Valmiki Ramayana - Balakanda, Chapter 8. Dasarathas intention to perform Ashwamedha for Son

 

തസ്യ ത്വേവം പ്രഭാവസ്യ ധര്മജ്ഞസ്യ മഹാത്മന:.
സുതാര്ഥം തപ്യമാനസ്യ നാസീദ്വംശകരസ്സുത:৷৷1.8.1৷৷

Such a majestic, righteous, and magnaninous king had no son to perpetuate the race even though he performed austerities for one.

ചിന്തയാനസ്യ തസ്യൈവം ബുദ്ധിരാസീന്മഹാത്മന: .
സുതാര്ഥം ഹയമേധേന കിമര്ഥം ന യജാമ്യഹമ്৷৷1.8.2৷৷

While reflecting over the matter, a thought struck the magnanimous king: 'Why not invoke gods by performing a horse-sacrifice for a son'.

സ നിശ്ചിതാം മതിം കൃത്വാ യഷ്ടവ്യമിതി ബുദ്ധിമാന്.
മന്ത്രിഭിസ്സഹ ധര്മാത്മാ സര്വൈരേവ കൃതാത്മഭി:৷৷1.8.3৷৷

തതോബ്രവീദിദം രാജാ സുമന്ത്രം മന്ത്രിസത്തമമ്.
ശീഘ്രമാനയ മേ സര്വാന്ഗുരൂംസ്താന് സപുരോഹിതാന്৷৷1.8.4৷৷

Having made up his mind to perform the sacrifice, that sagacious and pious king, in consultation with his wise ministers, issued the following command to Sumantra, the best of ministers "Bring all my spritual preceptors along with family priests."

താന്പൂജയിത്വാ ധര്മാത്മാ രാജാ ദശരഥസ്തദാ.
ഇദം ധര്മാര്ഥസഹിതം ശ്ലക്ഷ്ണംവചനമബ്രവീത്৷৷1.8.7৷৷

Virtuous king Dasaratha paid homage to them (the ministers) and uttered these gracious, righteous and meaningful words.

മമ ലാലപ്യമാനസ്യ പുത്രാര്ഥന്നാസ്തി വൈ സുഖമ്.
തദര്ഥം ഹയമേധേന യക്ഷ്യാമീതി മതിര്മമ৷৷1.8.8৷৷

There is no happiness for one who has no son. This is the cause of my intense suffering. Therefore, I have made up my mind to perform a horse-sacrifice.

തദഹം യഷ്ടുമിച്ഛാമി ശാസ്ത്രദൃഷ്ടേന കര്മണാ.
കഥം പ്രാപ്സ്യാമ്യഹം കാമം ബുദ്ധിരത്രവിചാര്യതാമ്৷৷1.8.9৷৷

Therefore, I intend to perform a horse-sacrifice in accordance with the scriptures. How can I fulfil my desire in this regard? You may deliberate and find a solution".

തതസ്സാധ്വിതി തദ്വാക്യം ബ്രാഹ്മണാ: പ്രത്യപൂജയന്.
വസിഷ്ഠപ്രമുഖാസ്സര്വേ പാര്ഥിവസ്യ മുഖാച്ച്യുതമ്৷৷1.8.10৷৷

The brahmins along with Vasishta in the forefront extolled the king's decision,
exclaiming, 'Well, Well'.

ഊചുശ്ച പരമപ്രീതാസ്സര്വേ ദശരഥം വച:.
സമ്ഭാരാസ്സമ്ഭ്രിയന്താം തേ തുരഗശ്ച വിമുച്യതാമ്৷৷1.8.11৷৷

Highly pleased, they all said to king Dasaratha, "Requisite articles be collected for the sacrifice and the horse be released."

സര്വഥാ പ്രാപ്സ്യസേ പുത്രാനഭിപ്രേതാംശ്ച പാര്ഥിവ.
യസ്യ തേ ധാര്മികീ ബുദ്ധിരിയം പുത്രാര്ഥമാഗതാ৷৷1.8.12৷৷

'O king, the wish that arose in your mind is just and right. You will definitely obtain sons as desired by you.'

തത: പ്രീതോഭവദ്രാജാ ശ്രുത്വാ തദ്വിജഭാഷിതമ്.
അമാത്യാംശ്ചാബ്രവീദ്രാജാ ഹര്ഷപര്യാകുലേക്ഷണ:৷৷1.8.13৷৷

On hearing the words of the brahmins, the king was pleased and said to his ministers with eyes excited with delight.

സമ്ഭാരാസ്സമ്ഭ്രിയന്താം മേ ഗുരൂണാം വചനാദിഹ.
സമര്ഥാധിഷ്ഠിതശ്ചാശ്വസ്സോപാധ്യായോ വിമുച്യതാമ്৷৷1.8.14৷৷

"Let the articles required (for performing the sacrifice) be procured in accordance with the words of my spiritual preceptors and the horse be released under the protection of able men.

