Valmiki Ramayana, Balakanda, Saraga 12. Dasaratha readies to perform Aswamedha Ritual

 

[Dasaratha requests Rsyasringa to perform the sacrificethe priests order him to procure necessary materials and to release the sacificial horse--Dasaratha orders his ministers to get the preparations done.]

തത: കാലേ ബഹുതിഥേ കസ്മിംശ്ചിത്സുമനോഹരേ.
വസന്തേ സമനുപ്രാപ്തേ രാജ്ഞോ യഷ്ടും മനോഭവത്৷৷1.12.1৷৷

After a long time, at the advent of charming spring a desire arose in the mind of the king (Dasaratha) to perform the sacrifice.

തത: പ്രസാദ്യ ശിരസാ തം വിപ്രം ദേവവര്ണിനമ്.
യജ്ഞായ വരയാമാസ സന്താനാര്ഥം കുലസ്യ വൈ৷৷1.12.2৷৷

Then bowing his head in respect to that brahmin who was effulgent like a celestial and having won his grace he chose him to conduct a sacrifice for a son for (the continuity of) his dynasty.

തഥേതി ച സ രാജാനമുവാച ച സുസത്കൃത:.
സമ്ഭാരാ സമ്ഭ്രിയന്താം തേ തുരഗശ്ച വിമുച്യതാമ്৷৷1.12.3৷৷

The well-honoured brahmin agreed, saying, "Be it so, let the requisite materials be procured and the sacificial horse, released".

തതോ രാജാബ്രവീദ്വാക്യം സുമന്ത്രം മന്ത്രിസത്തമമ്.
സുമന്ത്രാവാഹയ ക്ഷിപ്രം ഋത്വിജോ ബ്രഹ്മവാദിന:৷৷1.12.4৷৷

സുയജ്ഞം വാമദേവം ച ജാബാലിമഥ കാശ്യപമ്.
പുരോഹിതം വസിഷ്ഠം ച യേ ചാന്യേ ദ്വിജസത്തമാ:৷৷1.12.5৷৷

Thereafter the king said to Sumantra, "Summon immediately, Suyajna, Vamadeva, Jabali and Kasyapa, family priest Vasishta and other foremost and learned brahmins who are the official priests well-versed in the Vedas".

തതസ്സുമന്ത്രസ്ത്വരിതം ഗത്വാ ത്വരിതവിക്രമ:.
സമാനയത്സ താന്വിപ്രാന് സമസ്താന്വേദപാരഗാന്৷৷1.12.6৷৷

Then Sumantra, a man of smart movement went immediately and brought all those brahmins who were well-versed in the Vedas.

താന്പൂജയിത്വാ ധര്മാത്മാ രാജാ ദശരഥസ്തദാ.
ധര്മാര്ഥസഹിതം യുക്തം ശ്ലക്ഷ്ണം വചനമബ്രവീത്৷৷1.12.7৷৷

After paying respect to them (learned brahmins), virtuous king Dasaratha graciously uttered these words charged with dharma and artha.

മമ ലാലപ്യമാനസ്യ പുത്രാര്ഥം നാസ്തി വൈ സുഖമ്.
തദര്ഥം ഹയമേധേന യക്ഷ്യാമീതി മതിര്മമ৷৷1.12.8৷৷

"There is no happiness for me. I am overwhelmed with grief as I have no son. Therefore, I intend to perform a horse-sacrifice.

തദഹം യഷ്ടുമിച്ഛാമി ശാസ്ത്രദൃഷ്ടേന കര്മണാ.
ഋഷിപുത്രപ്രഭാവേന കാമാന്പ്രാപ്സ്യാമി ചാപ്യഹമ്৷৷1.12.9৷৷

I wish to perform the yaga acording to scriptural procedures. And I will have my desire fulfilled by the grace of the sage (Rsyasringa)".

തതസ്സാധ്വിതി തദ്വാക്യം ബ്രാഹ്മണാ: പ്രത്യപൂജയന്.
വസിഷ്ഠപ്രമുഖാസ്സര്വേ പാര്ഥിവസ്യ മുഖാച്ച്യുതമ്৷৷1.12.10৷৷

When they heard these words from the king's month, those brahmins heades by Vasishta extolled the king's decision exclaiming, "well-said":

ഋഷ്യശൃങ്ഗപുരോഗാശ്ച പ്രത്യൂചുര്നൃപതിം തദാ.
സമ്ഭാരാസ്സമ്ഭ്രിയന്താം തേ തുരഗശ്ച വിമുച്യതാമ്৷৷1.12.11৷৷

The priests led by Rsyasringa replied to the king, saying, "Let the sacrificial articles be procured and your sacrificial horse released."

