Valmiki Ramayana - Balakanda, Chapter 9. Dasaratha plans to get Rishyasringa to Ayodhya for Aswamedha

 

ഏതച്ഛ്രുത്വാ രഹസ്സൂതോ രാജാനമിദമബ്രവീത്.
ഋത്വിഗ്ഭിരുപദിഷ്ടോയം പുരാവൃത്തോ മയാ ശ്രുത:৷৷1.9.1৷৷

The charioteer tells the king in privacy that he has heard the advice given by the offciating priests.

സനത്കുമാരോ ഭഗവാന്പൂര്വം കഥിതവാന്കഥാമ്.
ഋഷീണാം സന്നിധൌ രാജന്! തവ പുത്രാഗമം പ്രതി৷৷1.9.2৷৷

"O king, the divine Sanatkumara had narrated a story about your posterity in the presence of sages.

കാശ്യപസ്യതു പുത്രോസ്തി വിഭണ്ഡക ഇതി ശ്രുത:.
ഋഷ്യശൃങ്ഗ ഇതി ഖ്യാതസ്തസ്യ പുത്രോ ഭവിഷ്യതി৷৷1.9.3৷৷

Kasyapa has a famous son named Vibhandaka. It was prophesied that he would have a son named Rsyasringa.

സ വനേ നിത്യസംവൃദ്ധോ മുനിര്വനചരസ്സദാ .
നാന്യം ജാനാതി വിപ്രേന്ദ്രോ നിത്യം പിത്രനുവര്തനാത് ৷৷1.9.4৷৷

Grown up in the forest and always moving with his father, that sage knows none other than his father.

ദ്വൈവിധ്യം ബ്രഹ്മചര്യസ്യ ഭവിഷ്യതി മഹാത്മന:.
ലോകേഷു പ്രഥിതം രാജന്വിപ്രൈശ്ച കഥിതം സദാ৷৷1.9.5৷৷

O eminent king, sage Rsyasringa celebrated in the three worlds who practises a twofold brahmacharya life (life of celebacy) described by brahmins (as vratitva and prajapatya).

തസ്യൈവം വര്തമാനസ്യ കാലസ്സമഭിവര്തത .
അഗ്നിം ശുശ്രൂഷമാണസ്യ പിതരം ച യശസ്വിനമ്৷৷1.9.6৷৷

Worshipping the fire-god and attending on his renowned father, he will spend a long time living in this manner (practising vratitva mode of brahmacharya).

ഏതസ്മിന്നേവ കാലേ തു രോമപാദ: പ്രതാപവാന്.
അങ്ഗേഷു പ്രഥിതോ രാജാ ഭവിഷ്യതി മഹാബല:৷৷ 1.9.7৷৷

At this time a powerful king Romapada, mighty and celebrated would be living in the country of Anga.

തസ്യ വ്യതിക്രമാദ്രാജ്ഞോ ഭവിഷ്യതി സുദാരുണാ .
അനാവൃഷ്ടിസ്സുഘോരാ വൈ സര്വഭൂതഭയാവഹാ ৷৷1.9.8৷৷

Because of violation of code of conduct by the king, a terrible, dreadful drought frightening all living beings will set in the kingdom.

അനാവൃഷ്ട്യാം തു വൃത്തായാം രാജാ ദു:ഖസമന്വിത:.
ബ്രാഹ്മണാന്ശ്രുതവൃദ്ധാംശ്ച സമാനീയ പ്രവക്ഷ്യതി৷৷ 1.9.9৷৷

With drought prevailing, the grief-stricken king, would summon all those grown old with learning and tell them.

ഭവന്തശ്ശ്രുതധര്മാണോ ലോകചാരിത്രവേദിന: .
സമാദിശന്തു നിയമം പ്രായശ്ചിത്തം യഥാ ഭവേത് ৷৷1.9.10৷৷

വക്ഷ്യന്തി തേ മഹീപാലം ബ്രാഹ്മണാ വേദപാരഗാ:.
വിഭണ്ഡകസുതം രാജന്സര്വോപായൈരിഹാനയ৷৷1.9.11৷৷

Those brahmins versed in the Vedas, said, to 'O king! bring here Rsyasringa, son of the sage Vibhandaka by all means'.