സരയ്വാശ്ചോത്തരേ തീരേ യജ്ഞഭൂമിര്വിധീയതാമ്.
ശാന്തയശ്ചാഭിവര്ധന്താം യഥാകല്പം യഥാവിധി৷৷1.8.15৷৷

On the northern bank of Sarayu, a sacrificial pavillion be prepared according to the methods ordained in the 'Kalpa'. Auspicious rites be performed in accordance with the ordinance for its uninterrupted completion.

ശക്യ: പ്രാപ്തുമയം യജ്ഞസ്സര്വേണാപി മഹീക്ഷിതാ.
നാപരാധോ ഭവേത്കഷ്ടോ യദ്യസ്മിന്ക്രതുസത്തമേ৷৷1.8.16৷৷

If obstructions and omissions do not occur in the conduct of this best of sacrifices, it will be possible for every king to get the results.

ഛിദ്രം ഹി മൃഗയന്തേത്ര വിദ്വാംസോ ബ്രഹ്മരാക്ഷസാ: .
നിഹതസ്യ ച യജ്ഞസ്യ സദ്യ: കര്താ വിനശ്യതി ৷৷1.8.17৷৷

The learned brahmarakshasas always look out for flaws in the sacrifice so that they can spoil it. If a flaw finds place, the doer of the sacrifice is immediately destroyed.

തദ്യഥാ വിധിപൂര്വം മേ ക്രതുരേഷ സമാപ്യതേ .
തഥാ വിധാനം ക്രിയതാം സമര്ഥാ: കരണേഷ്വിഹ৷৷1.8.18৷৷

Therefore let the arrangements be made in a manner this sacifice is completed in accordance with the scriptures. And in this, you are experts".

തഥേതി ചാബ്രുവന്സര്വേ മന്ത്രിണ:പ്രത്യപൂജയന്.
പാര്ഥിവേന്ദ്രസ്യ തദ്വാക്യം യഥാജ്ഞപ്തം നിശമ്യ തേ৷৷1.8.19৷৷

Having heard these words of this Indra on earth (king Dasaratha) all the ministers with due respect replied: "May it be as ordered".

തഥാ ദ്വിജാസ്തേ ധര്മജ്ഞാ വര്ധയന്തോ നൃപോത്തമമ്.
അനുജ്ഞാതാസ്തതസ്സര്വേ പുനര്ജഗ്മുര്യഥാഗതമ്৷৷1.8.20৷৷

Bowing to this best of kings (Dasaratha), all the brahmins who were experts in austerities left all the knowledgeable brahmins as they came-with his permission.

വിസര്ജയിത്വാ താന്വിപ്രാന്സചിവാനിദമബ്രവീത്.
ഋത്വിഗ്ഭിരുപദിഷ്ടോയം യഥാവത്ക്രതുരാപ്യതാമ്৷৷1.8.21৷৷

After sending away the brahmins, the king said to his ministers: "Let this sacrifice be performed as enjoined by scriptures and as directed by the officiating priests".

ഇത്യുക്ത്വാ നൃപശാര്ദൂലസ്സചിവാന്സമുപസ്ഥിതാന്.
വിസര്ജയിത്വാ സ്വം വേശ്മ പ്രവിവേശ മഹാദ്യുതി:৷৷1.8.22৷৷

Having thus ordered his ministers sitting nearby, sent this highly brilliant, this
pre-eminent among kings them away and entered the inner apartment.

തതസ്സ ഗത്വാ താ:പത്നീര്നരേന്ദ്രോ ഹൃദയപ്രിയാ:.
ഉവാച ദീക്ഷാം വിശത യക്ഷ്യേഹം സുതകാരണാത്৷৷1.8.23৷৷

Thereafter the king said to his dearest wives: "I intend to perform a sacrifice in order to obtain sons. Therefore, you, too, commence religious discipline."

താസാം തേനാതികാന്തേന വചനേന സുവര്ചസാമ്.
മുഖപദ്മാന്യശോഭന്ത പദ്മാനീവ ഹിമാത്യയേ৷৷1.8.24৷৷

On listening to these exceedingly charming words, their bright countenances shone resplendent like lotuses after the departure of winter.

ഇത്യാര്ഷേ ശ്രീമദ്രാമായണേ വാല്മീകീയ ആദികാവ്യേ ബാലകാണ്ഡേ അഷ്ടമസ്സര്ഗ:৷৷

Thus ends the eighth sarga of Balakanda of the holy Ramayana the first epic composed by sage Valmiki.