സര്വഥാ പ്രാപ്സ്യസേ പുത്രാംശ്ചത്വാരോമിതവിക്രമാന്.
യസ്യ തേ ധാര്മികീ ബുദ്ധിരിയം പുത്രാര്ഥമാഗതാ ৷৷1.12.12৷৷

"Since this righteous thought for begetting children has entered your mind, you shall surely get four sons of immense prowess".

തത: പ്രീതോഭവദ്രാജാ ശ്രുത്വാ തദ്വിജഭാഷിതമ്.
അമാത്യാംശ്ചാബ്രവീദ്രാജാ ഹര്ഷേണേദം ശുഭാക്ഷരമ്৷৷1.12.13৷৷

Pleased to hear the brahmins' words, the king happily addressed his ministers with auspicious words:

ഗുരൂണാം വചനാച്ഛീഘ്രം സമ്ഭാരാസ്സമ്ഭ്രിയന്തു മേ.
സമര്ഥാധിഷ്ഠിതശ്ചാശ്വസ്സോപാധ്യായോ വിമുച്യതാമ്৷৷1.12.14৷৷

"In accordance with the instructions by my spiritual preceptors let the articles (required for performing the sacrifice) be procured and the horse released under the protection of warriors accompanied by the chief priest".

സരയ്വാശ്ചോത്തരേ തീരേ യജ്ഞഭൂമിര്വിധീയതാമ്.
ശാന്തയശ്ചാഭിവര്ധന്താം യഥാകല്പം യഥാവിധി৷৷1.12.15৷৷

Let a sacrificial pavillion be constructed on the northern bank of Sarayu according to prescribed methods ordained in the 'kalpa' and other scriptures for the uninterrupted completion of the sacrifice.

ശക്യ: പ്രാപ്തുമയം യജ്ഞസ്സര്വേണാപി മഹീക്ഷിതാ.
നാപരാധോ ഭവേത്കഷ്ടോ യദ്യസ്മിന്ക്രതുസത്തമേ৷৷1.12.16৷৷

If in this best of sacrifices aswamedha, obstructions and omissions do not occur it will be possible for the king to get the results.

ഛിദ്രം ഹി മൃഗയന്തേത്ര വിദ്വാംസോ ബ്രഹ്മരാക്ഷസാ:.
നിഹതസ്യ ച യജ്ഞസ്യ സദ്യ: കര്താ വിനശ്യതി৷৷1.12.17৷৷

The learned brahmarakshasas always look out for flaws in the sacrifice so that they can strike into it. If the sacrifice is damaged, the doer of the sacrifice will be immediately destroyed.

തദ്യഥാ വിധിപൂര്വം മേ ക്രതുരേഷ സമാപ്യതേ.
തഥാ വിധാനം ക്രിയതാം സമര്ഥാ: കരണേഷ്വിഹ৷৷1.12.18৷৷

Therefore let the arrangements be made in a manner by which this sacifice is completed in accordance with the prescriptions in scriptures and you are experts in doing so".

തഥേതി ച തതസ്സര്വേ മന്ത്രിണ: പ്രത്യപൂജയന്.
പാര്ഥിവേന്ദ്രസ്യ തദ്വാക്യം യഥാജ്ഞപ്തമകുര്വത৷৷1.12.19৷৷

Honouring the words of the king, all the ministers did as ordered.

തതോ ദ്വിജാസ്തേ ധര്മജ്ഞമസ്തുവന്പാര്ഥിവര്ഷഭമ്.
അനുജ്ഞാതാസ്തതസ്സര്വേ പുനര്ജഗ്മുര്യഥാഗതമ്৷৷1.12.20৷৷

Admiring the great king, the knower of righteousness, the brahmins permitted by him returned to their places as they had some.

ഗതേഷ്വഥ ദ്വിജാഗ്യ്രേഷു മന്ത്രിണസ്താന്നരാധിപ:.
വിസര്ജയിത്വാ സ്വം വേശ്മ പ്രവിവേശ മഹാദ്യുതി:৷৷1.12.21৷৷

When the great brahmins departed, the glorious king (Dasaratha) sent away his ministers and entered his palace.

ഇത്യാര്ഷേ ശ്രീമദ്രാമായണേ വാല്മീകീയ ആദികാവ്യേ ബാലകാണ്ഡേ ദ്വാദശസ്സര്ഗ:৷৷2

Thus ends the twelfth sarga of Balakanda of the holy Ramayana the first epic composed by sage Valmiki.

