഗണാ:.

സ്തുതിഭിര്ദിവ്യരൂപാഭിസ്തുഷ്ടുവുര്മധുസൂദനമ്৷৷1.15.31৷৷

Then along with gandharvas, groups of apsaras, rishis, rudras and devatas sang in praise of the 'Lord Slayer of Madhu', with hymns of celestial beauty.

തമുദ്ധതം രാവണമുഗ്രതേജസം

പ്രവൃദ്ധദര്പം ത്രിദശേശ്വരദ്വിഷമ്.

വിരാവണം സാധുതപസ്വികണ്ടകം

തപസ്വിനാമുദ്ധര തം ഭയാവഹമ്৷৷1.15.32৷৷

"Therefore, uproot that mighty Ravana possessing frightful prowess, inflamed pride, limitless insolence causing agony to the three worlds, a source of vexation to ascetics and a dreadful enemy of Indra.

തമേവ ഹത്വാ സബലം സബാന്ധവം

വിരാവണം രാവണമഗ്യ്രപൌരുഷമ്.

സ്വര്ലോകമാഗച്ഛ ഗതജ്വരശ്ചിരം

സുരേന്ദ്രഗുപ്തം ഗതദോഷകല്മഷമ്৷৷1.15.33৷৷

Kill Ravana, the cause of distress in the worlds, kill his forces and relatives. Them return to heaven protected by Indra after freeing from distress, faults and sins".

ഇത്യാര്ഷേ ശ്രീമദ്രാമായണേ വാല്മീകീയ ആദികാവ്യേ ബാലകാണ്ഡേ പഞ്ചദശസ്സര്ഗ:৷৷

Thus ends the fifteenth sarga of Balakanda of the holy Ramayana the first epic composed by sage Valmiki.