तस्य त्वेवं प्रभावस्य धर्मज्ञस्य महात्मन:।
सुतार्थं तप्यमानस्य नासीद्वंशकरस्सुत:।।1.8.1।।

चिन्तयानस्य तस्यैवं बुद्धिरासीन्महात्मन: ।
सुतार्थं हयमेधेन किमर्थं न यजाम्यहम्।।1.8.2।।

स निश्चितां मतिं कृत्वा यष्टव्यमिति बुद्धिमान्।
मन्त्रिभिस्सह धर्मात्मा सर्वैरेव कृतात्मभि:।।1.8.3।।

ततोऽब्रवीदिदं राजा सुमन्त्रं मन्त्रिसत्तमम्।
शीघ्रमानय मे सर्वान्गुरूंस्तान् सपुरोहितान्।।1.8.4।।

ततस्सुमन्त्रस्त्वरितं गत्वा त्वरितविक्रम:।
समानयत्स तान् सर्वान् समस्तान्वेदपारगान् ।।1.8.5।।

सुयज्ञं वामदेवं च जाबालिमथ काश्यपम् ।
परोहितं वसिष्ठं च ये चान्ये व्दिजसत्तमा: ।। 1.8.6 ।।

तान्पूजयित्वा धर्मात्मा राजा दशरथस्तदा।
इदं धर्मार्थसहितं श्लक्ष्णंवचनमब्रवीत्।।1.8.7।।

मम लालप्यमानस्य पुत्रार्थन्नास्ति वै सुखम्।
तदर्थं हयमेधेन यक्ष्यामीति मतिर्मम।।1.8.8।।

तदहं यष्टुमिच्छामि शास्त्रदृष्टेन कर्मणा।
कथं प्राप्स्याम्यहं कामं बुद्धिरत्रविचार्यताम्।।1.8.9।।

ततस्साध्विति तद्वाक्यं ब्राह्मणा: प्रत्यपूजयन्।
वसिष्ठप्रमुखास्सर्वे पार्थिवस्य मुखाच्च्युतम्।।1.8.10।।

ऊचुश्च परमप्रीतास्सर्वे दशरथं वच:।
सम्भारास्सम्भ्रियन्तां ते तुरगश्च विमुच्यताम्।।1.8.11।।

सर्वथा प्राप्स्यसे पुत्रानभिप्रेतांश्च पार्थिव।
यस्य ते धार्मिकी बुद्धिरियं पुत्रार्थमागता।।1.8.12।।

तत: प्रीतोऽभवद्राजा श्रुत्वा तद्विजभाषितम्।
अमात्यांश्चाब्रवीद्राजा हर्षपर्याकुलेक्षण:।।1.8.13।।

सम्भारास्सम्भ्रियन्तां मे गुरूणां वचनादिह।
समर्थाधिष्ठितश्चाश्वस्सोपाध्यायो विमुच्यताम्।।1.8.14।।

सरय्वाश्चोत्तरे तीरे यज्ञभूमिर्विधीयताम्।
शान्तयश्चाभिवर्धन्तां यथाकल्पं यथाविधि।।1.8.15।।

शक्य: प्राप्तुमयं यज्ञस्सर्वेणापि महीक्षिता।
नापराधो भवेत्कष्टो यद्यस्मिन्क्रतुसत्तमे।।1.8.16।।

छिद्रं हि मृगयन्तेऽत्र विद्वांसो ब्रह्मराक्षसा: ।
निहतस्य च यज्ञस्य सद्य: कर्ता विनश्यति ।।1.8.17।।

तद्यथा विधिपूर्वं मे क्रतुरेष समाप्यते ।
तथा विधानं क्रियतां समर्था: करणेष्विह।।1.8.18।।

तथेति चाब्रुवन्सर्वे मन्त्रिण:प्रत्यपूजयन्।
पार्थिवेन्द्रस्य तद्वाक्यं यथाज्ञप्तं निशम्य ते।।1.8.19।।

तथा द्विजास्ते धर्मज्ञा वर्धयन्तो नृपोत्तमम्।
अनुज्ञातास्ततस्सर्वे पुनर्जग्मुर्यथागतम्।।1.8.20।।

विसर्जयित्वा तान्विप्रान्सचिवानिदमब्रवीत्।
ऋत्विग्भिरुपदिष्टोऽयं यथावत्क्रतुराप्यताम्।।1.8.21।।

इत्युक्त्वा नृपशार्दूलस्सचिवान्समुपस्थितान्।
विसर्जयित्वा स्वं वेश्म प्रविवेश महाद्युति:।।1.8.22।।

ततस्स गत्वा ता:पत्नीर्नरेन्द्रो हृदयप्रिया:।
उवाच दीक्षां विशत यक्ष्येऽहं सुतकारणात्।।1.8.23।।

तासां तेनातिकान्तेन वचनेन सुवर्चसाम्।
मुखपद्मान्यशोभन्त पद्मानीव हिमात्यये।।1.8.24।।

इत्यार्षे श्रीमद्रामायणे वाल्मीकीय आदिकाव्ये बालकाण्डे अष्टमस्सर्ग:।।