तत: काले बहुतिथे कस्मिंश्चित्सुमनोहरे।
वसन्ते समनुप्राप्ते राज्ञो यष्टुं मनोऽभवत्।।1.12.1।।

तत: प्रसाद्य शिरसा तं विप्रं देववर्णिनम्।
यज्ञाय वरयामास सन्तानार्थं कुलस्य वै।।1.12.2।।

तथेति च स राजानमुवाच च सुसत्कृत:।
सम्भारा सम्भ्रियन्तां ते तुरगश्च विमुच्यताम्।।1.12.3।।

ततो राजाऽब्रवीद्वाक्यं सुमन्त्रं मन्त्रिसत्तमम्।
सुमन्त्रावाहय क्षिप्रं ऋत्विजो ब्रह्मवादिन:।।1.12.4।।

सुयज्ञं वामदेवं च जाबालिमथ काश्यपम्।
पुरोहितं वसिष्ठं च ये चान्ये द्विजसत्तमा:।।1.12.5।।

ततस्सुमन्त्रस्त्वरितं गत्वा त्वरितविक्रम:।
समानयत्स तान्विप्रान् समस्तान्वेदपारगान्।।1.12.6।।

तान्पूजयित्वा धर्मात्मा राजा दशरथस्तदा।
धर्मार्थसहितं युक्तं श्लक्ष्णं वचनमब्रवीत्।।1.12.7।।

मम लालप्यमानस्य पुत्रार्थं नास्ति वै सुखम्।
तदर्थं हयमेधेन यक्ष्यामीति मतिर्मम।।1.12.8।।

तदहं यष्टुमिच्छामि शास्त्रदृष्टेन कर्मणा।
ऋषिपुत्रप्रभावेन कामान्प्राप्स्यामि चाप्यहम्।।1.12.9।।

ततस्साध्विति तद्वाक्यं ब्राह्मणा: प्रत्यपूजयन्।
वसिष्ठप्रमुखास्सर्वे पार्थिवस्य मुखाच्च्युतम्।।1.12.10।।

ऋष्यशृङ्गपुरोगाश्च प्रत्यूचुर्नृपतिं तदा।
सम्भारास्सम्भ्रियन्तां ते तुरगश्च विमुच्यताम्।।1.12.11।।

सर्वथा प्राप्स्यसे पुत्रांश्चत्वारोऽमितविक्रमान्।
यस्य ते धार्मिकी बुद्धिरियं पुत्रार्थमागता ।।1.12.12।।

तत: प्रीतोऽभवद्राजा श्रुत्वा तद्विजभाषितम्।
अमात्यांश्चाब्रवीद्राजा हर्षेणेदं शुभाक्षरम्।।1.12.13।।

गुरूणां वचनाच्छीघ्रं सम्भारास्सम्भ्रियन्तु मे।
समर्थाधिष्ठितश्चाश्वस्सोपाध्यायो विमुच्यताम्।।1.12.14।।

सरय्वाश्चोत्तरे तीरे यज्ञभूमिर्विधीयताम्।
शान्तयश्चाभिवर्धन्तां यथाकल्पं यथाविधि।।1.12.15।।

शक्य: प्राप्तुमयं यज्ञस्सर्वेणापि महीक्षिता।
नापराधो भवेत्कष्टो यद्यस्मिन्क्रतुसत्तमे।।1.12.16।।

छिद्रं हि मृगयन्तेऽत्र विद्वांसो ब्रह्मराक्षसा:।
निहतस्य च यज्ञस्य सद्य: कर्ता विनश्यति।।1.12.17।।

तद्यथा विधिपूर्वं मे क्रतुरेष समाप्यते।
तथा विधानं क्रियतां समर्था: करणेष्विह।।1.12.18।।

तथेति च ततस्सर्वे मन्त्रिण: प्रत्यपूजयन्।
पार्थिवेन्द्रस्य तद्वाक्यं यथाज्ञप्तमकुर्वत।।1.12.19।।

ततो द्विजास्ते धर्मज्ञमस्तुवन्पार्थिवर्षभम्।
अनुज्ञातास्ततस्सर्वे पुनर्जग्मुर्यथागतम्।।1.12.20।।

गतेष्वथ द्विजाग्य्रेषु मन्त्रिणस्तान्नराधिप:।
विसर्जयित्वा स्वं वेश्म प्रविवेश महाद्युति:।।1.12.21।।

इत्यार्षे श्रीमद्रामायणे वाल्मीकीय आदिकाव्ये बालकाण्डे द्वादशस्सर्ग:।।2