मेथावी तु ततो ध्यात्वा स किञ्चिदिदमुत्तरम्।

लब्धसंज्ञस्ततस्तं तु वेदज्ञो नृपमब्रवीत्।।1.15.1।।

इष्टिं तेऽहं करिष्यामि पुत्रीयां पुत्रकारणात्।

अथर्वशिरसि प्रोक्तैर्मन्त्रैस्सिद्धां विधानत:।।1.15.2।।

तत: प्राक्रमदिष्टिं तां पुत्रीयां पुत्रकारणात्।

जुहाव चाग्नौ तेजस्वी मन्त्रदृष्टेन कर्मणा।।1.15.3।।

ततो देवास्सगन्धर्वास्सिद्धाश्च परमर्षय: ।

भागप्रतिग्रहार्थं वै समवेता यथाविधि।।1.15.4।।

तास्समेत्य यथान्यायं तस्मिन्सदसि देवता:।

अब्रुवन् लोककर्तारं ब्रह्माणं वचनं महत्।।1.15.5।।

भगवन्त्वत्प्रसादेन रावणो नाम राक्षस:।

सर्वान्नो बाधते वीर्याच्छासितुं तं न शक्नुम:।।1.15.6।।

त्वया तस्मै वरो दत्त: प्रीतेन भगवन्पुरा।

मानयन्तश्च तं नित्यं सर्वं तस्य क्षमामहे।।1.15.7।।

उद्वेजयति लोकान्स्तीनुच्छ्रितान्द्वेष्टि दुर्मति:।

शक्रं त्रिदशराजानं प्रधर्षयितुमिच्छति।।1.15.8।।

ऋषीन्यक्षान्सगन्धर्वानसुरान्ब्राह्मणांस्तथा।

अतिक्रामति दुर्धर्षो वरदानेन मोहित:।।1.15.9।।

नैनं सूर्य: प्रतपति पार्श्वे वाति न मारुत:।

चलोर्मिमाली तं दृष्ट्वा समुद्रोऽपि न कम्पते।।1.15.10।।

तन्महन्नो भयं तस्माद्राक्षसाद्घोरदर्शनात्।

वधार्थं तस्य भगवन्नुपायं कर्तुमर्हसि।।1.15.11।।

एवमुक्तस्सुरैस्सर्वैश्चिन्तयित्वा ततोऽब्रवीत्।

हन्तायं विदितस्तस्य वधोपायो दुरात्मन:।।1.15.12।।

तेन गन्धर्वयक्षाणां देवदानवरक्षसाम्।

अवध्योऽस्मीति वागुक्ता तथेत्युक्तं च तन्मया।।1.15.13।।

नाकीर्तयदवज्ञानात्तद्रक्षो मानुषान् प्रति।

तस्मात्स मानुषाद्वध्यो मृत्युर्नान्योऽस्य विद्यते।।1.15.14।।

एतच्छ्रुत्वा प्रियं वाक्यं ब्रह्मणा समुदाहृतम्।

सर्वे महर्षयो देवाः प्रहृष्टास्तेऽभवंस्तदा।।1.15.15।।

एतस्मिन्नन्तरे विष्णुरुपयातो महाद्युति:।

शङ्खचक्रगदापाणि: पीतवासा जगत्पति:।।1.15.16।।

ब्रह्मणा च समागम्य तत्र तस्थौ समाहित:। 1

तमब्रुवन्सुरास्सर्वे समभिष्टूय सन्नता:।।1.15.17।।

त्वान्नियोक्ष्यामहे विष्णो लोकानां हितकाम्यया। 1

राज्ञो दशरथस्य त्वमयोध्याधिपते: प्रभो:।।1.15.18।

धर्मज्ञस्य वदान्यस्य महर्षिसमतेजस: । 18

तस्य भार्यासु तिसृषु ह्रीश्रीकीर्त्युपमासु च।।1.15.19।।

विष्णो पुत्रत्वमागच्छ कृत्वाऽऽत्मानं चतुर्विधम्। 1

तत्र त्वं मानुषो भूत्वा प्रवृद्धं लोककण्टकम्।

अवध्यं दैवतैर्विष्णो समरे जहि रावणम्।।1.15.20।।

स हि देवांश्च गन्धर्वान्सिद्धांश्च मुनिसत्तमान्।

राक्षसो रावणो मूर्खो वीर्योत्सेकेन बाधते।।1.15.21।।

ऋषयश्च ततस्तेन गन्धर्वाप्सरसस्तथा।

क्रीडन्तो नन्दनवने क्रूरेण किल हिंसिता:।।1.15.22।।

वधार्थं वयमायातास्तस्य वै मुनिभिस्सह।

सिद्धगन्धर्वयक्षाश्च ततस्त्वां शरणं गता:।।1.15.23।।

त्वं गति: परमा देव सर्वेषां न: परन्तप:।

वधाय देवशत्रूणां नृणां लोके मन: कुरु।।1.15.24।।

एवमुक्तस्तु देवेशो विष्णुस्त्रिदशपुङ्गव:।

पितामहपुरोगांस्तान्सर्वलोकनमस्कृत:।।1.15.25।।

अब्रवीत्त्रिदशान्सर्वान्समेतान्धर्मसंहितान् ।।1.15.26।।

भयं त्यजत भद्रं वो हितार्थं युधि रावणम्।

सपुत्रपौत्रं सामात्यं समित्रज्ञातिबान्धवम्।।1.15.27।।

हत्वा क्रूरं दुरात्मानं देवर्षीणां भयावहम्।

दशवर्षसहस्राणि दशवर्षशतानि च।

वत्स्यामि मानुषे लोके पालयन्पृथिवीमिमाम्।।1.15.28।।

एवं दत्वा वरं देवो देवानां विष्णुरात्मवान्।

मानुषे चिन्तयामास जन्मभूमिमथात्मन:।।1.15.29।।

तत: पद्मपलाशाक्ष: कृत्वाऽऽत्मानं चतुर्विधम्।

पितरं रोचयामास तथा दशरथन्नृपम्।।1.15.30।।

तदा देवर्षि गन्धर्वास्सरुद्रास्साप्सरोगणा:।

स्तुतिभिर्दिव्यरूपाभिस्तुष्टुवुर्मधुसूदनम्।।1.15.31।।

तमुद्धतं रावणमुग्रतेजसं

प्रवृद्धदर्पं त्रिदशेश्वरद्विषम्।

विरावणं साधुतपस्विकण्टकं

तपस्विनामुद्धर तं भयावहम्।।1.15.32।।

तमेव हत्वा सबलं सबान्धवं

विरावणं रावणमग्य्रपौरुषम्।

स्वर्लोकमागच्छ गतज्वरश्चिरं

सुरेन्द्रगुप्तं गतदोषकल्मषम्।।1.15.33।।

इत्यार्षे श्रीमद्रामायणे वाल्मीकीय आदिकाव्ये बालकाण्डे पञ्चदशस्सर्ग:।।