ആനായ്യ ച മഹീപാല! ഋശ്യശൃങ്ഗം സുസത്കൃതമ്.
പ്രയച്ഛ കന്യാം ശാന്താം വൈ വിധിനാ സുസമാഹിത: ৷৷1.9.12৷৷

"O monarch, on having brought Rsyasringa here, honour him, and offer him your daughter Santa with due reverence.

തേഷാം തു വചനം ശ്രുത്വാ രാജാ ചിന്താം പ്രപത്സ്യതേ .
കേനോപായേന വൈ ശക്യ ഇഹാനേതും സ വീര്യവാന് ৷৷1.9.13৷৷

On hearing their words, the king in a thoughtful mood said, 'How can the mighty sage be brought here'?

തതോ രാജാ വിനിശ്ചിത്യ സഹ മന്ത്രിഭിരാത്മവാന്.
പുരോഹിതമമാത്യാംശ്ച തത: പ്രേഷ്യതി സത്കൃതാന്৷৷1.9.14৷৷

Thereafter the confident king, having decided, in consultation with his ministers to bring him (Rsyasringa), sent the priest with the counsellors on this mission.

തേ തു രാജ്ഞോ വചശ്ശ്രുശൃത്വാ വ്യഥിതാ വിനതാനനാ:.
ന ഗച്ഛേമ ഋഷേര്ഭീതാ അനുനേഷ്യന്തി തം നൃപമ് ৷৷ 1.9.15৷

On hearing the king's words, distressed and frightened by rishi's power, they appealed to the king, faces bent down, 'We will not go'.

വക്ഷ്യന്തി ചിന്തയിത്വാ തേ തസ്യോപായാംശ്ച തത്ക്ഷമാന്.
ആനേഷ്യാമോ വയം വിപ്രം ന ച ദോഷോ ഭവിഷ്യതി৷৷ 1.9.16৷৷

After thinking about the means to be employed to bring the rishi to the court, they told him they would bring the sage if they are not to blame (in case anything untoward
happens).

ഏവമങ്ഗാധിപേനൈവ ഗണികാഭി: ഋഷേസ്സുത:.
ആനീതോവര്ഷയദ്ദേവശ്ശാന്താ ചാസ്മൈ പ്രദീയതേ৷৷1.9.17৷৷

Thus with the help of courtesans of the king of Anga, when the son of the sage (Rsyasringa) was brought rains followed. The king offered his daughter Santa (in marriage to the sage).

ഋശ്യശൃങ്ഗസ്തു ജാമാതാ പുത്രാംസ്തവ വിധാസ്യതി.
സനത്കുമാരകഥിതമേതാവദ്വ്യാഹൃതം മയാ৷৷1.9.18৷৷

'Risyasringa, your son-in-law, would help you to obtain sons'. Thus said Sanathkumara which I have related to you.

അഥ ഹൃഷ്ടോ ദശരഥസ്സുമന്ത്രം പ്രത്യഭാഷത.
യഥര്ശ്യശൃങ്ഗസ്ത്വാനീതോ വിസ്തരേണ ത്വയോച്യതാമ്৷৷1.9.19৷৷

Thereupon Dasaratha, pleased, (with him), said to Sumantra, "Describe in detail the means by which Rsyasringa was brought (to the court of Romapada)".

ഇത്യാര്ഷേ ശ്രീമദ്രാമായണേ വാല്മീകീയ ആദികാവ്യേ ബാലകാണ്ഡേ നവമസ്സര്ഗ:৷৷

Thus ends the ninth sarga of Balakanda of the holy Ramayana of the first epic composed by sage Valmiki.

एतच्छ्रुत्वा रहस्सूतो राजानमिदमब्रवीत्।
ऋत्विग्भिरुपदिष्टोऽयं पुरावृत्तो मया श्रुत:।।1.9.1।।

सनत्कुमारो भगवान्पूर्वं कथितवान्कथाम्।
ऋषीणां सन्निधौ राजन् तव पुत्रागमं प्रति।।1.9.2।।

काश्यपस्यतु पुत्रोऽस्ति विभण्डक इति श्रुत:
ऋष्यशृङ्ग इति ख्यातस्तस्य पुत्रो भविष्यति।।1.9.3।।

स वने नित्यसंवृद्धो मुनिर्वनचरस्सदा ।
नान्यं जानाति विप्रेन्द्रो नित्यं पित्रनुवर्तनात् ।।1.9.4।।

द्वैविध्यं ब्रह्मचर्यस्य भविष्यति महात्मन:।
लोकेषु प्रथितं राजन्विप्रैश्च कथितं सदा।।1.9.5।।

तस्यैवं वर्तमानस्य कालस्समभिवर्तत ।
अग्निं शुश्रूषमाणस्य पितरं च यशस्विनम्।।1.9.6।।

एतस्मिन्नेव काले तु रोमपाद: प्रतापवान्।
अङ्गेषु प्रथितो राजा भविष्यति महाबल:।। 1.9.7।।

तस्य व्यतिक्रमाद्राज्ञो भविष्यति सुदारुणा ।
अनावृष्टिस्सुघोरा वै सर्वभूतभयावहा ।।1.9.8।।

अनावृष्ट्यां तु वृत्तायां राजा दु:खसमन्वित:।
ब्राह्मणान्श्रुतवृद्धांश्च समानीय प्रवक्ष्यति।। 1.9.9।।

भवन्तश्श्रुतधर्माणो लोकचारित्रवेदिन: ।
समादिशन्तु नियमं प्रायश्चित्तं यथा भवेत् ।।1.9.10।।

वक्ष्यन्ति ते महीपालं ब्राह्मणा वेदपारगा:।
विभण्डकसुतं राजन्सर्वोपायैरिहानय।।1.9.11।।

आनाय्य च महीपाल ऋश्यशृङ्गं सुसत्कृतम्।
प्रयच्छ कन्यां शान्तां वै विधिना सुसमाहित: ।।1.9.12।।

तेषां तु वचनं श्रुत्वा राजा चिन्तां प्रपत्स्यते ।
केनोपायेन वै शक्य इहानेतुं स वीर्यवान् ।।1.9.13।।

ततो राजा विनिश्चित्य सह मन्त्रिभिरात्मवान्।
पुरोहितममात्यांश्च तत: प्रेष्यति सत्कृतान्।।1.9.14।।

ते तु राज्ञो वचश्श्रुशृत्वा व्यथिता विनतानना:।
न गच्छेम ऋषेर्भीता अनुनेष्यन्ति तं नृपम् ।। 1.9.15।।

वक्ष्यन्ति चिन्तयित्वा ते तस्योपायांश्च तत्क्षमान्।
आनेष्यामो वयं विप्रं न च दोषो भविष्यति।। 1.9.16।।

एवमङ्गाधिपेनैव गणिकाभि: ऋषेस्सुत:।
आनीतोऽवर्षयद्देवश्शान्ता चास्मै प्रदीयते।।1.9.17।।

ऋश्यशृङ्गस्तु जामाता पुत्रांस्तव विधास्यति।
सनत्कुमारकथितमेतावद्व्याहृतं मया।।1.9.18।।

अथ हृष्टो दशरथस्सुमन्त्रं प्रत्यभाषत
यथर्श्यशृङ्गस्त्वानीतो विस्तरेण त्वयोच्यताम्।।1.9.19।।

इत्यार्षे श्रीमद्रामायणे वाल्मीकीय आदिकाव्ये बालकाण्डे नवमस्सर्ग:।।